schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Door middel van een institutioneel stelsel van onderhandelingen op verschillende niveau’s
sluiten de sociale partners collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) af. Bij zowat
elke onderhandelingsronde tijdens de voorbije 25 jaar steeg het aantal afgesloten CAO’s
(Dorssemont e.a., 2005). In het bijzonder het aantal CAO’s op ondernemingsniveau is
sinds de jaren ’80 voortdurend in opmars. Het gaat daarbij vaak om de verdere invulling
van afgesproken zaken op sectoraal of nationaal niveau.
Voor een kijk op de thema’s die in het sociaal overleg op vestigingsniveau in Vlaanderen
aan bod komen, kunnen we een beroep doen op de gegevens van de Panel Survey of Organisations
(PASO; tabel 16).
Tabel 16.
Thema’s in het sociaal overleg op vestigingsniveau: aandeel van de vestigingen in Vlaanderen met een
georganiseerd sociaal overleg, 2003, in %.
Thema’s in het sociaal overleg in %
Arbeidsomstandigheden, veiligheid en gezondheid 71
Verlofregeling 67
Arbeidstijdregelingen 64
Arbeidsduur 55
Stress 54
Introductie nieuwe technologie 48
Beloning 47
Opleiding en vorming 46
Afstemming privé- en beroepsleven 46
Financiële en economische informatie 45
Introductie nieuw product/dienst 45
Wervings- en selectiebeleid 40
Duurzame ontwikkeling 30
Integratie kansengroepen 28
Inzet van onderaannemingen 21
Bron: Theunissen & Ramioul (2005).
‘Arbeidsomstandigheden, veiligheid en gezondheid’ is het thema dat met voorsprong het
vaakst centraal staat in het overleg. Niet zo verwonderlijk, aangezien de overheid terzake
heel wat verplichtingen oplegt. Arbeidsduur en verlof- en arbeidstijdregelingen zijn een
volgend frequent besproken thema in het overleg op vestigingsniveau. Dat temporele aspecten
van de arbeidssituatie hoger scoren dan bijvoorbeeld beloning, het thema waar
men spontaan zowat het eerst aan denkt bij sociaal overleg, heeft te maken met het vestigingsniveau.
Overeenkomsten op interprofessioneel en sectoraal niveau beperken in
zekere mate de nood – én de ruimte – om binnen de vestiging collectieve afspraken te maken.
Arbeidstijdkwesties echter zijn aangelegenheden die best ook op vestigingsniveau
worden besproken, aangezien ze onlosmakelijk verbonden zijn met het functioneren van
de vestiging (Theunissen & Ramioul, 2005).
Zijn CAO’s een output van het welslagen van het sociaal overleg, dan kan het mislukken
van dit sociaal overleg aanleiding geven tot stakingen. Het aantal stakingsdagen in
Vlaanderen kende de voorbije 15 jaar een aantal pieken. Zo was 1993 een recordjaar met
bijna een half miljoen arbeidsdagen staking in Vlaanderen als gevolg van verzet tegen het
Globaal Plan. In 2005 was er opnieuw een piek als gevolg van het protest tegen het Generatiepact.
Ondanks deze pieken tekent zich in de beschouwde periode toch een dalende
tendens af in het aantal stakingsdagen.
So c i a l e St a a t v a n Vl a a n d e re n 2009 104