Gevangenis Gent - Vlaanderen.be
Gevangenis Gent - Vlaanderen.be
Gevangenis Gent - Vlaanderen.be
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2011<br />
Jaarverslag ‘hulp- en<br />
dienstverlening aan gedetineerden’<br />
<strong>Gevangenis</strong> <strong>Gent</strong>
2<br />
Inhoudstafel<br />
Inhoudstafel ........................................................................................................................... 2<br />
Lijst met afkortingen .............................................................................................................. 3<br />
Voorwoord ............................................................................................................................. 4<br />
Inleiding ................................................................................................................................. 5<br />
Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis ............................................................................. 6<br />
Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een<br />
kwalitatief aanbod (strategie 3) .............................................................................................10<br />
1. Overlegstructuur ........................................................................................................10<br />
2. Relevante niet-geformaliseerde overlegmomenten ....................................................14<br />
3. Extralokaal relevant overleg .......................................................................................14<br />
4. Dienst Sociaal-Cultureel Werk (DSCW) of culturele dienst.........................................15<br />
5. Samenwerkingsovereenkomsten ...............................................................................16<br />
6. Het GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) ................................................................16<br />
7. Functies en organisaties ............................................................................................17<br />
Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) .............................................20<br />
1. Welzijn .......................................................................................................................20<br />
2. Gezondheid ...............................................................................................................32<br />
3. Onderwijs ...................................................................................................................33<br />
4. Tewerkstelling ............................................................................................................36<br />
5. Sport ..........................................................................................................................37<br />
6. Cultuur .......................................................................................................................38<br />
7. Andere hulp- en dienstverlening ................................................................................40<br />
8. Algemene tendensen .................................................................................................41<br />
Hoofdstuk 4: profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2) ....................42<br />
1. Vragen, noden en <strong>be</strong>hoeften detecteren (signaalfunctie) ...........................................42<br />
2. Bekendmaken van het aanbod ..................................................................................42<br />
3. De oasemap ..............................................................................................................43<br />
4. De dag van de ….......................................................................................................44<br />
Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) ........................................45<br />
1. Bij de Vlaamse Gemeenschapsactoren .....................................................................45<br />
2. Bij de Justitieactor ......................................................................................................45<br />
3. Bij de bredere samenleving........................................................................................46<br />
Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelings<strong>be</strong>leid (strategie 5) ..............................47<br />
1. Introductieprocedure ..................................................................................................47<br />
2. Leraars en sportmonitoren .........................................................................................47<br />
3. Vertegenwoordiging t.o.v. de gevangenisdirectie .......................................................47<br />
4. Infrastructurele en logistieke faciliteiten .....................................................................47<br />
5. Vorming .....................................................................................................................48<br />
6. Onderzoek .................................................................................................................49<br />
7. Intervisie/supervisie ...................................................................................................49<br />
8. Permanent informeren ...............................................................................................50<br />
9. Deelname aan overleg ...............................................................................................50<br />
10. Activiteiten FIDES (sociale vereniging personeel gevangenis <strong>Gent</strong>) ......................50<br />
Hoofdstuk 7: algemene conclusie .........................................................................................51<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
3<br />
Lijst met afkortingen<br />
ADL = Activiteiten Dagelijks Leven<br />
BIS = Begeleid Individueel Studeren<br />
CAP = Centraal Aanmeldingspunt<br />
CAW = Centrum voor Algemeen Welzijnswerk<br />
CBE = Centrum voor Basiseducatie<br />
CBM = Commissie ter Bescherming van de Maatchappij<br />
CGG = Centrum Geestelijke Gezondheidszorg<br />
CORT = Coördinatieteam (hulp- en dienstverlening aan gedetineerden)<br />
CVO = Centrum voor Volwassenenonderwijs<br />
DRA = De Rode Antraciet<br />
DSCW = Dienst Sociaal-Cultureel Werk<br />
DSO = Directe sociale omgeving<br />
ET = Elektronisch Toezicht<br />
FOD = Federale Overheidsdienst<br />
FROS Amateursportfederatie = Federatie voor Recreatie en Omnisport<br />
GBib = <strong>Gevangenis</strong>bibliotheek<br />
GOS = Gedetineerdenopvolgsysteem<br />
GPA = Gemeenschappelijk Plan van Aanpak<br />
ICT = Informatie- en Communicatietechnologie<br />
JWW = Justitieel Welzijnswerk<br />
KISP = Katholiek Instituut voor Sociale Promotie<br />
MO = Ministeriële Omzendbrief<br />
MSOC = Medisch Sociaal Opvangcentrum<br />
NT2 = Nederlands Tweede Taal<br />
OLC = Open Leercentrum<br />
OO = Organisatieondersteuner<br />
PBA = Penitentiair Bewakingsassistent<br />
PCVO = Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs<br />
PMD = Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening<br />
P&O = Personeel en Organisatie<br />
PSD = Psychosociale Dienst<br />
TB = Traject<strong>be</strong>geleider<br />
SAW = Steunpunt Algemeen Welzijnswerk<br />
SURB = Strafuitvoeringsrechtbank<br />
VAPH = Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap<br />
VDAB = Vlaamse Dienst voor Ar<strong>be</strong>ids<strong>be</strong>middeling en Beroepsopleiding<br />
VLABUS = Vlaams Bureau voor Sport<strong>be</strong>geleiding<br />
VMG = Vorming voor Mensen met een verstandelijke <strong>be</strong>perking<br />
Vocvo = Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs<br />
VSPW = Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk<br />
VVBV = Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg<br />
VTE = Voltijds Equivalent<br />
WEVO = Werkgroep Vorming en Ondersteuning<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
4<br />
Voorwoord<br />
Het jaarrapport is het vijfde op rij sinds het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan<br />
gedetineerden startte in de gevangenis van <strong>Gent</strong>. Het is opnieuw het resultaat van de inbreng<br />
van een hele reeks organisaties en medewerkers vanuit Vlaamse Gemeenschap, Justitie en<br />
andere partners. Het rapport is in de eerste plaats een ode aan de inspanningen die dagelijks<br />
geleverd worden om de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van de gevangenis <strong>Gent</strong><br />
mogelijk te maken en dit vanuit een bijzonder goede samenwerking tussen het penitentiair<br />
personeel en de vele medewerkers aan de hulp- en dienstverlening. Het is deze goede<br />
samenwerking en het wederzijds respect voor elkanders opdracht die maken dat er in de<br />
gevangenis van <strong>Gent</strong> veel mogelijk is.<br />
Koenraad Polfliet<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
5<br />
Inleiding<br />
In 2002 ging in vijf gevangenissen in <strong>Vlaanderen</strong> de implementatie van het Vlaams<br />
strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Momenteel is dit plan<br />
in werking in alle gevangenissen in <strong>Vlaanderen</strong> en Brussel. De missie van de Vlaamse<br />
Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan:<br />
‘De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe<br />
sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij<br />
zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving’.<br />
Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen:<br />
- Uitbouwen van een kwalitatief aanbod<br />
- Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod<br />
- Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen<br />
- Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse<br />
Gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving<br />
- Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelings<strong>be</strong>leid<br />
De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een<br />
optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn<br />
structuren uitgebouwd ter <strong>be</strong>vordering van de samenwerking tussen de verschillende<br />
Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie.<br />
Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening<br />
aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de Vlaamse partners aanwezig in de<br />
gevangenis en werd gecoördineerd door de <strong>be</strong>leidsmedewerker.<br />
Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde<br />
initiatieven wordt ook steeds een reflectie weergegeven. Op basis van deze actuele situatie<br />
en de reflectie worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. De<br />
samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een<br />
kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aan gedetineerden komen door dit stramien het <strong>be</strong>st<br />
tot hun recht.<br />
De bijlage bij dit rapport <strong>be</strong>vat alle activiteiten die in 2011 doorgingen in de <strong>Gent</strong>se<br />
gevangenis.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
6<br />
Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis<br />
De gevangenis te <strong>Gent</strong> dateert van 1862. Ze werd opgericht naast de toenmalige Centrale<br />
<strong>Gevangenis</strong> aan de Coupure die met capaciteitstekort had af te rekenen en kreeg de functie<br />
van “Verzekeringshuis” om de verdachten, <strong>be</strong>schuldigden en correctioneel veroordeelden in op<br />
te nemen. De crimineel veroordeelden, de landlopers en de <strong>be</strong>delaars bleven in de centrale<br />
gevangenis.<br />
De architect van de nieuwe gevangenis, Francis Derre, inspireerde zich voor het ontwerp van<br />
dit “Maison de Sûreté Civile et Militaire Cellulaire” op het model van Pentonville (Noord-Londen,<br />
1842). Het stervormig complex werd ingeplant op een terrein met de vorm van een<br />
onregelmatige negenhoek, en kostte 1.030.000 goudfrank. De bouw ervan duurde van 1858 tot<br />
1962.<br />
In 1893 werd de naam van het verzekeringshuis officieel gewijzigd in Hulpgevangenis (Prison<br />
Secondaire).<br />
In 1935, bij de sluiting en het slopen van de Centrale <strong>Gevangenis</strong>, werd de Hulpgevangenis<br />
omgedoopt tot “Rijksgevangenis”.<br />
De gevangenis te <strong>Gent</strong> is een stervormige cel-gevangenis, in België het Ducpétiaux-model<br />
genoemd naar Edouard Ducpétiaux, de eerste leidende ambtenaar van het Belgisch<br />
gevangeniswezen.<br />
Ducpétiaux ijverde na 1830 voor een grondige hervorming van de gevangenissen. Onder zijn<br />
impuls werden in de 19 e eeuw meer dan 20 cel-gevangenissen gebouwd. Met deze nieuwe<br />
modellen realiseerde hij gescheiden afdelingen voor mannen en vrouwen, voor minderjarigen<br />
en volwassenen en voerde hij het strikte onderscheid tussen <strong>be</strong>klaagden en veroordeelden in.<br />
Hij richtte bibliotheken op in elke gevangenis en zorgde voor de aanwezigheid van<br />
aalmoezeniers en onderwijzers. Hij liet de overplaatsing van gedetineerden ge<strong>be</strong>uren door<br />
middel van celwagens<br />
Zijn gevangenisconcept was gebaseerd op de idee dat de eenzame opsluiting de morele<br />
ver<strong>be</strong>tering van de criminele mens kon <strong>be</strong>werkstelligen.<br />
Ducpétiaux had zich hiervoor geïnspireerd op het model van de Quakers in Philadelphia (1778)<br />
in de Staat Pennsylvania 1 . Deze puriteinse sekte zocht de oorzaak van de criminaliteit in het<br />
verbreken door de mens van de relatie met God. Om die relatie te herstellen en zich te<br />
ver<strong>be</strong>teren werd hij <strong>be</strong>st eenzaam in een cel opgesloten.<br />
Thans zijn deze ideeën achterhaald en hanteert men het principe van verblijf in de cel<br />
gedurende de nacht, gecombineerd met zoveel mogelijk activiteiten in gemeenschap overdag.<br />
Het Ducpétiaux-model heeft ook <strong>be</strong>paalde kenmerken van het Panopticon van Jeremiah<br />
Bentham, een 18 e eeuwse Engelse filosoof. In het Panopticon wordt het economisch principe<br />
gehuldigd dat één persoon vanuit één centraal punt alles moet kunnen zien zonder zelf gezien<br />
te worden 2 .<br />
De gevangenis te <strong>Gent</strong> heeft een meervoudige <strong>be</strong>stemming.<br />
Ze <strong>be</strong>staat uit een mannen- en een vrouwenafdeling, en is uitsluitend <strong>be</strong>stemd voor<br />
volwassenen.<br />
ARRESTHUIS<br />
Beklaagden uit het gerechtelijk arrondissement <strong>Gent</strong><br />
Beklaagden uit Brugge, Ieper, Oudenaarde en Dendermonde die<br />
in <strong>be</strong>roep moeten verschijnen voor het Hof van Beroep te <strong>Gent</strong><br />
1 Pennsylvania werd in 1682 gesticht als Britse kolonie door William Penn, die van de regering dit stuk<br />
land had toegewezen gekregen als inlossing van een schuld die de regering bij zijn vader staan had.<br />
Penn had zich tijdens zijn studies aan de universiteit van Oxford laten omdopen tot Quaker.<br />
2 Het panoptisch principe komt nog <strong>be</strong>ter tot uiting in koepelgevangenissen, zoals deze te Breda.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
7<br />
Beschuldigden die moeten verschijnen voor het Hof van Assisen<br />
van Oost-<strong>Vlaanderen</strong><br />
STRAFHUIS<br />
PSYCHIATRISCHE<br />
ANNEXE<br />
(Mannen)<br />
ANDERE<br />
CATEGORIEËN<br />
Veroordeelden die op aanduiding van het Directoraat-generaal<br />
hun straf te <strong>Gent</strong> dienen uit te boeten.<br />
Voor vrouwen veroordeeld tot criminele straffen of op aanduiding<br />
van het Directoraat-generaal.<br />
Voor in-observatie-gestelden en geïnterneerden die wachten op<br />
het verschijnen voor de Commissie tot Bescherming van de<br />
Maatschappij te <strong>Gent</strong>.<br />
Passanten, niet-definitief veroordeelden, kort gestraften,<br />
vreemdelingen die wachten op een <strong>be</strong>slissing van de Dienst<br />
Vreemdelingenzaken, nadat ze voor Justitie heb<strong>be</strong>n voldaan.<br />
De gevangenis te <strong>Gent</strong> is van het gesloten type 3 .<br />
De gemiddelde capaciteit in 2011 was 292 plaatsen.<br />
De theoretische capaciteit wordt <strong>be</strong>komen door de oppervlakte van de cellen in acht te nemen:<br />
tot 8 m² voor 1 persoon; tot 16 m² voor 2 personen; boven 16 m² voor 3 à 4 personen.<br />
Mannen Vrouwen Totaal<br />
Theoretische capaciteit 244 (+12 BD) 48 292 (+12 BD)<br />
Gemiddelde <strong>be</strong>zetting<br />
1995 318 31 349<br />
1996 331 25 356<br />
1997 335 35 370<br />
1998 322 38 360<br />
1999 321 35 356<br />
2000 331 34 366<br />
2001 332 38 370<br />
2002 338 41 379<br />
2003 318 38 356<br />
2004 373<br />
2005 312 45 357<br />
2006 332 41 373<br />
2007 342 46 388<br />
2008 350,6 43,1 393,7<br />
2009 354,7 43,6 398,3<br />
2010 336 40,4 376,4<br />
2011 346,3 46,3 392,6<br />
3 Gesloten inrichtingen”: inrichtingen met uitgebreide veiligheidsvoorzieningen (hoge muren, tralies,<br />
prikkeldraad, detectieapparatuur enz.) Dit type vormt de meerderheid binnen het Belgisch<br />
gevangenispark.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
8<br />
806 personen werden in vrijheid gesteld, 228 werden vrijgelaten onder elektronisch<br />
toezicht).<br />
- naar categorie :<br />
Categorie (gemiddeld voor 2011) aantal %<br />
Beklaagden en niet definitief veroordeelden 162,6 41,4%<br />
Veroordeelden 119,8 30,5%<br />
Geïnterneerden 105,6 26,9%<br />
Andere 4,6 1,2%<br />
392,6 100%<br />
Legende:<br />
1. Voorkoer<br />
2. Wandeling vrouwen<br />
3. koer B<br />
4. Wandeling mannen<br />
5. Werkplaats<br />
6. Goedereningang<br />
7. Refter personeel<br />
8. Inrijsas werkplaats<br />
9. Onderzoekseenheid<br />
10. Cellenvleugel<br />
mannen C<br />
11. Cellenvleugel<br />
mannen B<br />
12. Cellenvleugel<br />
mannen A<br />
13. Administratief<br />
gedeelte<br />
14. Veilige inkom<br />
15. Open centrum.<br />
De gevangenis is gebouwd volgens een stervormig model met een centraal<br />
controlecentrum waarop 4 vleugels met cellen en een administratieve gang zijn ingeplant.<br />
Drie vleugels vormen de mannenafdeling en <strong>be</strong>staan elk uit drie bouwlagen met cellen van 9<br />
m² groot. De vierde vleugel vormt de vrouwenafdeling met een gelijkvloerse gang met<br />
nutsvoorzieningen en twee bouwlagen cellen. De gelijkvloerse gang vormde tot 1984 het<br />
klooster van een zusterorde.<br />
Behalve de cellen <strong>be</strong>schikt de gevangenis nog over de volgende accommodatie:<br />
Voor de ar<strong>be</strong>id: 4 werkplaatsen voor licht-industriële ar<strong>be</strong>id in de mannenafdeling (ca 125<br />
plaatsen), 1 werkplaats voor geïnterneerden (ca 15 à 20 plaatsen) en 70 plaatsen voor<br />
huishoudelijke ar<strong>be</strong>id. Op de vrouwenafdeling is er 1 werkplaats voor 20 plaatsen en 8<br />
plaatsen voor huishoudelijke ar<strong>be</strong>id.<br />
Voor het <strong>be</strong>zoek: een ruime <strong>be</strong>zoekzaal met compartimenten (40 tafels), een unit met<br />
individuele <strong>be</strong>zoekcellen met glazen tussenwand (10), een complex met 9 <strong>be</strong>zoekkamers<br />
voor ongestoord <strong>be</strong>zoek en een aparte <strong>be</strong>zoekzaal speciaal ingericht voor het kinder<strong>be</strong>zoek<br />
en een aangepaste speelruimte op de wandeling van de vrouwenafdeling<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
9<br />
Voor de wandeling: 1 gemeenschappelijke wandelkoer met sportveld voor minivoetbal en<br />
volleybal, gymnastiekrekken, tafeltennistafels; 1 wandelplaats op de vrouwenafdeling met<br />
groenaanleg; 4 individuele wandelplaatsen bij de mannen en 1 bij de vrouwen<br />
Voor het onthaal: een fouilleer- en ontvangstunit, een access-controle eenheid en een<br />
fotografie- en dactyloscopielokaal<br />
Voor de technische dienst: een onderhoudsatelier en magazijnen.<br />
Voor de huishoudelijke diensten: een grootkeuken, een douche-unit op iedere vleugel, een<br />
kleedkamer, een wasserij en diverse magazijnen voor voeding, kledij en kantine.<br />
Voor de erediensten: een kapel.<br />
Voor de medische sector: een medisch kabinet, een tandartskabinet en een apotheek.<br />
Voor de administratieve diensten en de commissies: burelen voor de griffie, het secretariaat<br />
en de boekhouding en vergaderruimtes.<br />
Voor het penitentiair personeel: een personeelsrefter, 4 slaapkamers, een bureau op iedere<br />
sectie en een vergaderzaal.<br />
Voor PSD, zorgteam: burelen voor de PSD- en zorgteamleden en een zorg-zaal.<br />
De hulp- en dienstverlening van de Vlaamse Gemeenschap <strong>be</strong>schikt voer 5 polyvalente<br />
ruimtes voor vorming en onderwijs, 1 computerlokaal, een bibliotheek, een cinemazaal met<br />
200 zitplaatsen, 4 gespreksruimtes voor individuele hulp- en dienstverlening op de<br />
mannenafdeling en 1 gespreksruimte op de vrouwenafdeling, een fitnessruimte, een<br />
sportkoer, een gemeenschappelijke ruimte met bureau voor de Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker<br />
en de onderwijscoördinator en 6 standplaatsen op locatie van de gevangenisbibliotheek.<br />
Het actuele personeelskader van de gevangenis te <strong>Gent</strong> is het volgende:<br />
GROEP<br />
DIENST<br />
AANTAL<br />
PERSONEELSLEDEN FTE<br />
DIRECTIE 5 4,8<br />
ADMINISTRATIE 26 22,51<br />
Boekhouding 6 5,4<br />
Commissie ter Bescherming van de<br />
Maatschappij 5 3,85<br />
Griffie 11 9,7<br />
Personeelsdienst 4 3,56<br />
PSYCHOSOCIALE<br />
DIENST 13 11,57<br />
Psychologen 7 6,46<br />
Maatschappelijk assistenten 5 4,16<br />
Adminstratief assistent 1 0,95<br />
MEDISCHE DIENST 13 7<br />
Interims en zelfstandigen 7 3<br />
