schutbladen + eerste blad.indd - Vlaanderen.be

Op het eerste gezicht is het verwonderlijk dat in het tijdperk van de ‘kenniseconomie’
nog zo grote groepen van werkenden met hinderlijke ‘industriële’ werkomstandigheden
geconfronteerd worden. Maar fysiek belastend werk is ook in zorgberoepen en de socialprofit
aan de orde, terwijl vermoeiende - want statische - werkhoudingen en repeterende
handarmbewegingen bij beeldschermwerk in de kantoorsfeer steeds frequenter aan de
basis liggen van ‘repetititive strain injuries’ (STV Innovatie & Arbeid, 2004).
Gezien de blijvende blootstelling aan een reeks fysiek belastende arbeidsomstandigheden,
is het niet verwonderlijk dat ook het aandeel werknemers dat gezondheidsklachten
rapporteert geenszins afneemt (tabel 14). Ongeveer een kwart van de werknemers acht
dat hun gezondheid risico’s oploopt door het werk. En ook bij een aantal meer specifieke
lichaamsklachten is over de beschouwde periode geen merkbare daling terug te vinden.
Tabel 14. Aandeel van de werkenden dat gezondheidsklachten rapporteert in België, 1995, 2000 en 2005, in %.
Gezondheidsklachten 1995 2000 2005
Gezondheidsrisico’s door werk 19 27 24
Algemene vermoeidheid 14 22 19
Rugpijn 21 27 19
Hoofdpijn 10 13 11
Slaapproblemen 4 9 9
Maagpijn 4 8 7
Oogproblemen 7 13 7
Oorproblemen 5 6 5
Bron: EWCS (eigen bewerking).
Anderzijds vertoont het aantal arbeidsongevallen in de voorbije 2 decennia een duidelijke
neerwaartse trend. In de periode 1985 tot 2007 is het absolute aantal ongevallen op de arbeidsplaats
met een derde afgenomen. Houden we rekening met de gelijktijdige toename
van het aantal werknemers in dezelfde periode, dan is deze daling nog opmerkelijker.
Nemen we de ernstige arbeidsongevallen in beschouwing, dan is het beeld echter lang niet
zo rooskleurig. Het aandeel van de ongevallen met een blijvende arbeidsongeschiktheid
is in dezelfde periode immers bijna verdubbeld (van 4,4% tot 8,0% van het totaal aantal
arbeidsongevallen). In absolute aantallen is het aantal arbeidsongevallen met blijvende
arbeidsongeschiktheid dan ook toegenomen en houdt zowat gelijke tred met de toename
van het aantal werkenden.
Een belangrijke factor daarbij is de vergrijzing van de werkende bevolking. Het is bekend
dat hoe ouder de werknemer is, hoe groter het risico om het slachtoffer te worden van
een ernstig ongeval (FAO, 2006). De groei van het aantal oudere werknemers tijdens de
laatste decennia, verklaart op zijn minst gedeeltelijk waarom de algemene daling van
het aantal ongevallen gepaard gaat met een stijging van het percentage van de ernstige
ongevallen.
Voor een meer gedetailleerde kijk op de arbeidsomstandigheden kunnen we gebruik maken
van de werkbaarheidsmonitor (STV Innovatie & Arbeid, 2004, 2007). Deze gegevens
laten vooralsnog niet toe lange termijn trends te duiden, maar ze maken het wel mogelijk
risicogroepen te identificeren die in het bijzonder met belastende fysieke arbeidsomstandigheden
te kampen hebben.
101 Al ge m e e n - We r k