schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

murale en institutionele voorzieningen, van het arsenaal aan geneesmiddelen en van de
alternatieve zorg Hoe evalueert hij hun kwaliteit en hun betaalbaarheid
Een laatste belangrijke ontwikkeling gaat over de zich wijzigende positie van de Vlaming
in de gezondheidszorg. Hij is geëvolueerd van onmondige patiënt naar kritische consument.
Welke rol spelen onder meer zelfhulpgroepen in dit ontvoogdingsproces In welke
mate zijn ombudsdiensten en patiëntenrechten relevante indicatoren voor deze mondigheid
Als een open uitgeleide worden uitdagingen voor een Vlaamse gezondheidszorg geformuleerd.
De maatschappelijke en politieke antwoorden zullen bepalen hoe gezondheid,
ziekte en zorg er morgen in Vlaanderen zullen uitzien.
De auteurs hechten veel belang aan de vergrijzing, de sociale ongelijkheid en de culturele
verscheidenheid. Drie boxen in de tekst geven daaraan extra aandacht.
1. De Vlaming gisteren, vandaag en morgen
‘Rond het begin van de 20 ste eeuw kwam de ‘gemiddelde huisvader’ uit een gezin van 5
of 6 kinderen, van wie hij er maar 2 of 3 de leeftijd van 15 jaar zag bereiken. Als kind
kende hij hoogstens 1 van zijn grootouders. Hij huwde rond zijn 27 ste en had 5 of 6 kinderen,
van wie er bij zijn overlijden nog 2 of 3 in leven waren. Zijn huwelijk duurde gemiddeld
17 jaar en werd afgebroken door de dood. Hij werd gemiddeld 52 jaar en maakte
ondertussen 3 hongersnoden, 3 of 4 periodes van schaarste en 4 of 5 epidemieën mee.
Voortdurend werd hij geconfronteerd met dood, ellende en lichamelijke pijn. In zijn
voor die tijd relatief lange leven, verloor hij gemiddeld 9 mensen uit zijn directe omgeving
door de dood. Als hij weduwnaar werd, waren zijn kinderen gemiddeld 14 jaar.’
Uit: De la vie traditionelle à la vie tertiaire – recherches sur le calendrier démographique de
l’homme moyen (Fourastié, 1959).
Wie vandaag in West-Europa wordt geboren, heeft een levensverwachting van ruwweg 80
jaar, wat 3 generaties omspant. Het overgrote deel van zijn bestaan zal die persoon in vrij
goede gezondheid leven, meestal pijnvrij en zonder chronische aandoeningen, behalve
op het einde van zijn leven. De kans dat hij voor zijn 20 ste een broer of zus ziet sterven, is
klein. De kans dat hij een zoon of dochter verliest, is nog kleiner. Dankzij de economische
groei, de medische vooruitgang en een toereikende en gezonde voeding is er in 100
jaar veel veranderd. Maar het succesverhaal geldt niet voor iedereen. Ook in België en
in Vlaanderen bestaan nog steeds hardnekkige gezondheids- en ziekteverschillen tussen
mannen en vrouwen, ouderen en jongeren, gehuwde en gescheiden mensen, autochtonen
en allochtonen, hoogopgeleiden en laaggeschoolden, stedelingen en plattelanders. Deze
sociale realiteit moet door het beleid permanent worden bijgestuurd.
1.1. Harde synthesemaat: sterfte
Statistisch bronnenmateriaal geeft een duidelijk beeld van de objectieve gezondheid en
de gezondheidsverschillen in Vlaanderen. De ontwikkelingen en verschillen laten zich
goed samenvatten in sterftematen (zuigelingensterfte, kindersterfte, levensverwachting).
Een eenvoudige en snel berekenbare synthesemaat is het brutosterftecijfer. Dat is het aantal
sterfgevallen per 1.000 eenheden van de bevolking in een bepaald jaar. In 2006 was
het brutosterftecijfer in het Vlaamse Gewest 9,2. Dat is iets lager dan in het Brusselse
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 156