Verpleegkundigen 6 4<br />
ZORGTEAM 9 6,2<br />
Interims en zelfstandigen 5 2,5<br />
Ergotherapeut, maatschappelijk<br />
assistent, opvoeder, psycholoog 4 3,7<br />
BEWAKING 216 200,5<br />
Penitentiair assistent 7 6,2<br />
Penitentiair <strong>be</strong>wakingsassistent<br />
ploegchef 29 27,69<br />
Penitentiair <strong>be</strong>wakingsassistent 172 159,05<br />
Technisch kader 8 7,6<br />
TOTAAL 282 252,58<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
10<br />
Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor<br />
de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3)<br />
Om een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod te realiseren in de gevangenissen vanuit<br />
de Vlaamse Gemeenschap, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van<br />
samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de<br />
grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Er<br />
wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te<br />
maken.<br />
1. Overlegstructuur<br />
Directieoverleg<br />
Justitie-VG<br />
Algemene<br />
vergadering<br />
Vlaams<br />
directieoverleg<br />
WG focus op<br />
inhoud<br />
WG focus op<br />
samenwerking<br />
WG focus op<br />
ondersteuning<br />
Voorrapport<br />
CORT<br />
1.1. Basisoverleg<br />
- Coördinatieteam hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (CORT): Dit overleg<br />
is het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) zoals het in het<br />
strategisch plan is <strong>be</strong>schreven. Het werd opgestart op 19 maart 2008 en kwam in<br />
2011 driewekelijks samen. Het CORT heeft tot doel via gezamenlijk overleg, het<br />
maken van afspraken en het ontwikkelen van methodieken en instrumenten, in te<br />
staan voor een maximale afstemming van de (praktische) coördinatie, organisatie en<br />
ondersteuning van de hulp- en dienstverleningsactiviteiten aan gedetineerden van de<br />
gevangenis <strong>Gent</strong> zodat dit de efficiëntie, de kwaliteit en de resultaatgerichtheid van<br />
de (samen)werking ten goede komt. Het CORT is samengesteld uit<br />
vertegenwoordigers van de Vlaamse Gemeenschap (<strong>be</strong>leidsmedewerker, JWW,<br />
centrum Obra, consortium, VDAB, CGG, DRA) en Justitie (gevangenisdirecteur,<br />
penitentiaire <strong>be</strong>ambten culturele dienst, zorgteam, PSD). Het CORT kwam in 2011 16<br />
keer samen.<br />
- Directieoverleg Vlaamse Gemeenschap-Justitie: dit overleg vindt plaats met de<br />
Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker en de voltallige gevangenisdirectie en komt minstens<br />
tweemaal per jaar samen met als doel het (globale of domein-specifieke) hulp- en<br />
dienstverlenings<strong>be</strong>leid t.a.v. gedetineerden te <strong>be</strong>spreken. In 2011 ging dit overleg<br />
eenmaal door.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
11<br />
- Vlaams directieoverleg: De verantwoordelijken van de hulp- en dienstverlenende<br />
organisaties met een permanente opdracht (CAW, Centrum OBRA, VDAB, CGG<br />
Eclips, Stedelijke Openbare Bibliotheek, De Rode Antraciet, Consortium<br />
Volwassenenonderwijs) komen tweemaal per jaar samen in kader van de <strong>be</strong>spreking<br />
van <strong>be</strong>leidsontwikkelingen op Vlaams niveau. In 2011 ging er bijzondere aandacht<br />
naar het ontwerp van decreet over de organisatie van de hulp- en dienstverlening.<br />
- Algemene Vergadering: dit overleg is binnen het concept voorzien, maar dient nog<br />
verder uitgewerkt te worden.<br />
1.2. Werkgroepen met focus op inhoud<br />
- Werkgroep sport: deze werkgroep had de initiële opdracht om een actieplan sport<br />
uit te schrijven voor de periode 2011-2013. De werkgroep staat nu in voor de verdere<br />
opvolging van de actieplan en van de sportactiviteiten. De werkgroep is<br />
samengesteld uit de sportfunctionaris van DRA, de Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker, de<br />
coördinator van het project Ontgrendeld van het centrum Obra, de kinesitherapeut<br />
van het zorgteam, een pba van de culturele dienst en een vertegenwoordiging van de<br />
gevangenisdirectie. De werkgroep kwam in 2011 twee keer samen.<br />
- Werkgroep onderwijs: de werkgroep had het initiële doel om een onderwijsactieplan<br />
op te maken voor de periode 2009-2012. Nadien focust de werkgroep zich op de<br />
opvolging van het onderwijsaanbod in de gevangenis. De werkgroep is samengesteld<br />
uit de onderwijscoördinator, de <strong>be</strong>leidsmedewerker, de VDAB-consulent, een<br />
vertegenwoordiging van de traject<strong>be</strong>geleiders en de gevangenisdirectie. De<br />
werkgroep kwam in 2011 drie maal samen.<br />
- Werkgroep ‘geestelijke gezondheidszorg’: deze werkgroep werd opgericht op 11<br />
septem<strong>be</strong>r 2008 en had tot doel een operationeel plan en samenwerkingsakkoord op<br />
te stellen en te ondertekenen door alle partners over de inzet van de geestelijke<br />
gezondheidszorg t.b.v. de gedetineerden van de gevangenis <strong>Gent</strong> conform de<br />
richtlijnen uit de MO van 29 juli 2008. De werkgroep is samengesteld uit<br />
medewerkers van het CGG, justitieel welzijnswerk, PSD, zorgteam, centrum Obra,<br />
het VVBV, de levens<strong>be</strong>schouwelijke dienstverlening, de gevangenisdirectie en de<br />
Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker. Op de evaluatiebijeenkomst werd <strong>be</strong>slist om er een<br />
permanente werkgroep van te maken met als doel de opvolging en evaluatie van de<br />
werking van de geestelijke gezondheidszorg in de gevangenis. De werkgroep kwam<br />
in 2011 eenmaal samen.<br />
- Stuurgroep gevangenisbibliotheek: de stuurgroep is er gekomen naar aanleiding<br />
van de opmaak van de afsprakennota in het kader van de convenant tussen de<br />
Vlaamse overheid en de stad <strong>Gent</strong>. De stuurgroep is samengesteld uit de<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerker en uit vertegenwoordigers van de Openbare Bibliotheek, de<br />
provincie en de gevangenisdirectie en heeft tot doel de werking op te volgen, te<br />
evalueren en bij te sturen. De stuurgroep kwam in 2011 twee maal samen.<br />
- Werkgroep Feesten: Deze werkgroep heeft tot doel om 2 feestenperiodes (<strong>Gent</strong>se<br />
Feesten en eindejaarsfeesten) voor te <strong>be</strong>reiden en te evalueren. De werkgroep is<br />
samengesteld uit de <strong>be</strong>leidsmedewerker en uit vertegenwoordigers van de culturele<br />
dienst, van het zorgteam, van de diverse vleugels, van het team veilige inkom en van<br />
de gevangenisdirectie. De werkgroep Feesten kwam in 2011 vier keer samen.<br />
- Themawerkgroep agressie: Komen tot een advies over een hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod dat de agressie bij gedetineerden aanpakt. De werkgroep is<br />
in 2011 drie maal samen gekomen.<br />
1.3. Werkgroepen met focus op samenwerking<br />
- Vierhoekoverleg: dit overleg is samengesteld uit vertegenwoordigers van TB, PSD,<br />
zorgteam en het centrum OBRA. Het vindt driemaandelijks plaats en heeft tot doel<br />
structurele thema’s te <strong>be</strong>spreken en samenwerkingsafspraken te maken. De PSD- en<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
12<br />
zorgteamdirecteur nemen deel aan het overleg. De <strong>be</strong>leidsmedewerker van de<br />
Vlaamse overheid zit dit overleg voor. Het vierhoekoverleg ging in 2011 driemaal<br />
door.<br />
- Cliëntoverleg: dit vindt plaats tussen het <strong>be</strong>trokken TB- en PSD-lid. Wanneer het<br />
gaat over geïnterneerden dan kan het overleg ook plaatsvinden met een zorgteamlid<br />
en/of OBRA-medewerker. Ook de VDAB-consulent, de CGG-therapeut of elke andere<br />
relevante actor kan bij dit cliëntoverleg aansluiten. Elke actor in het netwerk rond de<br />
cliënt kan dergelijk overleg aanvragen.<br />
- Overleg samenwerking hulp- en dienstverlening – penitentiaire <strong>be</strong>ambten:<br />
Halfjaarlijks vindt een overleg plaats tussen een uitgebreide delegatie penitentiaire<br />
<strong>be</strong>ambten en de leden van het CORT over de samenwerking inzake de hulp- en<br />
dienstverleners. Dit overleg ging tweemaal door.<br />
- Overleg samenwerking doelgroep geïnterneerden: deze werkgroep werd in 2011<br />
opgericht op vraag van de diverse actoren die met deze doelgroep werken, enerzijds<br />
omwille van de specifieke kenmerken van de doelgroep en anderzijds omwille van de<br />
nood aan afstemming van de diverse werkingen. De werkgroep ging in 2011 eenmaal<br />
door.<br />
1.4. Werkgroepen met focus op ondersteuning<br />
- Kwartaaloverleg: Dit overleg ging voor het eerst door in 2010 en komt eenmaal per<br />
kwartaal samen om de financiële afrekening met middelen van het steunfonds te<br />
<strong>be</strong>kijken voor de hele hulp- en dienstverlening en de activiteiten van het zorgteam en<br />
een <strong>be</strong>grotingscontrole uit te voeren.<br />
- Werkgroep <strong>be</strong>-pro-ma (<strong>be</strong>kendmaking, profilering en materiaal<strong>be</strong>heer): Deze<br />
werkgroep heeft de taak gekregen om een voorstel uit te werken om de<br />
<strong>be</strong>kendmaking van de hulp- en dienstverlening op een efficiëntere wijze te<br />
organiseren, de hulp- en dienstverlening van de Vlaamse Gemeenschap te profileren<br />
en een systeem uit te werken voor het collectief <strong>be</strong>heer van materialen die<br />
aangewend kunnen worden voor de hulp- en dienstverlening. De werkgroep kwam in<br />
2011 vier keer samen.<br />
- Lerarenoverleg: is samengesteld uit alle leerkrachten volwassenenonderwijs onder<br />
voorzitterschap van de onderwijscoördinator en heeft tot doel om de leerkrachten te<br />
ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v.<br />
informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het lerarenoverleg gaat vijfmaal per<br />
jaar door.<br />
- Sportmonitorenoverleg: is samengesteld uit alle sportmonitoren onder<br />
voorzitterschap van de sportfunctionaris en heeft tot doel om de sportmonitoren te<br />
ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v.<br />
informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het sportmonitorenoverleg gaat<br />
driemaal per jaar door.<br />
- Crea-werkersoverleg: is samengesteld uit alle particuliere creawerkers onder<br />
voorzitterschap van een organisatieondersteuner en heeft tot doel om de creawerkers<br />
te ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v.<br />
informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het creawerkers-overleg gaat<br />
driemaal per jaar door.<br />
- Overleg centrum OBRA en zorgteam: dit overleg gaat wekelijks door waarbij<br />
individuele cliëntdossiers worden <strong>be</strong>sproken, algemene informatie wordt uitgewisseld<br />
en afspraken worden gemaakt over de aan de doelgroep aangeboden<br />
dienstverlening.<br />
