schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

3.2. Gegevens
De enquêtegegevens waarvan in deze studie gebruik wordt gemaakt, zijn geen perfecte
weergave van de realiteit. Niet elke respondent kan of wil eerlijk antwoorden op de vele
vragen naar inkomens en hun oorsprong; een probleem dat zich vooral stelt bij de inkomsten
uit kapitaal. Niet iedereen wil meedoen aan zulke enquêtes, hoewel voorzover
bekend deze non-respons niet erg selectief is wat betreft inkomen (De Keulenaer, 2007).
Administratieve gegevens bieden op het eerste zicht een uitweg voor bovenstaande problemen.
Toch is dit voor studies naar inkomensongelijkheid en armoede vooralsnog niet
het geval in België. In de – mogelijk nabije – toekomst zal het Datawarehouse Arbeidsmarkt
van de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid wellicht een rijke bron van gegevens
vormen. De enige administratieve gegevens die op dit moment beschikbaar zijn over de
inkomsten van individuen, zijn de fiscale statistieken. Deze bevatten zeer rijke informatie
over de belastingplichtigen. Toch hebben deze administratieve data nog belangrijke
beperkingen waardoor ze gewoonlijk niet gebruikt worden in armoede onderzoek. Ten
eerste is niet iedereen belastingplichtig. Er zijn sterke fluctuaties in het aantal belastingplichtigen
en -aangiften doorheen de laatste 2 decennia. Dit is wellicht vooral aan de
onderkant van de inkomensverdeling een probleem. Ten tweede is een fiscaal huishouden
niet hetzelfde als een feitelijk huishouden. Inwonende werkende kinderen worden door
de fiscus beschouwd als afzonderlijke fiscale huishoudens. Ten derde moeten bepaalde
onderdelen van het beschikbare (gezins-) inkomen niet opgegeven worden in de aangifte
(zoals kinderbijslag en inkomsten uit roerend vermogen), en zijn deze dus niet opgenomen
in de fiscale statistiek.
Het grootste nadeel van de fiscale gegevens is dat er weinig informatie beschikbaar is
over de leefomstandigheden en overige kenmerken van de huishoudens. Dit beperkt de
analysemogelijkheden sterk, en is de voornaamste reden dat we beroep doen op enquêtegegevens.
Er wordt doorheen deze bijdrage gebruik gemaakt van drie belangrijke enquêtes naar
inkomens en levensomstandigheden, die in Vlaanderen gevoerd zijn. Het gaat om het
Sociaal Economisch Panel (SEP), de European Community Household Panel (ECHP) en
de Survey on Income and Living Conditions (SILC). Hieronder lichten we de verschillen
en gelijkenissen tussen de drie enquêtes toe. Gemeenschappelijk aan de enquêtes is dat
de gegevens verzameld zijn via het afnemen van vragenlijsten door een interviewer bij de
mensen thuis. Ook is het zo dat de huishoudens én de individuen die bevraagd worden
telkens een representatieve toevalssteekproef vormen uit de populatie van Belgische private
huishoudens, en de individuen die daarvan deel uitmaken.
De SEP is een bevraging van een representatieve toevalssteekproef van de Belgische private
huishoudens. Enquêtes die in het verleden gebruikt werden om de sociale indicatoren
op te stellen, werden tot dusver gehouden in Vlaanderen in 1976 en voor België in
1985, 1988, 1992 en 1997. Sinds 1985 heeft de enquête een panel-karakter: huishoudens die
in 1985 werden geselecteerd, werden in 1988, 1992 en 1997 opnieuw bevraagd, weliswaar
met bijtrekking in 1992 en 1997. In 1985 en 1988 werd alle informatie via het gezinshoofd
of eventueel de partner vergaard. Vanaf 1992 werden alle gezinsleden ouder dan 18 ondervraagd.
Het inkomen werd in de SEP-enquêtes bevraagd op maandbasis. Beperkingen
zijn dat er geen vragen waren naar inkomens uit roerend vermogen, arbeidspremies
en vakantiegeld.
119 Al ge m e e n - In ko m e n