schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Voor de periode 1995 – 2001 (die dus gedeeltelijk met de SEP periode overlapt) gebruiken
we het European Community Household Panel (ECHP) van Eurostat 2 . De Belgische
ECHP data zijn een geharmoniseerde versie van de PSBH (Panel Studie Belgische
Huishoudens). Meer informatie over de PSBH kan gevonden worden in Mortelmans e.a.
(2004).
De verschillen tussen SEP en ECHP zijn een belangrijk thema geweest in recent onderzoek.
Onderzoek naar de armoede in België in de jaren ’90 kwam, afhankelijk van de gekozen
bron, tot verschillende bevindingen. In de ECHP worden veel hogere armoedecijfers
gerapporteerd dan in de SEP (Proost e.a., 1996; Van Hoorebeeck e.a., 2001; Cantillon
e.a., 2003; Van Dam & Van den Bosch, 1997). Daarenboven vertonen de resultaten van
de ECHP jaarlijkse schommelingen die moeilijk te verklaren zijn en zelfs weinig plausibel
lijken. Er is geen unanimiteit over de oorzaak van deze verschillen, maar een deel is
waarschijnlijk toe te schrijven aan het verschil in opzet. Een belangrijk verschil tussen
SEP en ECHP is de meting van het huishoudinkomen. In de SEP wordt het inkomen op
maandbasis gemeten terwijl de ECHP het inkomen op jaarbasis meet. Ook gebeurt de inkomensimputatie
volgens een andere methode. Vastgesteld is dat de schommelingen voor
een deel te wijten zijn aan bepaalde specifieke factoren, zoals extreme (hoge of lage) inkomens
in sommige jaren, of afwijkende resultaten van de inkomensimputatie (bijschatting
van ontbrekende inkomensgegevens). De sterke jaar-op-jaar veranderingen weerspiegelen
aldus waarschijnlijk geen reële veranderingen in de populatie. Deze problemen
verklaren waarom sedert 1997 (Cantillon e.a., 1999) geen becommentarieerde tijdreeksen
meer verschenen zijn omtrent armoede en inkomensongelijkheden.
De SILC-enquête (EU-SILC, European Union - Statistics on Income and Living Conditions)
is een jaarlijkse panelstudie naar inkomens en levensomstandigheden. De enquête
wordt zowat in alle landen van de Europese unie georganiseerd en is veruit het
belangrijkste instrument om zowel op Belgisch als op Europees niveau armoede en sociale
uitsluiting in kaart te brengen. Voor België worden elk jaar ongeveer 5.000 gezinnen
(± 11.000 personen) bevraagd. De echte start van het panel (roterend) vond plaats in
2004. Op dit moment zijn er drie jaargangen beschikbaar: 2004, 2005 en 2006. Net als in
de ECHP wordt ook in de SILC de inkomensinformatie op jaarbasis verzameld, maar de
inkomensconcepten zijn (licht) verschillend en werden op een andere manier bevraagd.
Een meer gedetailleerde analyse over de continuïteit tussen de ECHP en SILC enquêtes,
kan gevonden worden in Europese Commissie (2005).
Bij de poging tot het schetsen van een globaal beeld van de trends inzake armoede en
inkomensverdeling worden we gehinderd door twee handicaps: (1) het feit dat in het verleden
verschillende studies verschillende methoden gebruikten, met name verschillende
armoedegrenzen en (2) het feit dat de verschillende inkomensenquêtes, met name de SEP-,
ECHP- en SILC-enquêtes niet met elkaar vergelijkbaar zijn.
Het eerste probleem is in deze studie verholpen door alle indicatoren opnieuw te berekenen
vanuit de brongegevens, met gebruikmaking van eenzelfde methodologie (met name
een armoedelijn gelijk aan 60% van het mediane equivalente inkomen). Het tweede probleem
is praktisch niet te verhelpen, zodat we hieronder gedwongen zijn partiële trends
te presenteren.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 120