- Briefing Culturele Dienst: Elke woensdagmiddag gaat er een briefing door met de<br />
leden van de culturele dienst. De permanenties worden overlopen en de praktische<br />
afspraken voor de komende week. Dit overleg werd in 2011 stopgezet.<br />
- GOS-comité: De opstart van de werking van het GedetineerdenOpvolgSysteem<br />
noodzaakte een overlegforum waar de technische ontwikkelingen werden<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
13<br />
meegedeeld en <strong>be</strong>sproken, waar de oplijsting ge<strong>be</strong>urde van de knelpunten in het<br />
gebruik van het systeem en waar afspraken werden gemaakt over de toepassing. Het<br />
GOS-comité is samengesteld uit de <strong>be</strong>leidsmedewerker, de onderwijscoördinator, de<br />
GOS-verantwoordelijke (traject<strong>be</strong>geleider van JWW), de organisatieondersteuners en<br />
de co-team<strong>be</strong>geleider van JWW. Dit comité kwam in 2011 drie keer samen.<br />
- Werkgroep introductie: deze werkgroep werkt de wegwijzer voor de hulp- en<br />
dienstverlener verder uit.<br />
1.5. Overleg van de gevangenis waarbij aangesloten wordt<br />
- Voorrapport directie: de directie komt werk-dagelijks samen om regime-, personeelen<br />
andere onderwerpen te <strong>be</strong>spreken. Een vertegenwoordiging van de penitentiaire<br />
assistenten is hierbij ook aanwezig. De Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker neemt deel aan<br />
het voorrapport. Zijn rol is vooral relevante informatie mee te delen, nieuwe<br />
initiatieven aan te kondigen en goedkeuring te krijgen over penitentiaire<br />
tussenkomsten in de hulp- en dienstverlening.<br />
- Teamleider-vergadering: De gevangenis kent verschillende teams (bv. team veilige<br />
inkom, team vleugel A). Elke team wordt aangestuurd door een teamleider. Deze<br />
teamleiders vergaderen driemaandelijks. Beurtelings wordt er vergaderd met en<br />
zonder directie. De <strong>be</strong>leidsmedewerker van de Vlaamse overheid sluit aan op dit<br />
overleg om hulp- en dienstverleningsthema’s te <strong>be</strong>spreken (in <strong>be</strong>ide richtingen).<br />
- Stuurgroep drugs: de stuurgroep is een initiatief van de FOD Justitie (cfr. M.O. 1785<br />
van 18 juli 2006) en is samengesteld uit vertegenwoordigers van directie, PSD,<br />
zorgteam, medische dienst, penitentiaire <strong>be</strong>ambten, JWW en de drughulpverlening.<br />
De stuurgroep kwam in 2011 viermaal samen.<br />
- Kerngroep 2012: deze groep staat in voor de voor<strong>be</strong>reiding en opvolging van het<br />
feestjaar 2012. De Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker vertegenwoordigde op dit overleg de<br />
Vlaamse hulp- en dienstverlening. Het overleg kwam in 2011 vijfmaal samen. In het<br />
verlengde hiervan werd een overleg georganiseerd met diverse culturele partners<br />
(stadsdiensten, vzw’s en particulieren) met het oog op een mogelijke samenwerking.<br />
- Stuurgroep Suïcidepreventie: Stuurgroep van het Meldpunt Suïcidepreventie,<br />
vorming en supervisie voor het Meldpunt Suïcidepreventie, voor<strong>be</strong>reiding studiedag<br />
Suïcidepreventie.<br />
1.6. Ander geformaliseerd relevant overleg<br />
- Overleg team<strong>be</strong>geleider JWW-<strong>be</strong>leidsmedewerker: de inzet en werking van het<br />
JWW, de onderlinge samenwerking met de Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker, met andere<br />
hulp- en dienstverlenende organisaties en met de diensten van de gevangenis<br />
worden maandelijks <strong>be</strong>sproken. Het CAW Artevelde en de Vlaamse<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerker dienen een tweejaarlijks Gezamenlijk Plan van Aanpak (GPA) te<br />
realiseren.<br />
- Werkgroep GPA: deze werkgroep staat in voor de realisatie van de doelstellingen 4<br />
zoals <strong>be</strong>paalde in het GPA 2011-2012. De werkgroep kwam 5 keer samen.<br />
- Overleg verantwoordelijken hulp- en dienstverleningsorganisaties<strong>be</strong>leidsmedewerker:<br />
minstens jaarlijks gaat een overleg door met de<br />
verantwoordelijke van de structurele partners (consortium Volwassenenonderwijs,<br />
VDAB, centrum OBRA, De Rode Antraciet, Stedelijke Openbare Bibliotheek, CGG<br />
Eclips)<br />
4 Doelstellingen GPA: 1) Tegen eind 2012 is er een evaluatiesysteem uitgewerkt voor het hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong> teneinde het hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod bij te sturen. 2) Tegen eind 2012 is er een systematische <strong>be</strong>hoeftemeting bij<br />
gedetineerden verblijvende in de gevangenis van <strong>Gent</strong> en hun directe sociale omgeving teneinde het hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod bij te sturen.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
14<br />
- Overlegforum juridische <strong>be</strong>geleiding Lokaal Sociaal Beleid (LSB) : Het<br />
voor<strong>be</strong>reiden en opvolgen van het lokaal sociaal <strong>be</strong>leid <strong>be</strong>treffende de cluster<br />
juridische <strong>be</strong>geleiding.<br />
- Het overleg met de directies van de CVO’s en het CBE (met een aanbod in de<br />
gevangenis) verloopt vooral via de Algemene Vergadering en Raad van Bestuur van<br />
het consortium. Hier worden terugmeldingen gedaan over het lopende aanbod, de<br />
<strong>be</strong>trokkenheid levendig gehouden en de continuering van het aanbod of nieuwe<br />
aanvragen <strong>be</strong>sproken. Met verschillende aanbodverstrekkers (het HvN, CBE,<br />
vrijwilligers …) wordt minimum 1 keer per jaar een extra overlegmoment gepland.<br />
2. Relevante niet-geformaliseerde overlegmomenten<br />
- Op 25 januari ging een overleg door tussen de gevangenisdirectie, de penitentiaire<br />
gezondheidsdienst, het zorgteam, het centrum OBRA en de Vlaamse<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerker over de ondersteuning van de werking van het zorgteam ten<br />
gevolge van de aanslepende onder-<strong>be</strong>manning van het zorgteam.<br />
- Overleg over pauzes tijdens groepsactiviteiten: dit overleg ging door op 17 februari<br />
met enkele leden van het coördinatieteam en een delegatie van de penitentiair<br />
assistenten, het centrum en vleugel A. Opzet was een alternatief te vinden voor de<br />
verplichte pauzes op de locatie individuele wandeling.<br />
- Overleg draaiboeken werking organisatieondersteuning: voor de thema’s waar de<br />
organisatieondersteuners voor verantwoordelijk waren werden draaiboeken gemaakt.<br />
- Naar aanleiding van de dalende interesse voor de cursus Slachtoffer in Beeld werd<br />
op 25 februari overlegt met De Rode Antraciet met oog op bijsturing.<br />
- Op 30 mei werd deelgenomen aan het Inter-levens<strong>be</strong>schouwelijk Overleg (ILO). Doel<br />
was kennismaking en samenwerking <strong>be</strong>spreken.<br />
- Overleg SURB met de diensten van Justitie en Vlaamse Gemeenschap op 24 juni: dit<br />
overleg kwam er n.a.v. de komst van de bovenlokale werkgroep Justitie-Vlaamse<br />
Gemeenschap.<br />
- In functie van de realisatie van de tentoonstelling 2012 werden diverse<br />
overlegmomenten georganiseerd met de medewerkers die hier aan wilden<br />
meewerken.<br />
- Op 21 decem<strong>be</strong>r ging een overleg door met diverse vormingsinstellingen over het<br />
indienen van een gezamenlijk dossier in het kader van het participatiedecreet.<br />
3. Extralokaal relevant overleg<br />
- Bovenlokale werkgroep Justitie-Vlaamse Gemeenschap: op 3 maart kwam de<br />
bovenlokale werkgroep naar de gevangenis van <strong>Gent</strong> om een stand van zaken op te<br />
maken over de samenwerking tussen de diensten van de gevangenis en de Vlaamse<br />
Gemeenschap.<br />
- Provinciale toetsingsgroep CGG Eclips: deze is groep is samengesteld uit de<br />
directie, de teamverantwoordelijke van het forensisch team en medewerkers van het<br />
CGG Eclips, uit directieleden van de CGG’s op wiens werkingsgebied de<br />
gevangenissen van Oudenaarde en Dendermonde liggen en uit de Vlaamse<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerkers van de gevangenissen van Oudenaarde, Dendermonde en<br />
<strong>Gent</strong>. Bedoeling is om de penitentiaire en post-penitentiaire inzet te <strong>be</strong>spreken.<br />
- Overleg ambulante hulpverlening <strong>Gent</strong>se regio en Justitie: de samenwerking<br />
tussen deze partners m.b.t. de voor<strong>be</strong>reiding op de invrijheidstelling en de opvolging<br />
tijdens invrijheidstelling wordt op dit overleg <strong>be</strong>sproken.<br />
- Provinciaal OO-overleg: Informatie en ervaringen delen, uitklaren van<br />
gemeenschappelijke doelen rond welzijn en de oo-rol. Zoeken naar financiële<br />
tussenkomsten voor het realiseren van het hulp- en dienstverleningsaanbod.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
15<br />
- Overleg Forensische initiatieven: knowhow uitwisselen, afstellen van de visie en<br />
het <strong>be</strong>leid tussen een aantal VAPH –voorzieningen voor geïnterneerden met een<br />
handicap (overleg tussen ortho-agogen/psychologen, coördinatoren en<br />
maatschappelijke werkers) voor geïnterneerden met een handicap met oog op<br />
dienstverlening en het uitwisselen van knelpunten om zo de eigen werking te<br />
optimaliseren.<br />
- Stuurgroep Internering VAPH: overleg tussen de directies van de VAPH<br />
voorzieningen voor geïnterneerden met een handicap en de<br />
<strong>be</strong>leidsverantwoordelijken van het VAPH i.k.v. uitstippelen van het verdere <strong>be</strong>leid.<br />
- Werkgroep Forensische Zorg: Overlegplatform tussen alle coördinatoren van de<br />
Vlaamse CGG met een gespecialiseerd forensisch team; aanwezigheid van<br />
stafmedewerkers van de twee koepels van de CGG.<br />
- VOC: Op VOCVO komen alle Vlaamse onderwijscoördinatoren op regelmatige basis<br />
samen (VOC) om een Vlaams onderwijs<strong>be</strong>leid in de gevangenissen uit te werken en<br />
uit te voeren. Op 30 en 31 maart was er een visie-tweedaagse met alle Vlaamse<br />
onderwijscoördinatoren die uiteindelijk resulteerde in een actualisering van het<br />
Vlaams <strong>be</strong>leidsplan onderwijs aan gedetineerden. Daarnaast waren er ook nog 5<br />
gewone overlegmomenten en op 21 okto<strong>be</strong>r was er een werk<strong>be</strong>zoek aan de<br />
gevangenissen in Noorderkempen (oa Merksplas en Hoogstraten). Om een aantal<br />
prioritaire strategische doelen verder uit te werken en te realiseren zijn verschillende<br />
werkgroepen opgericht. De onderwijscoördinator van <strong>Gent</strong> neemt deel aan 3 van de<br />
6 werkgroepen (leer-traject-<strong>be</strong>leleiding, digitalisering en data).<br />
4. Dienst Sociaal-Cultureel Werk (DSCW) of culturele dienst<br />
De ondersteunende organisatiestructuur voor de hulp- en dienstverlening in de<br />
gevangenis van <strong>Gent</strong> is de Dienst Sociaal Cultureel Werk (DSCW) of ook nog de<br />
