Gevangenis Gent - Vlaanderen.be

6
Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis
De gevangenis te Gent dateert van 1862. Ze werd opgericht naast de toenmalige Centrale
Gevangenis aan de Coupure die met capaciteitstekort had af te rekenen en kreeg de functie
van “Verzekeringshuis” om de verdachten, beschuldigden en correctioneel veroordeelden in op
te nemen. De crimineel veroordeelden, de landlopers en de bedelaars bleven in de centrale
gevangenis.
De architect van de nieuwe gevangenis, Francis Derre, inspireerde zich voor het ontwerp van
dit “Maison de Sûreté Civile et Militaire Cellulaire” op het model van Pentonville (Noord-Londen,
1842). Het stervormig complex werd ingeplant op een terrein met de vorm van een
onregelmatige negenhoek, en kostte 1.030.000 goudfrank. De bouw ervan duurde van 1858 tot
1962.
In 1893 werd de naam van het verzekeringshuis officieel gewijzigd in Hulpgevangenis (Prison
Secondaire).
In 1935, bij de sluiting en het slopen van de Centrale Gevangenis, werd de Hulpgevangenis
omgedoopt tot “Rijksgevangenis”.
De gevangenis te Gent is een stervormige cel-gevangenis, in België het Ducpétiaux-model
genoemd naar Edouard Ducpétiaux, de eerste leidende ambtenaar van het Belgisch
gevangeniswezen.
Ducpétiaux ijverde na 1830 voor een grondige hervorming van de gevangenissen. Onder zijn
impuls werden in de 19 e eeuw meer dan 20 cel-gevangenissen gebouwd. Met deze nieuwe
modellen realiseerde hij gescheiden afdelingen voor mannen en vrouwen, voor minderjarigen
en volwassenen en voerde hij het strikte onderscheid tussen beklaagden en veroordeelden in.
Hij richtte bibliotheken op in elke gevangenis en zorgde voor de aanwezigheid van
aalmoezeniers en onderwijzers. Hij liet de overplaatsing van gedetineerden gebeuren door
middel van celwagens
Zijn gevangenisconcept was gebaseerd op de idee dat de eenzame opsluiting de morele
verbetering van de criminele mens kon bewerkstelligen.
Ducpétiaux had zich hiervoor geïnspireerd op het model van de Quakers in Philadelphia (1778)
in de Staat Pennsylvania 1 . Deze puriteinse sekte zocht de oorzaak van de criminaliteit in het
verbreken door de mens van de relatie met God. Om die relatie te herstellen en zich te
verbeteren werd hij best eenzaam in een cel opgesloten.
Thans zijn deze ideeën achterhaald en hanteert men het principe van verblijf in de cel
gedurende de nacht, gecombineerd met zoveel mogelijk activiteiten in gemeenschap overdag.
Het Ducpétiaux-model heeft ook bepaalde kenmerken van het Panopticon van Jeremiah
Bentham, een 18 e eeuwse Engelse filosoof. In het Panopticon wordt het economisch principe
gehuldigd dat één persoon vanuit één centraal punt alles moet kunnen zien zonder zelf gezien
te worden 2 .
De gevangenis te Gent heeft een meervoudige bestemming.
Ze bestaat uit een mannen- en een vrouwenafdeling, en is uitsluitend bestemd voor
volwassenen.
ARRESTHUIS
Beklaagden uit het gerechtelijk arrondissement Gent
Beklaagden uit Brugge, Ieper, Oudenaarde en Dendermonde die
in beroep moeten verschijnen voor het Hof van Beroep te Gent
1 Pennsylvania werd in 1682 gesticht als Britse kolonie door William Penn, die van de regering dit stuk
land had toegewezen gekregen als inlossing van een schuld die de regering bij zijn vader staan had.
Penn had zich tijdens zijn studies aan de universiteit van Oxford laten omdopen tot Quaker.
2 Het panoptisch principe komt nog beter tot uiting in koepelgevangenissen, zoals deze te Breda.
jaarverslag 2011
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Gent