schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Zorgen voor gezondheid in Vlaanderen
Ontwikkelingen, stand van zaken, dilemma’s*
Piet Bracke, Joris Casselman, Jan De Lepeleire, Jan De Maeseneer,
Jozefien Godemont, Jan Goorden, Koen Matthijs,
Herman Meulemans, Yvo Nuyens, Elise Pattyn,
Mieke Smet, Marleen Temmerman,
Guido Van Hal, Carine Van Wanseele**
Inleiding
Analoog met de notie klinisch zorgpad presenteert deze bijdrage een pad om de belangrijkste
componenten, dimensies en ontwikkelingen op het gebied van (zorg voor) gezondheid
te beschrijven en, daar waar mogelijk, te verklaren.
Het uitgangspunt is de pasgeboren Vlaming. 1 Hij heeft niet alleen meer kansen om levend
en gezond op de wereld te komen, maar kan ook een langer en gezonder leven verwachten.
Dat succesverhaal geldt echter niet voor iedereen. Sociale variabelen, zoals geslacht,
leeftijd en sociaaleconomische status spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol.
Om gezond te blijven of gezonder te worden, kan de Vlaming 2 wegen uit. Hij kan een gezonde
levensstijl ontwikkelen, wat vandaag onder meer betekent: niet roken, verantwoord
omgaan met alcohol, geen drugs nemen, veilig omgaan met seks, gezond eten, voldoende
bewegen en streven naar een psychisch evenwicht. Daarnaast kan hij gebruik maken van
een rist preventieve initiatieven zoals prenatale diagnoses, vaccinaties en screening op
risico’s. Wie is die alerte Vlaming en in welk opzicht verschilt hij van zijn voorgangers
Een gezonde levensstijl en aandacht voor preventie beletten niet dat de Vlaming vroeg of
laat krijgt af te rekenen met ziektegevoelens, aandoeningen, lichamelijke en geestelijke
beperkingen en handicaps. De timing, intensiteit en kenmerken daarvan zijn niet voor
iedereen gelijk. Ook hier spelen sociale variabelen mee. Hoe evolueerden morbiditeit en
mortaliteit de voorbije decennia Is de Vlaming vandaag anders ziek Gaat hij op een
andere manier dood Om evidente redenen variëren gezondheid, ziekte en zorg naar leeftijd.
Door de toenemende vergrijzing (en de vergrijzing binnen de vergrijzing) verdient
dat aspect speciale aandacht.
Geconfronteerd met ongemakken, pijn, ziekte en functionele beperkingen kan de Vlaming
op zoek gaan naar professionele zorg om zijn gezondheid te herstellen. De samenleving
stelt hem een uitgebreid en gediversifieerd aanbod van diensten, voorzieningen
en producten ter beschikking. Hoe maakt de Vlaming gebruik van de ambulante, trans-
* Coördinatie: Yvo Nuyens (ivo.nuyens2@telenet.be), Jozefien Godemont en Koen Matthijs.
** Piet Bracke, Vakgroep Sociologie, Universiteit Gent (UGent); Joris Casselman, Katholieke Universiteit Leuven (K.U.Leuven)
(emeritus); Jan De Lepeleire, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, K.U.Leuven; Jan De Maeseneer, Vakgroep
Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg, UGent; Jozefien Godemont, Trefcentrum Zelfhulp vzw, K.U.Leuven; Jan
Goorden, Karel de Grote Hogeschool; Koen Matthijs, Centrum voor Sociologisch Onderzoek, K.U.Leuven; Herman Meulemans,
Departement Sociologie, Universiteit Antwerpen (UA); Yvo Nuyens, K.U.Leuven en UA (emeritus); Elise Pattyn, Vakgroep Sociologie,
UGent; Mieke Smet, Janssen Pharmaceutica; Marleen Temmerman, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen,
UGent; Guido Van Hal, Vakgroep Epidemiologie en Sociale Geneeskunde, UA; Carine Van Wanseele, LOGO regio
Leuven.
155 Al ge m e e n - Ge zo n d h e i d