schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

in het bijzonder Cantillon e.a. (1999) bieden een goed overzicht voor de bespreking van
het eerste decennium van onze bijdrage. Een andere interessante bron zijn de jaarboeken
‘Armoede en Sociale Uitsluiting’ (Vranken, 1991 en volgende jaren) die sinds 1991 jaarlijks
verschijnen en stilstaan bij het multidimensionele aspect van armoede. Het jaarboek
2006 omvat een terugblik op en een balans van 15 jaarboeken armoedebestrijding. ‘De
Welvaartstaat in de Kering’ (Cantillon, 1999) poogt de reactie van welvaartstaten op
diepgaande economische en sociale veranderingen in de tweede helft van de 20 ste eeuw
in kaart te brengen. Het is mede daardoor onmisbaar in een analyse van de welvaart en
armoede van de afgelopen 20 jaar in Vlaanderen. Recent onderzoek over welvaartsevoluties
in Vlaanderen vinden we terug in ‘Ouderen in Vlaanderen’ (Cantillon e.a., 2007).
Het Consortium Vergrijzing in Vlaanderen en Europa (CoViVE) geeft in deze publicatie
een beeld van de trends inzake inter- en intragenerationele inkomens-, armoede- en welvaartsverhoudingen
en een gedetailleerde reflectie over de gevolgen van demografische,
socio-economische en beleidsmatige veranderingen in de voorbije 30 jaar voor de vergrijzingsproblematiek
in Vlaanderen (Cantillon e.a., 2007; Cantillon e.a., 2009).
Cantillon e.a. (1999) komen tot de conclusie dat de evolutie van inkomens en armoede in
het tijdsvak 1976-1997 in drie periodes kan worden opgedeeld, waarin telkens verschillende
trends worden waargenomen:
1. De periode 1976-1985 is een periode van sterke egalisatie, bij een globale (lichte) daling
van de reële gezinswelvaart, als gevolg van de economische crisis. Gezinnen aan
de onderkant van de welvaartsverdeling zien hun reële welvaart sterk groeien terwijl
gezinnen aan de bovenkant erop achteruit gaan. Vooral sterke welvaartsstijgingen bij
de bejaarden, met name bij de minst gegoede bejaarden, zorgen voor de egalisatie, terwijl
de meeste gezinnen op actieve leeftijd terrein verliezen. Ook de relatieve armoede
daalt in deze periode zeer aanzienlijk, van zo’n 10% in 1976 naar 5 à 6% in 1985.
2. In de periode 1985-1992, een tijd van vrij sterke economische groei, valt de egalisatie
stil. Er is zelfs een zekere toename van de ongelijkheid, maar alle lagen van de bevolking
zien hun levensstandaard sterk toenemen. Het gemiddeld welvaartsniveau stijgt
met zowat 17%. Arm en rijk delen in bijna gelijke mate in de welvaartsgroei. De relatieve
armoede blijft ongeveer constant.
3. In de derde periode, van 1992 tot 1997 neemt de gemiddelde welvaart met nauwelijks
3% toe, een markant verschil met de stijging van 17% voor de periode 1985-1992. Deze
periode vormt een trendbreuk met het verleden in de zin dat de minst welvarende gezinnen
er in reële termen nauwelijks op vooruitgaan. De gezinnen die op de armoede
balanceren gaan er zelfs in reële termen op achteruit. De periode 1992-1997 wordt ook
gekenmerkt door de ‘terugkeer’ van de traditionele maatschappelijke breuklijn tussen
gezinnen met een arbeids inkomen en gezinnen die van een vervangingsinkomen
moeten rondkomen (zie onder).
De jaarboeken ‘Armoede en Sociale Uitsluiting’ geven een uitgebreid overzicht van de
recente statistieken, resultaten van wetenschappelijk onderzoek en beleidsontwikkelingen
over armoede en sociale uitsluiting. In de editie van 2006 (Vranken e.a., 2006) dekken
de auteurs de periode 1991-2006. De auteurs beklemtonen het complexe karakter
van de armoedeproblematiek. Er zijn weinig trends te vinden in de onderzochte periode.
Zo besluiten de auteurs dat er geen nieuwe risicogroepen zijn opgestaan tijdens de periode.
Er waren wel schommelingen tussen de verschillende risicogroepen onderling. Het
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 116