Culturele Dienst genoemd. Deze dienst staat vooral in voor de praktische<br />
organisatie van de meeste groepsactiviteiten en voor <strong>be</strong>paalde basisdienstverlening<br />
aan gedetineerden. Initieel is deze dienst een samenwerkingsverband tussen de<br />
gevangenis en het CAW Artevelde. Door de komst van het strategisch plan naar de<br />
gevangenis van <strong>Gent</strong> kwamen er een aantal actoren bij die mede verantwoordelijk<br />
zijn voor de organisatie en coördinatie van de hulp- en dienstverlening aan<br />
gedetineerden en dus deel uitmaken van het coördinerend samenwerkingsverband.<br />
Er deden zich ook heel wat verschuivingen voor in het takenpakket van de<br />
oorspronkelijke leden van de culturele dienst. Daarom is het noodzakelijk dat deze<br />
organisatiestructuur her<strong>be</strong>keken wordt en geformaliseerd wordt in een nieuw<br />
samenwerkingsakkoord dat erkend wordt door alle <strong>be</strong>trokken partijen. Bovendien<br />
dient er ook afstemming gevonden te worden met andere diensten die zich ook hulpen<br />
dienstverlenend opstellen naar een specifieke doelgroep, zoals het zorgteam en<br />
de levens<strong>be</strong>schouwelijke diensten. Een samenwerkingsakkoord tussen deze diensten<br />
dringt zich ook verder op. Een eerste directieoverleg Justitie-Vlaamse Gemeenschap<br />
gaf reeds de aanzet tot een gefaseerde uitwerking van deze hertekening. In 2010 is<br />
hier verder aan gewerkt, vooral aan het verkrijgen van een draagvlak voor deze<br />
hertekening. Veel zal ook afhangen van hoe het decreet op de organisatie van de<br />
hulp- en dienstverlening er zal uitzien en welke impact dit zal heb<strong>be</strong>n op lokale<br />
samenwerkingsverbanden.<br />
In 2011 waren er zes vergaderingen door over de reorganisatie.<br />
De leiding over de DSCW of Culturele Dienst is in handen van de Vlaamse<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerker en een lid van de gevangenisdirectie.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
16<br />
5. Samenwerkingsovereenkomsten<br />
De gevangenis is een netwerkorganisatie waar heel wat organisaties en diensten een<br />
opdracht heb<strong>be</strong>n en met elkaar dienen samen te werken. Om deze samenwerking<br />
structureel uit te bouwen is het noodzakelijk om deze formeel vast te leggen en te<br />
<strong>be</strong>krachtigen. In 2011 werden geen nieuwe samenwerkingsovereenkomsten<br />
afgesloten:<br />
Voordien <strong>be</strong>stonden reeds volgende overeenkomsten:<br />
- Afsprakenkader tussen de Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker en de gevangenisdirectie<br />
over de onderlinge samenwerking in het kader van de hulp- en dienstverlening aan<br />
gedetineerden (23/11/10);<br />
- Samenwerkingsovereenkomst tussen het centrum OBRA en de gevangenis in functie<br />
van het convenant tussen het centrum OBRA en het VAPH (14 juli 2010)<br />
- Samenwerkingsovereenkomst tussen De Rode Antraciet, de gevangenis <strong>Gent</strong> en de<br />
Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker van 10 septem<strong>be</strong>r 2009 over het sportge<strong>be</strong>uren aan<br />
gedetineerden van de gevangenis <strong>Gent</strong>.<br />
- Samenwerkingsovereenkomst tussen het consortium Volwassenenonderwijs<br />
Wonderwijs, de gevangenis <strong>Gent</strong> en de Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker van 1<br />
septem<strong>be</strong>r 2009 over het onderwijs aan gedetineerden in de gevangenis <strong>Gent</strong>.<br />
- Intentieverklaring tot samenwerken tussen het CGG Eclips, de gevangenis <strong>Gent</strong>, de<br />
Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker, het CAW Artevelde en het VVBV van over het plan van<br />
aanpak voor de penitentiaire werking van het CGG Eclips in de gevangenis van <strong>Gent</strong>.<br />
- De afsprakennota 2009-2013 in functie van het Convenant tussen de Vlaamse<br />
overheid en de Stad <strong>Gent</strong> m.b.t. de bibliotheekwerking in de gevangenis van <strong>Gent</strong> in<br />
het kader van het participatiedecreet van 1 decem<strong>be</strong>r 2009 tussen de gevangenis, de<br />
Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker, de Stad <strong>Gent</strong> en de provincie Oost-<strong>Vlaanderen</strong> over de<br />
ondersteuning van de werking van de gevangenisbibliotheek.<br />
Bedoeling is om deze werkwijze op termijn toe te passen voor alle relevante<br />
samenwerkingsverbanden aangaande de hulp- en dienstverlening aan<br />
gedetineerden.<br />
6. Het GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS)<br />
In 2009 is het GOS, net als in alle andere gevangenissen, van start gegaan in de<br />
gevangenis van <strong>Gent</strong>. Dit is een <strong>be</strong>veiligd elektronisch webgebaseerd opvolg- en<br />
registratiesysteem. De traject<strong>be</strong>geleiders, organisatieondersteuners,<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerker en alle andere relevante <strong>be</strong>trokken organisatoren<br />
(onderwijscoördinator, sportfunctionaris, coördinator ontgrendeld, …) zullen dit<br />
systeem hanteren om het volledige aanbod in weer te geven, evenals om de<br />
participatie van de gedetineerden hieraan in kaart te brengen. De traject<strong>be</strong>geleiders<br />
gebruiken het systeem ook om in functie van de opvolging van hun cliënten. Het<br />
systeem draait nog niet optimaal, maar hier wordt volop aan gewerkt. Op basis<br />
hiervan zullen statistieken getrokken kunnen worden waar <strong>be</strong>leidsmatig mee gewerkt<br />
zal worden. Het GOS-comité van <strong>Gent</strong> evalueert regelmatig de voortgang binnen het<br />
GOS bij de lokale gebruikers en zorgt voor de afstemming met bovenlokale<br />
ontwikkelingen. Op 1 juni werd met alle domeincoördinatoren een GOSdag gehouden<br />
in Brussel. Dit initiatief zal jaarlijks herhaald worden.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
17<br />
7. Functies en organisaties<br />
coördinatie <strong>be</strong>geleiding vrijwilligers<br />
vte aantal vte aantal aantal<br />
Vlaamse<br />
overheid 1 1 0 0 0<br />
CAW-jww 0,3 1 6,3 9 14<br />
CAW-jwwoo<br />
1,3 2 0 0 0<br />
Centrum<br />
OBRA 0,65 1 6,9 8 0<br />
CGG 0,1 1 0,9 3 0<br />
consortium 1 1 0 0 0<br />
lesgevers 0 0 1 10 2<br />
VDAB 0,2 1 1 1 0<br />
vokans 0 0 0,5 2 0<br />
Sted. Op<br />
Bib 0,1 4 0,5 1 0<br />
DRA sport 0,3 1 0 0 0<br />
sportmonit 0 0 0,5 8 0<br />
crea privé 0 0 0,2 2 0<br />
vorming 0 0 5 0<br />
brugteam 0 0 0,1 1 2<br />
gevangenis 2 2 0 0 0<br />
VVBV 0,1 1 0,2 2 0<br />
7,05 16 17,6 54 18<br />
In 2011 waren er 102 personen die meewerkten aan de hulp- en dienstverlening<br />
aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>. Hiervan waren er 54 medewerkers die<br />
<strong>be</strong>roepsmatig een <strong>be</strong>geleidingsopdracht (individueel of in groep) opnamen, waren er<br />
18 vrijwilligers actief en waren er 14 medewerkers die een éénmalige opdracht<br />
uitvoerden.<br />
16 personen waren <strong>be</strong>trokken op de coördinatie, samen goed voor 7,05 VTE.<br />
Er was opnieuw een grote personeelswissel. Vooral bij de sportmonitoren was dit het<br />
geval. Maar ook in de coördinatie was er verloop. Eén van de twee <strong>be</strong>ambten die als<br />
vaste waarde ondersteuning boden veranderde van job, de twee<br />
organisatieondersteuners gaven aan eind 2011 te veranderen van werk.<br />
De meerderheid van de functies situeert zich binnen het domein welzijn (CAW en<br />
Centrum OBRA), zowel bij de <strong>be</strong>roepskrachten als bij de vrijwilligers, gevolgd door<br />
onderwijs.<br />
De <strong>be</strong>leidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk<br />
gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn,<br />
Volksgezondheid en Gezin. De <strong>be</strong>leidsmedewerker leidt samen met de<br />
gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulp- en<br />
dienstverleningsorganisatie het geheel aan hulp- en dienstverlening in goede banen.<br />
Hij/ zij coördineert de hulp- en dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt<br />
ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen<br />
en op elkaar af te stemmen. De <strong>be</strong>leidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse<br />
overheid en de hulp- en dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg<br />
het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep.<br />
De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel<br />
Welzijnswerk (JWW) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Artevelde<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
18<br />
(CAW). In samenwerking met de <strong>be</strong>leidsmedewerker zorgt de<br />
organisatieondersteuner ervoor dat de hulp- en dienstverleners hun werk goed<br />
kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van<br />
de hulp- en dienstverlening in de gevangenis zoals <strong>be</strong>kendmaking van activiteiten,<br />
het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, … . Daarnaast staan zij ook in<br />
voor het voor<strong>be</strong>reiden van nieuwe initiatieven (afgestemd op de noden en <strong>be</strong>hoeften<br />
van de doelgroep) en het evalueren van het <strong>be</strong>staande aanbod.<br />
Tenslotte voorzien zij in het bijzonder in een hulp- en dienstverleningsaanbod op het<br />
domein welzijn (zie verder).<br />
Ook de zes traject<strong>be</strong>geleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het<br />
CAW. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulp- en<br />
dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun<br />
persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en <strong>be</strong>hoeften de<br />
gedetineerden heb<strong>be</strong>n. Ze informeren hen over het <strong>be</strong>staande aanbod binnen de<br />
gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop<br />
van het hulp- en dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de<br />
traject<strong>be</strong>geleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat<br />
alles werkt de traject<strong>be</strong>geleider nauw samen met de psychosociale dienst en met<br />
andere relevante diensten van de gevangenis.<br />
Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator<br />
tewerkgesteld in de gevangenis. Hij/ zij heeft als taak hier een <strong>be</strong>hoefte-dekkend<br />
onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij/zij nauw samen met de andere<br />
diensten en de directie in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt ook de<br />
opleidings<strong>be</strong>hoeften van de gedetineerden, hij geeft informatie over het aanbod, hij<br />
onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning<br />
van de leerkrachten <strong>be</strong>hoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator.<br />
