schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

tussen Vlaanderen en België, wellicht weer vanwege de selectiviteit in de steekproef.
Wat betreft de meting van armoede maken we, zoals reeds aangehaald, gebruik van de
internationaal aanvaarde definitie voor relatieve armoede. De individuen die onder de
grens van 60% van de mediaan van het gestandaardiseerd beschikbaar gezinsinkomen
vallen, worden als arm beschouwd. De term ‘armoede’ wordt in deze context beter bekeken
als ‘risico op een laag inkomen’ of ‘armoederisico’. Hierbij wordt voor Vlaanderen
een ‘Vlaamse’ armoedegrens gebruikt, die alleen berekend is uit de steekproefgegevens
voor Vlaanderen. Deze lijn ligt hoger dan de ‘Belgische’ lijn, zoals afgeleid kan worden
uit figuur 2b.
Eerdere onderzoeken leerden dat onze welvaartsstaat er behoorlijk goed in slaagt de armoede
terug te dringen. Er was een zeer belangrijke afname van de relatieve armoede in
Vlaanderen tussen 1976 en 1988 (Cantillon, 1999). In België lijkt sedert het eind van de jaren
’80 de relatieve armoede langzaam weer toe te nemen. Voor Vlaanderen zien we deze
stijging niet. Voor de periode 1995 tot 2001 geeft de ECHP een daling van de armoede
aan; deze is echter mogelijk te wijten aan selectieve uitval. De periode 2004-2006 van de
SILC enquête is te kort om duidelijke trends te kunnen ontwaren. De SILC geeft ook
aan dat de armoede in Vlaanderen ongeveer 1 tot 1,5 %-punt lager ligt dan in België als
geheel, dit ondanks de hogere armoedegrens in Vlaanderen.
4.3. Deprivatie
Er zijn een aantal beperkingen eigen aan armoedemeting op basis van het beschikbare
inkomen. Levensomstandigheden van individuen laten zich niet kenmerken door louter
alleen inkomen. De levensstandaard van gezinnen en individuen wordt immers door
meer beïnvloed dan enkel het inkomen. Materiële deprivatie indicatoren worden vaak
gepresenteerd als complementair aan financiële deprivatie (of armoede). Deze indicatoren
geven zicht op een ongewild gebrek aan bepaalde goederen en diensten die tot het
gangbare consumptiepatroon van huishoudens in een bepaalde maatschappij behoren.
Het is belangrijk dat het gebrek ongewild is, en niet het resultaat van andere preferenties;
daarom wordt alleen van deprivatie gesproken als het huishouden aangeeft dat het
een artikel niet bezit of een dienst niet geniet omwille van financiële redenen (zie verder
Nolan & Whelan, 1996). Een deprivatie-index bestaat uit de (al of niet gewogen) som van
deprivatie op afzonderlijke items (goederen en diensten). Zulk een index is betrouwbaarder
naarmate hij op meer items is gebaseerd.
Onze mogelijkheden zijn sterk beperkt door het geringe aantal items naar welke in alle
drie surveys is gevraagd. Dit zijn er 4: bezit van een eigen wagen, bezit van een telefoon,
bezit van een (kleuren-)televisie, en of men zich een week vakantie weg van thuis per jaar
kan veroorloven. Van deprivatie wordt gesproken als het gezin aangeeft dat het het item
niet bezit, maar wel graag wenst (SEP) of dat het gezin het item niet bezit, omwille van
financiële redenen (ECHP en SILC). Per jaartal wordt de indicator berekend als de som
van de scores op de 4 items. Zo verkrijgen we per jaar een materiële deprivatie indicator
met een score tussen 0 (geen deprivatie) en 4 (deprivatie op alle elementen). Omdat de
twee hoogste scores weinig voorkomen, hebben we de indicator beperkt tot 3 scores: 0, 1
en 2 of meer. Omdat in SEP-1997 alleen het bezit is vastgesteld, en niet is gevraagd naar
de redenen van het niet-bezit, ontbreekt dit jaar in de reeksen.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 124