schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

elpensioentrekkers is gegroeid tussen 1985 en 1997. We zien tussen 1985 en 1997 een
welvaartsachteruitgang van personen die aangewezen zijn op slechts 1 uitkering. Tussen
1995 en 2001 is er eerder sprake van stabiliteit. Over de volledige periode beschouwd is
het voor koppels met slechts 1 pensioeninkomen of 1 uitkering de afgelopen decennia
steeds moeilijker geworden om een gezinsinkomen boven de armoedegrens te bereiken.
Bij koppels die 2 pensioenen ontvangen, zien we een matige afname van de bestaansonzekerheid.
Onder de oudere actieven (50-64 jaar) zien we een polarisatie tussen gezinnen die van 1
uitkering moeten rondkomen, en gezinnen die over een arbeidsinkomen beschikken of
2 inkomens kunnen combineren. De armoede in de eerste groep is tussen 1985 en 1997
sterk gestegen. Het toenemend aantal individuen met een inkomen uit arbeid of sociale
zekerheid heeft zich op gezinsniveau vertaald in een kleiner aantal gezinnen met uitsluitend
1 arbeidsinkomen en een toename van het aantal 2-inkomengezinnen, terwijl tegelijk
de proportie gezinnen met uitsluitend 1 uitkering niet is gedaald.
In tegenstelling tot wat geschiedde in zowat alle EU-lidstaten was er in Vlaanderen (en
België) geen verbetering meer in de armoedepositie van ouderen. In Vlaanderen bleef
het aandeel ouderen in armoede stabiel op een relatief hoog niveau. Vlaanderen vergleed
samen met België in de jaren ‘90 van de kopgroep van de EU naar de middengroep,
zowel wat betreft het algemene niveau van armoede als wat betreft de welvaartspositie
van ouderen ten opzichte van de jongere cohorte. Het armoederisico onder 65-plussers
in Vlaanderen is zo’n 3 keer hoger dan bij min-50-jarigen. In tegenstelling tot wat vaak
wordt verwacht, biedt de hoge mate van woningbezit bij ouderen weinig nuancering van
dit hoge cijfer. Als we rekening houden met het voordeel van het eigenwoningbezit via de
methode van toegerekende huur (zie onder), of door de woonkosten van het inkomen af
te trekken, dan is de uitkomst dat de armoede onder oudere eigenaars enigszins daalt,
maar spectaculair stijgt bij de oudere huurders. Per saldo blijft de intergenerationele welvaartsverdeling
stabiel.
Een andere opmerkelijke ontwikkeling tekende zich af binnen de groep van alleroudsten.
De data voor 2004 bevestigen dat de welvaart onder de hoogbejaarden (boven 75 jaar)
niet langer lager ligt dan onder de jongere bejaarden. Ook het armoederisico lijkt niet
meer hoger te zijn voor 75-plussers dan voor jonggepensioneerden. In samenhang met
de voormelde ontwikkelingen lijkt ook dit te wijzen op een relatieve verzwakking van
de welvaartspositie van de nieuwe cohorten gepensioneerden, zowel vergeleken met het
actieve deel van de bevolking (vooral, maar niet uitsluitend, de min-50-jarigen) als vergeleken
met de oudste cohorten van 75-plussers.
7. Werk, niet-werk en sociale bescherming
Een erg belangrijke – zo niet de belangrijkste – maatschappelijke scheidingslijn is die tussen
werkenden en niet-werkenden. Werk geeft toegang tot vele hulpbronnen, niet alleen
van materiële aard (loon, voordelen in natura), maar ook van immateriële aard (sociale
netwerken). Werk is uiteraard zelf een voorname vorm van maatschappelijke participatie,
en vaak de toegangspoort tot andere vormen van participatie. Zoals de algemene
bijdrage inzake ‘werk’ laat zien, is de werkzaamheidsgraad in Vlaanderen gedurende de
laatste decennia duidelijk gestegen, en dit vooral onder vrouwen. Gegeven het bovenstaande
zou men kunnen verwachten dat dit effecten heeft op inkomen, inkomensverdeling
en armoede.
133 Al ge m e e n - In ko m e n