Daarnaast ondersteunt hij/zij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij hun<br />
vragen, geeft steun wanneer het moeilijker loopt. Ook kan de onderwijscoördinator<br />
een deel van de extra administratieve last op zich nemen: de rapportering aan de<br />
verschillende overheden, registratie van deelname, de zorg voor de logistiek, enz.<br />
Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten,<br />
streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met<br />
anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te<br />
<strong>be</strong>wegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met<br />
diverse interne (<strong>be</strong>ambten, sportmonitoren, …) en externe partners staat de<br />
sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol<br />
sportaanbod. Hij/zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties,<br />
werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de <strong>be</strong>hoeften van de<br />
gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoor<strong>be</strong>eld sporttornooien<br />
en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur.<br />
De coördinator project Ontgrendeld is een personeelslid van het centrum OBRA en<br />
staat in voor de algemene opvolging en coördinatie van de werking van het project<br />
voor geïnterneerden met een verstandelijke <strong>be</strong>perking.<br />
De VDAB-consulent staat in voor de individuele <strong>be</strong>geleiding van gedetineerden in<br />
hun zoektocht naar een geschikte <strong>be</strong>roepsopleiding of tewerkstelling. De consulent<br />
levert ook een bijdrage tot de assessmenttrainingen en geeft, indien nodig,<br />
sollicitatietrainingen.<br />
De consulent gevangenisbibliotheek staat in voor het <strong>be</strong>heer van de<br />
gevangenisbibliotheek.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
19<br />
De therapeuten van het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg bieden <strong>be</strong>geleiding<br />
aan gedetineerden op doorverwijzing en wanneer zijn een hulpvraag en een<br />
psychische lijdens-druk ervaren.<br />
Penitentiaire <strong>be</strong>ambten werkzaam binnen de culturele dienst (DSCW) : Er<br />
werken twee fulltime <strong>be</strong>ambten op de culturele dienst. Zij staan mee in voor de<br />
praktische organisatie, coördinatie en ondersteuning van de hulp- en dienstverlening.<br />
Door hun functie zijn zij tevens vertegenwoordigers van het penitentiair korps en zijn<br />
zij in staat om opdrachten uit te voeren waartoe enkel een penitentiaire <strong>be</strong>ambte<br />
gemachtigd is (<strong>be</strong>wakingsfunctie, <strong>be</strong>geleiden <strong>be</strong>wegingen, …). Ook andere<br />
penitentiaire <strong>be</strong>ambten staan mee in voor een goed verloop van de hulp- en<br />
dienstverleningsactiviteiten. Zij zorgen ervoor dat de gedetineerden ‘gelost’ en<br />
‘gebracht’ worden naar de hulp- en dienstverleningsactiviteiten en dat deze<br />
activiteiten penitentiair afgestemd geraken, maar tevens staan zij mee in voor het<br />
luisteren naar de noden en <strong>be</strong>hoeften van gedetineerden en naar de ervaringen met<br />
hulp- en dienstverlening.<br />
Samenwerkingspartners zijn die partners die door hun regelgeving een permanente<br />
opdracht heb<strong>be</strong>n gekregen ten <strong>be</strong>hoeve van de doelgroep van de gedetineerden of<br />
die via een contract of overeenkomst activiteiten aanbieden aan de doelgroep<br />
gedetineerden<br />
In 2011 waren er 30 samenwerkingspartners. Nieuw in 2011 was de samenwerking<br />
met Vorming Plus, Similes en de vzw Jong. Er waren in 2011 ook<br />
resultaatsverbintenissen met de provincie (voor sport en bibliotheek) en met het stad<br />
(bibliotheek).<br />
CAW<br />
Artevelde<br />
Centrum<br />
OBRA<br />
Tele-Onthaal Suggnomè CGG Eclips VDAB<br />
Vokans<br />
Consortium<br />
Wonderwijs<br />
CVO De Bargie<br />
PCVO Het<br />
Perspectief<br />
PCVO<br />
Meetjesland<br />
CVO ISBO<br />
CBE<br />
De Rode<br />
Antraciet<br />
VMG<br />
Vormingplus<br />
Huis van het<br />
Nederlands<br />
Stichting<br />
Morele<br />
Bijstand<br />
VLABUS FROS vzw Jong VVBV AA VCOK<br />
Similes Justitiehuis OCMW Over de Muur<br />
Commissie<br />
Juridische<br />
Bijstand<br />
Stedelijke<br />
Openbare<br />
Bibliotheek<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
20<br />
Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1)<br />
Binnen dit derde hoofdstuk wordt per gevangenis een omschrijving gegeven van de uitbouw<br />
van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de<br />
volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie),<br />
laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Per <strong>be</strong>leidsdomein worden de <strong>be</strong>langrijkste<br />
realisaties van het afgelopen werkjaar <strong>be</strong>noemd en de structurele werkpunten en<br />
aan<strong>be</strong>velingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is<br />
terug te vinden in bijlage 1.<br />
welzijn<br />
gezondheid<br />
onderwijs<br />
werk<br />
cultuur<br />
sport<br />
andere<br />
traject<strong>be</strong>geleiding<br />
(CAW Artevelde-JWW)<br />
aanbod directe sociale<br />
omgeving (CAW<br />
Artevelde-JWW)<br />
kinder<strong>be</strong>zoek (CAW<br />
Artevelde-JWW)<br />
familieactiviteiten<br />
(CAW Artevelde-JWW)<br />
<strong>be</strong>zoekvrijwilliger<br />
(CAW Artevelde-JWW)<br />
ondersteuning<br />
drughulp (CAW<br />
Artevelde-Brugteam)<br />
Werking Ontgrendeld<br />
(Centrum OBRA)<br />
Tele-onthaal (Teleonthaal<br />
Oost-<br />
<strong>Vlaanderen</strong>)<br />
PRH-vormingen<br />
geestelijke<br />
gezondheidszorg<br />
(CGG Eclips)<br />
Centraal<br />
Aanmeldingspunt<br />
CAP (VVBV)<br />
AA<br />
intakes anderstaligen<br />
(Huis vh Nederlands)<br />
Frans (CVO)<br />
Spaans (CVO)<br />
Engels (CVO)<br />
Italiaans (CVO)<br />
NT2 (CVO)<br />
Computer (CVO)<br />
Rekenen (CBE)<br />
Rij<strong>be</strong>wijs (CBE)<br />
Open Leercentrum<br />
(CBE)<br />
afstandsonderwijs<br />
basis- en uitgebreide<br />
dienstverlening<br />
(VDAB)<br />
sollicitatietraining<br />
(VDAB)<br />
assessmenttraining<br />
(Vokans)<br />
Bibliotheek (Stedelijke<br />
Openbare Bib)<br />
Film<br />
Optredens<br />
Lezingen<br />
Theater<br />
creatieve vorming<br />
sociaalartistieke<br />
projecten<br />
PRH-vormingen<br />
Fitness<br />
spinning<br />
Zumba<br />
voetbal/volleybal<br />
tegen buitenploegen<br />
Juridisch spreekuur<br />
(Commissie Juridische<br />
Bijstand)<br />
slachtofferdader<strong>be</strong>middeling<br />
(vzw Suggnomè)<br />
<strong>Gent</strong>se Feesten<br />
Eindejaarsfeesten<br />
1. Welzijn<br />
1.1. CAW Artevelde – dienst justitieel Welzijnswerk 5<br />
De traject<strong>be</strong>geleiders (4,8 VTE of 6/7 personen – cfr. fiche bijlage blz. 5) startten<br />
met hun nieuwe opdracht op 4 juni 2007.<br />
De functie traject<strong>be</strong>geleiding voorziet in vier kernopdrachten, zijnde het aanbieden<br />
van een (vindplaatsgericht) onthaal, een integrale individuele <strong>be</strong>geleiding in<br />
detentiecontext, coördinatie van hulp- en dienstverleningstrajecten en het signaleren.<br />
De <strong>be</strong>doeling is dat elke gedetineerde een traject<strong>be</strong>geleider heeft, evenwel kan dit<br />
5 Sedert 01/06/2009 is het GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) ingevoerd. Naast het registreren van het traject<br />
dat een gedetineerde volgt in de gevangenis, worden daarin ook alle registratiegegevens verzameld.<br />
Na 2 jaar registreren in het GOS merken we dat er verschillen blijven als we de COGNOS-rapporten vergelijken<br />
met de Tellus (webreg) rapporten<br />
Op die manier zijn de cijfers voor de onthaal -en <strong>be</strong>geleidingsmodules geen correcte afspiegeling van het werk<br />
dat door de traject<strong>be</strong>geleiders in 2011 verricht is.<br />
Er werd voor gekozen om de cijfers uit webreg te gebruiken. (die lager zijn dan die uit de cognos rapporten)<br />
Het probleem is gesignaleerd bij de verantwoordelijke diensten.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
21<br />
met de huidige personeels<strong>be</strong>zetting en in een arresthuis waar er een groot verloop is,<br />
niet gerealiseerd worden.<br />
Gedetineerden kunnen een <strong>be</strong>roep doen op traject<strong>be</strong>geleiding via doorverwijzing<br />
door interne (PSD, zorgteam, centrum Obra, <strong>be</strong>ambten ….) of externe diensten en op<br />
eigen initiatief. Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk gedetineerden de weg naar<br />
het aanbod traject<strong>be</strong>geleiding vinden worden de folders van JWW (<strong>be</strong>schikbaar in<br />
verschillende talen) ruim verspreid binnen en buiten de gevangenis.<br />
Er werden bij de traject<strong>be</strong>geleiders van JWW in 2011 735 gedetineerden/cliënten<br />
(628 mannen en 105 vrouwen) aangemeld. Gemiddeld zien de traject<strong>be</strong>geleiders<br />
ongeveer 60 % van de gedetineerden.<br />
Deze aantallen liggen in dezelfde lijn als vorig jaar. Met de huidige<br />
personeels<strong>be</strong>zetting is er nu reeds een hoge werkdruk vooral omdat deze voor JWW<br />
<strong>be</strong>rekend is op de officiële capaciteit van de gevangenis <strong>Gent</strong>. In werkelijkheid ligt het<br />
aantal gedetineerden dat opgesloten is hoger. Er dient dus rekening gehouden te<br />
worden met de gemiddelde dag-populatie in 2011, die gezien de voortdurende<br />
over<strong>be</strong>volking in de gevangenis veel hoger ligt dan de officiële capaciteit.<br />
De grootste groep gedetineerden <strong>be</strong>hoort tot de leeftijdscategorie 26-59jarigen (587<br />
gedetineerden ). De meeste gedetineerden <strong>be</strong>reiken de traject<strong>be</strong>geleiders op eigen<br />
initiatief. De meeste doorverwijzingen ge<strong>be</strong>urden door de PSD (50).<br />
Vaak is het evenwel zo dat gedetineerden doorverwezen worden maar ook zelf het<br />
initiatief nemen om een rapportbriefje te schrijven. In 2011 ontving het JWW minstens<br />
4105 rapportbriefjes van gedetineerden (in 2010 waren er dat nog een kleine 3000)<br />
die een eerste gesprek vragen of die door de traject<strong>be</strong>geleiders voor een nieuw<br />
gesprek wensen opgeroepen te worden. Ook gedetineerden die zich voor een<br />
vorming of activiteit in het kader van het hulp- en dienstverleningsaanbod wensen in<br />
te schrijven en waarvoor de traject<strong>be</strong>geleiders de toeleiding doen, zijn meegeteld. We<br />
merken dat in 2011 het appèl op deze dienst steeds groter wordt.<br />
42% van de gedetineerden <strong>be</strong>hoort tot een etnisch culturele minderheid.<br />
In totaal werden er in 2011 738 onthalen aangeboden.<br />
Het onthaal (in het geval van JWW het vindplaatsgericht onthaal) is één van de<br />
