schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

armoederisico van laaggeschoolden is bijvoorbeeld gestegen, terwijl dat van vrouwen
gedaald is. De auteurs beklemtonen de noodzaak om de huishouddimensie niet uit het
oog te verliezen. Vaak is het net dit socio-demografisch kenmerk dat risicoverhogend
werkt. Dit is duidelijk te merken bij alleenstaanden met kinderen. De auteurs leggen veel
nadruk op een nieuwe kwetsbare groep die evenwel bijzonder heterogeen is: de personen
van buitenlandse afkomst.
Het beeld dat globaal uit deze studies naar voren komt is er een van stabiliteit inzake inkomensverdeling
en inkomensarmoede. Ondanks de toenemende gezinsverdunning, een
stijging van het aantal tweeverdieners en een sterke stijging van het gemiddeld inkomen,
zien we in de inkomensongelijkheid en de relatieve armoede noch een trendmatige stijging,
noch een duidelijke daling. Deze stabiliteit is wellicht het gevolg van tegenstrijdige
effecten van de drie grote motoren achter armoede en ongelijkheid: het gezin, de overheid
en de markt.
3. Methoden en gegevens
3.1. Methoden
Net als de meeste studies op dit terrein hanteren wij het huishoudinkomen als indicator
van de materiële welvaart van de respondent. De formele definitie van inkomen is: de
toename in het vermogen tussen twee momenten, plus de consumptie in die periode. Inkomen
omvat daarmee niet alleen het geldelijk inkomen, maar ook inkomsten in natura
en de vermogensaanwas. In de praktijk wordt, wegens gebrek aan gegevens, alleen het
monetaire inkomen in aanmerking genomen, eventueel aangevuld met enkele componenten
van het inkomen in natura, zoals de toegerekende huur voor eigenaars, de maaltijdcheques
en de bedrijfswagen. Dit inkomen wordt beschouwd als een goede indicator van
de mogelijkheid van een huishouden om te beschikken over (markt-) goederen en diensten,
met andere woorden van de mogelijk heid om welvaart te realiseren. In sectie vijf
kijken wij daarnaast naar de bestedingen als indicator van de welvaart van de Vlaamse
huishoudens.
Het huishouden wordt meestal als analyse-eenheid gehanteerd. Aangenomen wordt dat
de leden van een huishouden de middelen zodanig verdelen dat ofwel iedereen ofwel
niemand arm is. Hoewel er duidelijke aanwijzingen zijn dat macht en inkomen ongelijk
verdeeld zijn binnen huishoudens, is deze intra-huishoudelijke verdeling zeer moeilijk te
meten. Er zijn natuurlijk verschillende definities van een huishouden mogelijk. De meest
gangbare verwijzen naar criteria als het bewonen van dezelfde woning en het (tenminste
gedeeltelijk) samen delen van inkomens en uitgaven. In de praktijk wordt in inkomensenquêtes
de beslissing wie tot zijn of haar huishouden behoort, overgelaten aan de eerste
respondent. Huishouden is in principe een ruimer begrip dan gezin. In deze bijdrage zullen
deze twee begrippen echter als synoniemen worden gebruikt.
Het huishoudinkomen dient verder te worden geoperationaliseerd. In de meeste studies
wordt gewerkt met het netto beschikbaar inkomen, dit wil zeggen het inkomen na afhouding
van sociale bijdragen en belasting. Dit inkomen bepaalt de mogelijkheid tot
welvaartsverwerving. Wat betreft de referentieperiode van het inkomen kiest men ofwel
een maand ofwel een jaar. Een referentieperiode van een maand heeft het nadeel dat het
meer beïnvloed wordt door tijdelijke schommelingen van het inkomen. Een referentiepe-
117 Al ge m e e n - In ko m e n