schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

ke daling in de proportie huishoudens die gedepriveerd zijn van twee of meer items, zodat
in de recente jaren volgens de SILC nog maar 2% van de huishoudens in deze situatie zijn.
De daling is niet zo duidelijk voor het gedepriveerd zijn van 1 item. De stijging van het
gemiddeld inkomen (hierboven vastgesteld) vertaalt zich dus ook in een vermindering
van de deprivatie.
Onder de gezinnen met een inkomen beneden de armoedelijn komt, weinig verrassend,
deprivatie aanzienlijk meer voor dan onder de bevolking als geheel (figuur 4b). Tegelijk
zien we dat de meerderheid van deze gezinnen niet gedepriveerd is op geen enkel van de
4 items. (Omgekeerd heeft een meerderheid van de gedepriveerde gezinnen een inkomen
boven de armoedelijn.) Deze ‘mismatch’ tussen deprivatie en inkomensarmoede is
een verschijnsel dat in alle onderzoeken wordt vastgesteld (Whelan e.a., 2004). Er zijn
verschillende mogelijke redenen voor, zoals niet-gemeten inkomen, het vermogen, fluctuaties
in het inkomen tussen jaren, fouten in de meting van inkomen én deprivatie, en
verschillende preferenties van huishoudens. Ook bij de inkomensarme gezinnen zien we
een duidelijke afname van het percentage gedepriveerden op 2 of meer items. Het aantal
gezinnen beneden de armoedelijn dat op 1 item gedepriveerd is, neemt daarentegen eerder
toe, zodat we geen stijgende trend zien in de proportie inkomensarme huishoudens
dat op geen enkel van de 4 items gedepriveerd is.
4.4. Subjectieve inkomensbeleving
De hierboven gemeten resultaten zijn gebaseerd op een ‘objectieve’ meting van armoede
en levensstandaard. Een groot aantal factoren die de welvaart beïnvloeden, is daarbij
niet in rekening gebracht. Daarom is het goed mogelijk dat de subjectieve inkomensbeleving
een ander verloop kent dan de objectieve evoluties zouden doen vermoeden.
Daarenboven wordt de subjectieve welvaart ook beïnvloed door eerder mentale factoren,
zoals de preferenties gevormd in het verleden, die over de tijd heen ook kunnen evolueren
(Van den Bosch, 2001).
De enquêtes maken het mogelijk om te kijken naar de subjectieve inkomensbeleving. In
de drie enquêtes is telkens dezelfde vraag gesteld die peilt naar de subjectieve appreciatie
van het inkomen: ‘Kan U met het totaal beschikbare inkomen van uw huishouden,
zoals het nu is, zeer moeilijk, moeilijk, eerder moeilijk, eerder gemakkelijk, gemakkelijk
of zeer gemakkelijk rondkomen, dit wil zeggen de eindjes aan elkaar knopen’. Er zijn 6
antwoordcategorieën mogelijk; dit gaat gradueel van zeer moeilijk tot zeer gemakkelijk.
In figuur 5 wordt getoond voor de verschillende enquêtes hoe er geantwoord werd op deze
vraag. Omdat deze vraag steeds op dezelfde wijze gesteld is, kunnen we deze resultaten
over de bronnen heen vergelijken.
De algemene trend die uit figuur 5 naar voren komt, is een lichte verbetering in de subjectieve
inkomensbeleving. Wanneer we de 6 antwoordcategorieën opsplitsen in 2, moeilijk
en makkelijk, zien we tussen 1985 en 1992 voor de SEP een afname in het aantal mensen
dat aangeeft moeilijk te kunnen rondkomen. Dit is vooral te wijten aan de middencategorie.
Voor de ECHP, kunnen we spreken van een lichte daling van het aantal mensen
dat zegt moeilijk te kunnen rondkomen van 1995 tot 2001. Deze verbetering kan echter te
wijten zijn aan selectieve steekproefuitval (wellicht zijn personen in ongunstiger omstandigheden
eerder geneigd om niet meer mee te doen met de enquête). De SILC resultaten
liggen voor de 3 jaren behoorlijk dicht bij elkaar, en lijken bijzonder veel op die van 1992
volgens SEP. We kunnen daarom wellicht voorzichtig concluderen dat er een verbetering
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 126