kernopdrachten van het algemeen welzijnswerk. Het is <strong>be</strong>langrijk om aan te geven<br />
dat het ontvangen van de aanmelding slechts het <strong>be</strong>gin van het verhaal is.<br />
Onthaal is een proces dat start bij het eerste directe hulpverlenende contact met de<br />
potentiële hulpvrager en dat via het verstrekken van informatie, advies of andere<br />
vormen van directe hulp, leidt tot vraagverduidelijking, een onmiddellijke<br />
probleemoplossing en/of een eventuele opstap naar verdere <strong>be</strong>geleiding in het eigen<br />
centrum of elders. ' 6<br />
In het kader van het onthaal werd door de traject<strong>be</strong>geleiders hoofdzakelijk volgende<br />
hulp geboden: ondersteuning, vraagverheldering, informatie en advies, praktische<br />
dienstverlening en toeleiding naar het hulp- en dienstverleningsaanbod.<br />
Er werden door JWW in 2011 7 gedetineerden <strong>be</strong>geleid (mannen en vrouwen).<br />
De traject<strong>be</strong>geleiders deden in 2011 actieve toeleidingen van gedetineerden naar<br />
alle persoonsgerichte, relationele en herstelgerichte vormingen, het kinder<strong>be</strong>zoek en<br />
naar het (onderwijs)aanbod Nederlands tweede taal. Op die manier krijgen de<br />
traject<strong>be</strong>geleiders de kans om bij het toeleiden naar bovengenoemde activiteiten ook<br />
nog eens het aanbod van JWW voor te stellen.<br />
De traject<strong>be</strong>geleiders verzorgen daarnaast ook nog de vraagverheldering voor<br />
gedetineerden die geen uitgangsvergunning krijgen en de vraag stellen naar een<br />
6 Uit de visietekst 'werken aan verbinding' juni 2006<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
22<br />
residentiële opvang in één van de onthaaltehuizen in onze regio. Voor deze opdracht<br />
wordt nauw samengewerkt met de CAW-onthaal en het jongerenonthaal.<br />
De traject<strong>be</strong>geleiders staan ook in voor de toeleiding naar alle andere hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod, maar dit ge<strong>be</strong>urt niet via de specifieke procedure (toeleidings-fiche,<br />
…) die voor de actieve toeleiding is voorzien.<br />
Omwille van de specificiteit van de doelgroep is er voor <strong>be</strong>paalde activiteiten<br />
(bijvoor<strong>be</strong>eld voor geïnterneerden) ook een actieve toeleiding door het centrum Obra<br />
en het zorgteam.<br />
Het justitieel welzijnswerk heeft ook een aanbod DSO (Directe Sociale Omgeving –<br />
cfr. fiche bijlage blz. 8) waar een voltijdse medewerker instaat voor de hulp aan<br />
partner, familie en vrienden en voor de organisatie van het kinder<strong>be</strong>zoek.<br />
De DSO-medewerker ontving in 2011 38 cliënten (29 vrouwen, 9 mannen). Zij bood<br />
in 35 dossiers een onthaal en in 5 dossiers een <strong>be</strong>geleiding aan.<br />
Het zijn vooral de partner en de ouders die op de medewerker een <strong>be</strong>roep doen.<br />
De cijfers zijn nagenoeg dezelfde als vorig jaar. Het is een keuze om omwille van de<br />
<strong>be</strong>perkte personeelsinzet meer cliënten te onthalen en deze voor <strong>be</strong>geleiding door te<br />
verwijzen naar andere hulpverlenende instanties. Wanneer we weten dat de inzet<br />
vanuit JWW voor de Directe Sociale Omgeving uit slechts één voltijdse medewerker<br />
<strong>be</strong>staat (die daarnaast ook instaat voor de <strong>be</strong>geleiding ouder-kind contact tijdens<br />
detentie) dan kan niet anders dan samengewerkt worden met diensten binnen en<br />
buiten CAW Artevelde. De wijze waarop het aanbod naar de Directe Sociale<br />
Omgeving toe georganiseerd is zorgt voor een grote impact op de voor hulpverlening<br />
<strong>be</strong>schikbare tijd. We denken hierbij vooral aan het feit dat er mobiel gewerkt wordt en<br />
er in het kader van deze hulpverlening veel extern overleg en veel externe contacten<br />
doorgaan. De meeste cliënten kwamen via niet-professionele diensten en op eigen<br />
initiatief bij de medewerker DSO terecht.<br />
De meeste problematieken <strong>be</strong>troffen zowel bij onthaal als bij <strong>be</strong>geleiding<br />
administratieve/juridische problemen, problemen binnen de gezinsrelatie en<br />
psychische/persoonlijke problemen. Er werd vooral informatie gegeven en<br />
ondersteunend gewerkt.<br />
Ondanks de <strong>be</strong>perkte personeels<strong>be</strong>zetting worden vanuit JWW inspanningen<br />
geleverd om het aanbod naar de directe sociale omgeving zo breed mogelijk te<br />
verspreiden. Zo zijn in de wachtzaal van de gevangenis (voor het <strong>be</strong>zoek) folders<br />
over de familiewerking te vinden. In 2011 gingen twee infomomenten door voor de<br />
familie van de geïnterneerden (cfr. fiche bijlage blz. 17). Voor het eerst gingen in<br />
2011, in samenwerking met de medewerkers van het Zorgteam en Centrum Obra,<br />
twee <strong>be</strong>zoekactiviteiten door voor geïnterneerden en hun familie (cfr. fiche bijlage blz.<br />
16). Het gaat hier over een <strong>be</strong>geleid <strong>be</strong>zoek met het doel het ondersteunen en<br />
versterken van contact tussen geïnterneerden bij wie participatie aan het gewone<br />
(zaal)<strong>be</strong>zoek moeilijk loopt en hun familieleden.<br />
De DSO-medewerker organiseerde in samenwerking met een vaste vrijwilligster 102<br />
kinder<strong>be</strong>zoeken (153u) (cfr. fiche bijlage blz. 10). Er waren 397<br />
gedetineerdendeelnames en 604 kind-deelnames. Een lichte daling ten opzichte van<br />
2010. Het aantal <strong>be</strong>geleidingen ouder-kind contact tijdens detentie daarentegen is<br />
gestegen ten opzichte van voorgaande jaren: 86 <strong>be</strong>geleidingen tegenover 73 in 2010.<br />
De organisatieondersteuners (1,3 VTE of 2 personen) staan mee in voor de<br />
praktische organisatie en ondersteuning van de hulp- en dienstverlening in de<br />
gevangenis.<br />
Meer concreet wil dit zeggen dat ze naast de planning, organisatie en evaluatie mee<br />
instrumenten ontwikkelen voor informatie, rekrutering en opvolging van deelnemers.<br />
Zij bieden ook ondersteuning aan externen die hulp- en dienstverlening aanbieden en<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
23<br />
dragen bij tot de uitbouw van een netwerk van personen en organisaties die willen<br />
meewerken aan hulp- en dienstverlening.<br />
Tenslotte richten de organisatieondersteuners zich in het bijzonder op het voorzien in<br />
een hulp- en dienstverleningsaanbod op het domein welzijn. Daaronder <strong>be</strong>grijpen wij<br />
onder meer: persoonsgerichte en relationele vormingen, activiteiten voor<br />
gedetineerden en hun directe sociale omgeving en een aanbod rond herstel en<br />
sociale re-integratie.<br />
De organisatieondersteuner werkt ook mee aan het signaleren van noden,<br />
<strong>be</strong>hoeften en knelpunten van gedetineerden en hun directe sociale omgeving.<br />
De organisatieondersteuners heb<strong>be</strong>n hun standplaats in de gevangenis.<br />
Er werden in 2011 door de organisatieondersteuner 7 gezinsactiviteiten 7 (cfr. fiche<br />
bijlage blz. 12) ingericht met een gemiddelde van 18 gezinnen aanwezig per activiteit<br />
en 2 partneractiviteiten 8 (respectievelijk 31 en 30 aanwezige koppels) (cfr. fiche<br />
bijlage blz. 15).<br />
De organisatieondersteuners stonden in 2011 ook in voor het organiseren van 7<br />
persoonsgerichte, relationeel en herstelgerichte vormingen, 4 literaire lezingen en 1<br />
theatervoorstelling, 12 infoavonden rond thema’s i.v.m. sociale re-integratie (wonen,<br />
OCMW, Schulden ….), het muziek-atelier 2011 en 4 lezingen venster op de wereld<br />
(zie blz. 37-38).<br />
Het justitieel welzijnswerk is in 2011 op experimentele basis gestart met een<br />
<strong>be</strong>zoekvrijwilliger (cfr. fiche bijlage blz. 18).<br />
Eén van de vaste JWW-vrijwilligers gaat tweewekelijks bij gedetineerden (die weinig<br />
tot geen <strong>be</strong>zoek ontvangen en aangeven dit wel te willen) op <strong>be</strong>zoek in de<br />
<strong>be</strong>zoekzaal. Een evaluatie is gepland in het voorjaar 2012 en er zal pas tot uitbreiding<br />
(van het aantal <strong>be</strong>zoekvrijwilligers) overgegaan worden indien zowel het JWW-team<br />
als de gevangenis zich hierop goed kunnen organiseren.<br />
Het CAW Artevelde (JWW) had in 2011 geen nieuwe projecten. Er werden evenwel<br />
<strong>be</strong>langrijke inspanningen geleverd om de projecten van voorgaande jaren te<br />
verdiepen.<br />
In opvolging van het project herstel in detentiecontext gaat een tweemaandelijkse<br />
intervisie door tussen JWW, het team Slachtofferhulp en de <strong>be</strong>zoekruimte van CAW<br />
Visserij en de dader-slachtoffer<strong>be</strong>middelaar van vzw Suggnomè.<br />
Na de evaluatie in 2010 is het nog steeds de <strong>be</strong>doeling de Ik KOMPAS Vrij-gids in<br />
2012 te actualiseren en te herdrukken.<br />
In 2011 werden door de traject<strong>be</strong>geleiders 50 gidsen uitgedeeld en er werden twee<br />
infoavonden over het gebruik van de Ik KOMPAS Vrij-gids georganiseerd.<br />
Het JWW heeft in 2011 ook aandacht <strong>be</strong>steed aan de promotie en de verspreiding<br />
van de oasemap.<br />
De werking en inzet van het justitieel welzijnswerk tenslotte wordt mede <strong>be</strong>paald door<br />
het Gezamenlijk Plan van Aanpak 2011-2012 (GPA) dat tussen het CAW Artevelde<br />
en de <strong>be</strong>leidsmedewerker van de Vlaamse overheid werd opgemaakt en gevalideerd<br />
door de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.<br />
In het nieuwe GPA zijn doelstellingen rond de evaluatie van het hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod en het peilen naar noden en <strong>be</strong>hoeften (omtrent de hulp- en<br />
dienstverlening) opgenomen.<br />
7 Gezinsactiviteit : een extra <strong>be</strong>zoek voor ouders met kinderen rond een <strong>be</strong>paald thema (bv.<br />
Sinterklaas).<br />
8 Partneractiviteit : een extra <strong>be</strong>zoek voor partners rond een <strong>be</strong>paald thema (bv. Valentijn).<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
24<br />
Ook schreef het JWW zich in onder een aantal strategische en operationele<br />
doelstellingen van het <strong>be</strong>leidsplan 2011-2015 van CAW Artevelde.<br />
Het justitieel welzijnswerk <strong>Gent</strong> formuleerde enkele conclusies en aan<strong>be</strong>velingen:<br />
- Er is nood aan een minimum halftijdse sociaal cultureel werker (naar analogie met<br />
sport en onderwijs) om het cultuuraanbod in <strong>Gent</strong> te organiseren en uit te werken. Er<br />
dient te worden voorzien in het schrijven van een cultuur-<strong>be</strong>leidsplan met<br />
weloverwogen keuzes en aandacht voor de prospectie van nieuwe<br />
aanbodverstrekkers. Ook de samenwerking met de bibliotheekconsulent biedt<br />
mogelijkheden.<br />
- De afwezigheid van een domeinspecialist ‘cultuur’ zal zich in 2012 nog scherper<br />
