schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

foon), bezoek aan en van familie en vrienden en de gewoonlijke feesten voor huwelijk en
communie.
Aldus sluit de levensstijl op het minimum aan bij die van het modale Vlaamse gezin, echter
op een erg sobere manier, ‘zonder franjes’, en alleen onder voorwaarde van een goede
planning en een sterke discipline. Voor de voedingskorf wordt bij de voorkeursproducten
standaard de goedkoopste groep van voedingsmiddelen genomen, bijvoorbeeld kraantjeswater
in plaats van flessenwater. Daarenboven moeten de gezinnen optimaal gebruik
maken van de diepvriezer en alle restjes verwerken. De kleding is multifunctioneel. De
gezinnen hebben geen auto en zijn aangewezen op het openbaar vervoer. Belangrijk is dat
wordt aangenomen dat geen enkele persoon in de gezinnen gezondheidsproblemen heeft
(in feite een vrij onrealistische veronderstelling voor arme gezinnen), zodat twee bezoeken
aan de huisarts per jaar kunnen volstaan. Voor de gezinnen met kinderen zijn geen
kosten voor kinderopvang berekend, daar de personen in de typegezinnen niet werken.
De budgetstandaard van Storms & Van den Bosch (2009) toont aan dat de inkomensgrens
die hier gehanteerd wordt wel degelijk een maatschappelijk breukpunt markeert.
Het is niet zuiver een kwestie van minder of meer, van luxe of minder luxe. Gezinnen
met een lager inkomen kunnen – zeker op de langere termijn – moeilijk of niet aan maatschappelijke
verwachtingen voldoen, en kunnen dus niet menswaardig participeren in
de Vlaamse maatschappij. Dit blijkt trouwens ook uit diverse onderzoeken, waarin de
diverse problemen van gezinnen beneden het minimum naar voren komen.
Meer dan 20% van de arme gezinnen met kinderen gaat gebukt onder problematische
schulden, zo blijkt uit recente cijfers. Zij cumuleren achterstallen voor hun gas- en elektriciteitsrekening.
Zo stellen zij het bezoek aan een arts uit, want meer dan één vijfde
van hun al laag inkomen gaat naar de afbetaling van hun schuld (Carpentier en Van den
Bosch, 2008).
Een inkomen dat te laag is om te kunnen meedoen met de rest van de samenleving, is
oorzaak én gevolg van een hele reeks bestaansproblemen: lage scholing, geen werk of
moeilijke arbeidsomstandigheden, slechte huisvesting, zwakke gezondheid en kleinere
sociale netwerken die zich bovendien vaak beperken tot personen die zelf ook met armoede
worden geconfronteerd.
Mensen die leven in armoede worden meer geconfronteerd met depressie. Afhankelijk
van de specifieke klacht zorgt het bij 5 tot 20% van de bevolking onder de armoedegrens
voor hinder in het functioneren. 12% wanhoopt over de toekomst en heeft schuldgevoelens.
Dit percentage ligt significant hoger dan bij niet-armen. Onder de armoedegrens
worstelt 1 persoon op 20 met suïcidale gedachten (Levecque, 2007).
Recent onderzoek naar het welbevinden van kinderen in Vlaanderen bracht aan het licht
dat kinderen uit arme gezinnen relatief veel meer schoolse achterstand oplopen. Volgens
een grote enquête in Vlaanderen is dit het geval voor meer dan 20% van de kinderen die
leven in een gezin waarvan het inkomen lager is dan het Europese minimum. Bekijken we
alleen de groep van zeer kansarme gezinnen – dat zijn gezinnen die door de maatschappelijke
werkers van Kind en Gezin op basis van verschillende indicatoren als dusdanig
werden geïdentificeerd – dan blijkt dat de schoolse achterstand in het lager onderwijs niet
minder dan 43% bedraagt. Meer dan 20% van de kinderen in kansarme gezinnen vertoont
problematisch gedrag, heeft moeite om zich te concentreren, heeft zorgen, is bang,
wordt gepest of is overactief (Ghysels & Debacker, 2007).
145 Al ge m e e n - In ko m e n