schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Zeker: werk komt nog regelmatig aan bod in het publieke discours. Er is de discussie over
het terugdringen van het (vervroegd) brugpensioen en het Generatiepact. De combinatieproblematiek
van arbeid en gezin is een aandachtspunt dat herhaaldelijk opduikt. Dramatische
individuele verhalen over pesten of discriminatie op het werk halen de hoofdpunten
van het nieuws. Maar de aandacht voor werk in media en politiek is herleid tot
enkele deelaspecten die af en toe aan bod komen. De plaats van werk in de maatschappij,
de organisatie en inrichting daarvan is niet langer een thema dat in zijn totaliteit centraal
staat.
Deze verminderde aandacht voor werk contrasteert fel met tal van trends inzake werk die
in deze bijdrage werden gepresenteerd. Die trends wijzen veeleer op ‘meer’ dan op ‘minder’.
Eerst en vooral is er meer werk. De werkzaamheidsgraad, of het aantal personen op
beroepsactieve leeftijd dat werkt, is in Vlaanderen aanzienlijk toegenomen, inclusief bij
doelgroepen als allochtone, oudere of vrouwelijke werknemers. In weerwil van toekomstvoorspellingen
over de nakende vrijetijdsmaatschappij zijn er meer loontrekkenden dan
ooit tevoren. De zelfstandige werkgelegenheid is zelfs nog sterker toegenomen dan de
loontrekkende werkgelegenheid. Ondanks onheilspellende berichten over de teloorgang
van het eigen initiatief en ondernemerschap doet Vlaanderen het op dit vlak steeds beter.
Bij die jobs is er meer sprake van deeltijdarbeid, in het bijzonder door toedoen van de
hogere arbeidsparticipatie van vrouwen. Inzake arbeidstijden is Vlaanderen echter allerminst
geëvolueerd naar een 24-uurseconomie. De meeste mensen werken op regelmatige
tijdsstippen tijdens de dag op weekdagen en op ‘normale’ werktijden. Er is zelfs een lichte
toename van de werkenden die hun werk overwegend op normale werktijden overdag
uitvoeren.
Niet alleen inzake arbeidstijden overheerst stabiliteit. Dit geldt ook voor de loopbaan. De
trouw aan de job blijft erg groot. De anciënniteit op het werk is hoog en dat willen we zo
houden. De Vlaming hecht veel belang aan werkzekerheid en ziet geen heil in arbeidsmobiliteit.
De tevredenheid met deze stabiele loopbaan is dan ook groot.
Idem dito voor wat betreft de algemene arbeidstevredenheid die met 9 op 10 tevreden
en zeer tevreden werknemers op een hoog niveau ligt. Voor een aantal aspecten van het
werk, als omgang met collega’s, fysieke werkomstandigheden of mogelijkheden om bij te
leren, is die tevredenheid zo mogelijk zelfs nog toegenomen.
Tegelijk is er sprake van meer werkdruk. Het aandeel werknemers dat met een hoog werktempo
of krappe deadlines wordt geconfronteerd, is sterk toegenomen. Werk draagt aldus
bij tot de algemeen ervaren toenemende tijdsdruk in het leven van de Vlaming.
Ook de deelname aan opleidingen is in de beschouwde periode van 25 jaar aanzienlijk
toegenomen. Dit geldt niet alleen voor formele opleidingen, maar ook voor het leren
tijdens de uitvoering van het werk zelf. Met die kanttekening, dat er nog steeds een grote
kloof gaapt tussen de leermogelijkheden van hoger en lager opgeleiden. Het meer leren
geldt dus vooral voor wie al veel geleerd heeft.
Ook al is er geen stemplicht, dan is de deelname aan sociale verkiezingen hoog. En tegen
de internationale trend in, zijn er niet minder maar meer gesyndiceerden sinds 25 jaar.
Er worden steeds meer CAO’s afgesloten, die zich over steeds meer thema’s uitspreken.
Afgaand op het aantal stakingsdagen, is er ook sprake van meer sociale harmonie.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 106