schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

10. Langdurige armoede
In deze paragraaf belichten we enkele onderzoeken die handelen over de dynamische
kant van inkomensarmoede. Er bestaat voor zover wij weten, geen onderzoek over de dynamische
aspecten van armoede voor Vlaanderen afzonderlijk. De geciteerde onderzoeken
gelden dan ook allemaal voor België, maar we kunnen er redelijkerwijs van uit gaan
dat de conclusies voor Vlaanderen sterk gelijkaardig zouden zijn als deze voor België. Bij
deze longitudinale analyses worden personen en gezinnen gevolgd over een bepaalde tijdspanne.
Persistente armoede meet het aandeel van de bevolking dat gedurende langere
tijd onder de gehanteerde armoedegrens leeft.
Deleeck e.a. (1993) voeren een longitudinale analyse uit op basis van de resultaten van de
SEP in 1985 en 1988. Ze vinden dat het aantal langdurig bestaansonzekeren kleiner is dan
het aantal bestaansonzekeren op een specifiek moment: minder dan 3% van de huishoudens
leeft zowel in 1985 als in 1988 in armoede, terwijl in ieder van die jaren afzonderlijk
bekeken ongeveer 6% arm is. Deze conclusie gaat op voor verschillende armoedenormen.
Uit dit onderzoek blijkt echter ook dat een veel groter aantal individuen dan vermoed
gedurende hun levensloop geconfronteerd wordt met een (al dan niet langdurige) periode
van armoede of bestaansonzekerheid. Langdurige armoede lijkt vooral een probleem
van ouderen, terwijl jongeren er in slagen om in een relatief korte periode armoede te
ontgroeien. Bij actieven hebben vooral werkloze eeninkomensgezinnen en alleenstaande
ouders zeer kleine kansen om de armoede te ontgroeien. De auteurs proberen de gebeurtenissen
die de inkomensmobiliteit het sterkst beïnvloeden, te onderscheiden. Ze vinden
dat vooral de gevolgen van transities die het verdienvermogen van gezinshoofden aantasten
(werkloosheid, ziekte, invaliditeit, pensionering) groot zijn, en belangrijker dan
de gevolgen van negatieve gezinstransities (echtscheiding, verweduwing, verlaten van het
ouderlijk huis).
Dewilde & Levecque (2002) onderzoeken het dynamische karakter van armoede op basis
van de golven van de PSBH tussen 1993 en 1997. Ze vinden dat 23% van de bevolking
op ten minste een moment geconfronteerd wordt met financiële armoede. De auteurs
maken ook schattingen over de ontsnappingskans uit armoede, en concluderen dat deze
lager is naarmate men langer in armoede leeft. Uit cross-sectionele analyses blijkt dat de
armoede-incidentie zeer laag ligt bij werkenden. Dewilde & Levecque (2002) tonen aan
dat dit vanuit dynamisch perspectief toch kan betekenen dat ook werkenden periodes
van armoede kennen. 11% van de werkende gezinshoofden is in een periode van 5 jaar
minstens een keer arm. Armoede bij werkenden is wel meestal van korte duur, dit in tegenstelling
tot armoede bij inactieve gezinshoofden, waarvan een derde minstens 2 jaar
in armoede verkeert.
11. Schulden in Vlaanderen
In toenemende mate financieren Vlamingen ook andere consumptie, zoals auto’s, meubelen,
vakanties enzovoort met krediet. Sommigen komen daardoor terecht in een situatie
van overmatige schuldenlast. Daarnaast komen ook betalingsproblemen voor huur en
nutsvoorzieningen veel voor, beide kunnen de welvaart en het welzijn van gezinnen sterk
aantasten.
Carpentier & Van den Bosch (2007) tonen op basis van resultaten van SILC-2004 aan
dat consumentenkrediet in België en Vlaanderen geen randfenomeen is. De relevantie
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 146