schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Inkomen, verdeling en armoede: over groei, stabiliteit en de kloof tussen
werkenden en uitkeringstrekkers
Karel Van den Bosch*, Pieter Vandenbroucke*, Bea Cantillon*
& Jozef Pacolet**
Inleiding
Het cliché wil dat Vlaanderen een rijke regio is, waar het goed leven is voor iedereen.
Zeker is dat Vlaanderen binnen de EU één van de regio’s is met een zeer hoog bruto nationaal
product per hoofd van de bevolking. Maar hoe zit het met de verdeling van deze
rijkdom Zijn er groepen in onze maatschappij die achterblijven, zelfs in die mate dat zij
sociaal uitgesloten en arm zijn En vooral ook: wat zijn de evoluties op dit terrein In deze
bijdrage zullen wij proberen licht te werpen op de vraag hoe het inkomen en de welvaart
van de gemiddelde Vlaming geëvolueerd zijn, maar vooral ook ingaan op de tendensen
inzake de verdeling van het inkomen, met speciale aandacht voor de groepen die in die
verdeling onderaan staan.
De opbouw van deze bijdrage is als volgt. In de volgende sectie bespreken we de internationale
context, die er een is van stijgende ongelijkheid en relatieve armoede in veel landen.
In sectie 2 geven wij een kort overzicht van de resultaten van voorgaand onderzoek.
In sectie 3 gaan we in op de gebruikte methoden. Een goed begrip hiervan is immers
onontbeerlijk voor de juiste interpretatie van de resultaten. Ook bespreken wij hier de
beschikbare databronnen. Zoals zal blijken, maakt de discontinuïteit in deze bronnen
het moeilijk tot onmogelijk om coherente trends te schatten. In sectie 4 presenteren wij
de algemene trends inzake gemiddeld inkomen en welvaart, inkomensongelijkheid en
inkomensarmoede, deprivatie en de subjectieve appreciatie van het inkomen. Sectie 5
geeft enkele evoluties inzake de bestedingen van de Vlaamse huishoudens. De daarop
volgende secties gaan ieder in op een bepaalde maatschappelijke scheidingslijn. Sectie 6
bespreekt de intergenerationele inkomensverhoudingen, en de situatie van de ouderen.
In sectie 7 komt de belangrijkste socio-economische scheidingslijn in de huidige Vlaamse
maatschappij aan de orde: die tussen werkenden en niet-werkenden. In sectie 8 wordt de
situatie van vier doelgroepen uitgelicht: eenoudergezinnen, werklozen, laaggeschoolden
en huurders. In sectie 9 proberen wij de vraag te beantwoorden, ‘hoe problematisch is
relatieve armoede in een zeer welvarende samenleving als de Vlaamse nog’. Secties 10
en 11 gaan in op enkele speciale aspecten van de inkomen- en armoedesituatie, namelijk
respectievelijk langdurige armoede en problematische schulden. Tenslotte vergelijken wij
in sectie 12 de situatie in Vlaanderen met die in de ons omringende landen, en dan vooral
met Nederland.
* Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck (CSB), Universiteit Antwerpen. E-mail: karel.vandenbosch@ua.ac.be.
** Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA), Katholieke Universiteit Leuven.
113 Al ge m e e n - In ko m e n