stellen gezien het feit dat vanaf 2012 twee nieuwe organisatieondersteuners gestart<br />
zijn en dit aanleiding was tot het maken van duidelijke keuzes voor de organisatieondersteunings-functie.<br />
Organisatieondersteuners staan mee in voor de gehele<br />
opvolging van het hulp- en dienstverleningsaanbod maar heb<strong>be</strong>n ook de opdracht<br />
om te focussen op welzijnsthema’s zoals sociale re-integratie, gezinsactiviteiten en<br />
partneractiviteiten, persoonsgerichte, relationele en herstelgerichte vormingen en de<br />
directe sociale omgeving van gedetineerden. Dit sluit nauw aan bij de visie rond<br />
'werken aan verbinding' in het algemeen welzijnswerk waartoe het justitieel<br />
welzijnswerk <strong>be</strong>hoort.<br />
- Er is blijvend aandacht nodig voor het ontwikkelen van goede evaluatieinstrumenten<br />
die meten hoe activiteiten werden ervaren en welke ideeën<br />
gedetineerden zelf heb<strong>be</strong>n rond de organisatie en het aanbod hulp- en<br />
dienstverlening. Daarbij dienen ook het personeel van de gevangenis en andere<br />
actoren <strong>be</strong>trokken te worden.<br />
- Er is blijvend aandacht nodig voor een evenwichtige verdeling van tijd, middelen en<br />
infrastructuur voor de domeinen welzijn, gezondheid, cultuur, sport, onderwijs en<br />
werk.<br />
- Het JWW doet nu al <strong>be</strong>roep op een equipe vrijwilligers. Rekening houdend met alle<br />
(nieuwe) vragen en verzuchtingen die is het JWW ervan overtuigd dat het meer<br />
inschakelen van de vrijwilligers hierop zeker een antwoord kan bieden. Bij de<br />
indiensttreding van de nieuwe organisatieondersteuners werd ervoor gekozen om de<br />
vrijwilligerswerking <strong>be</strong>ter uit te bouwen en te ondersteunen. Dit heeft evenwel<br />
repercussies op het takenpakket van de organisatieondersteuner die daardoor<br />
andere opdrachten (ondersteuning sociaal-artistieke projecten, opvolging crealeraren)<br />
niet meer kan uitvoeren.<br />
- Het aantal traject<strong>be</strong>geleiders en bij uitbreiding de totale medewerkers-inzet van<br />
JWW is <strong>be</strong>rekend op de officiële capaciteit van de gevangenis <strong>Gent</strong> zonder rekening<br />
te houden met de voortdurende over<strong>be</strong>volking. Er is onvoldoende personeelsinzet<br />
voor JWW op alle functies: de traject<strong>be</strong>geleiding, de organisatieondersteuning, het<br />
aanbod aan de directe sociale omgeving en de ondersteuning van de JWW-werking.<br />
Bij een officieuze <strong>be</strong>rekening van het aantal VTE op basis van <strong>be</strong>volking aanwezig op<br />
20/01/2012 in de gevangenis van <strong>Gent</strong> zou het JWW-team geen 8 VTE maar wel<br />
9,31 VTE moeten tellen.<br />
- In het strategisch plan is heel weinig aandacht <strong>be</strong>steed aan de directe sociale<br />
omgeving van gedetineerden. Eén van de voorwaarden voor een succesvolle reintegratie<br />
in de samenleving is net de aanwezigheid van sociale netwerken. Aandacht<br />
voor en het voorzien in voldoende middelen voor hulp aan de directe sociale<br />
omgeving van gedetineerden kan bijdragen tot een goede reclassering. Het<br />
verbindend werken tussen de gedetineerde en zijn/haar context verdient een plaats in<br />
het Strategisch plan.<br />
-Het is duidelijk dat elke reorganisatie binnen de gevangenis een zware impact heeft<br />
op de werking van de externe diensten. We denken hierbij concreet aan de invoering<br />
van een nieuw oproepregeling en dispatch. Voor JWW wil dit zeggen dat wekelijks 21<br />
à 28 cliënten minder kunnen opgeroepen en gezien worden.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
25<br />
-De Vlaamse overheid voorziet voor JWW uitsluitend in personeelsmiddelen (en de<br />
daaraan verbonden werkingsmiddelen) die in de gevangenis kunnen ingezet worden.<br />
Er zijn geen financiële middelen voorzien om een hulp- en dienstverleningsaanbod te<br />
dragen. Hierdoor blijven wij afhankelijk van de middelen die door de gevangenis ter<br />
<strong>be</strong>schikking gesteld worden. Hierdoor kan een kwalitatief aanbod met een hoog<br />
prijskaartje niet meer georganiseerd worden.<br />
Wij dienen zelf op zoek te gaan naar middelen wat vandaag de dag niet zo evident is<br />
en wij zullen prioritair middelen zoeken om in te zetten op het welzijnsaanbod. Voor<br />
andere <strong>be</strong>leidsdomeinen (bv. Cultuur) kan dit tot gevolg heb<strong>be</strong>n dat er zo goed als<br />
geen aanbod meer kan gerealiseerd worden.<br />
- Ondanks het feit dat JWW slechts een <strong>be</strong>perkte personeelsinzet kan vrijstellen voor<br />
het onthaal en de <strong>be</strong>geleiding van de directe sociale omgeving, worden inspanningen<br />
geleverd om het aanbod naar de familie zo breed mogelijk te verspreiden. Men zal<br />
op zoek gaan naar manieren om de familie die wij nu veel te weinig <strong>be</strong>reiken<br />
(afhankelijk van de situatie) te informeren over het aanbod van JWW of het bredere<br />
CAW-aanbod. Een ruimte dichtbij de <strong>be</strong>zoekzaal (in de gevangenis) om de directe<br />
sociale omgeving te ontvangen zou ten goede komen aan de bredere<br />
toegankelijkheid van de JWW-opdracht naar de familie.<br />
-De deelnamecijfers voor een langer lopende persoonsgerichte of herstelgerichte<br />
vorming dalen. Dit heeft onder andere te maken met het statuut van de<br />
gevangenisar<strong>be</strong>id en het feit dat werkers in de gevangenis <strong>be</strong>loond worden met een<br />
extra wandeling of film. Deze vaststelling gekoppeld aan het feit dat geen<br />
duidelijkheid (kan) gegeven wordt of men na de cursus al dan niet terug aan<br />
het(zelfde) werk kan zorgt ervoor dat mensen minder te motiveren zijn om van dit<br />
aanbod gebruik te maken. Gedetineerden zijn ook moeilijker te motiveren om van dit<br />
aanbod gebruik te maken omwille van het hoogdrempelig karakter van deze<br />
vormingen (kwetsbaar opstellen, groepssamenstelling, inspannend, …). In een<br />
arresthuis met veel anderstaligen is het moeilijk om een langer lopende vorming aan<br />
te bieden. Het onvoldoende <strong>be</strong>heersen van de Nederlandse taal en de onzekerheid<br />
of men al dan niet op transfer zal gaan zijn elementen die drempelverhogend kunnen<br />
werken. De infoavonden kennen daarentegen wel een hoge deelname. De<br />
infoavonden gaan ’s avonds door en per infoavond wordt één thema <strong>be</strong>handeld. Dat<br />
maakt dat werkers en gedetineerden in voorhechtenis makkelijk aan deze activiteiten<br />
kunnen deelnemen.<br />
1.2. CAW Artevelde – Brugteam<br />
In 2011 is De Eenmaking opgegaan in het Brugteam van het CAW Artevelde (cfr.<br />
fiche bijlage blz. 53) doet aan algemene drugpreventie bij de (allochtone)<br />
gedetineerden, geeft hen informatie over de intra- en extramurale drughulpverleningmogelijkheden<br />
en <strong>be</strong>geleidt hen hierbij. Na de detentie kunnen ze verder <strong>be</strong>geleid<br />
worden. De directe omgeving wordt indien gewenst <strong>be</strong>trokken. Er is samenwerking<br />
met de VVBV en andere hulp- en dienstverleningsdiensten. Er worden groepssessies<br />
gehouden evenals casemanagement.<br />
In totaal werden in 2011 43 personen <strong>be</strong>geleid in hun zorgtraject. Omdat er vooral<br />
met een vrijwilliger van Maghrebijnse afkomst werd gewerkt, werd vooral<br />
gedetineerden met dezelfde afkomst <strong>be</strong>reikt.<br />
Men stelt vast dat de werking van het CAP een zeer grote meerwaarde <strong>be</strong>tekent voor<br />
de toeleiding naar de drughulpverlening voor gedetineerden. Anderzijds merken we<br />
dat het aantal mensen dat wat extra tijd en ruimte nodig heeft om hun hulpvraag<br />
nader te omschrijven, niet afneemt. De vragen die gedetineerden stellen tijdens hun<br />
gesprekken met Brugteam draaien heel vaak over: “heb ik een drugprobleem”, “wat<br />
doe ik ermee”, “wat kan ik verwachten van de hulpverlening”, “hoe zal mijn familie hier<br />
mee omgaan”.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
26<br />
Aangezien het Brugteam zich richt op gedetineerden van allochtone origine is taal<br />
een van de voornaamste drempels. We merken dat de diversiteit inzake etnischculturele<br />
afkomst binnen stijgt o.a. door de grote instroom van Oost-Europese<br />
groepen. De groep die nog via Frans of Engels kan worden geholpen wordt steeds<br />
<strong>be</strong>perkter. Om die reden pro<strong>be</strong>ren wij anderstalige vrijwilligers te rekruteren, die de<br />
hulpverlener vergezellen en ondersteuning bieden om de taal- en culturele barrière te<br />
overstijgen. In 2011 werd vrij intensief gezocht naar vrijwilligers van Turkse en Oost-<br />
Europese afkomst echter zonder resultaat.<br />
Het is wenselijk dat de <strong>be</strong>geleiders van het Brugteam tijdens hun gesprekken gebruik<br />
kunnen maken van het telefonisch tolken en van telefonische contacten met<br />
<strong>be</strong>trokken instanties. Een lokaal met telefoon is daarom noodzakelijk.<br />
De ter <strong>be</strong>schikking gestelde accommodatie roept bij de medewerkers ook vragen op<br />
naar veiligheid. Gezien de grootte van de zaal en slechte <strong>be</strong>reikbaarheid van de<br />
alarmknop is niet zeker of bij eventuele agressie-incidenten tijdig hulp ter plaatse kan<br />
zijn.<br />
Binnen de gevangeniswerking waren de PSD en het CAP de <strong>be</strong>langrijkste<br />
samenwerkingspartners. De PSD was onze <strong>be</strong>langrijkste doorverwijzer.<br />
Het CAP is vanzelfsprekend een <strong>be</strong>langrijke partner, aangezien de hulpverlening er<br />
op gericht is om gedetineerde voor te <strong>be</strong>reiden op de intake door het CAP. Eerder<br />
gemaakte afspraken werden in 2011 goed opgevolgd. Bij eender welke opnamevraag<br />
werd er consequent doorverwezen naar het CAP en werd vermeden dat er een<br />
parallel circuit werd opgestart. Onze werking is sterk complementair aan die van het<br />
CAP. Cliënten komen sterker voor<strong>be</strong>reid op het gesprek met CAP. Dit komt de inhoud<br />
van de intake ten goede en zorgt voor een effectieve en efficiënte hulpverlening t.a.v.<br />
groepen die anders moeilijk te <strong>be</strong>reiken zijn. Omgekeerd waren er in 2011 ook een<br />
aantal doorverwijzingen van het CAP naar het Brugteam. Men deed <strong>be</strong>roep op de<br />
specifieke expertise/kennis ervaring inzake cultuur-sensitieve hulpverlening. Op deze<br />
manier kon een traject optimaal worden uitgewerkt. Vanuit het JWW zijn er geen<br />
rechtstreekse doorverwijzingen omdat, conform de afspraken, JWW steeds<br />
rechtstreeks aanmeldt bij het CAP. In 2012 wordt een overleg tussen JWW en het<br />
Brugteam gepland in kader van opvolging van de werking en het optimaliseren van<br />
de samenwerking.<br />
Het is <strong>be</strong>langrijk dat de gevangeniswerking van het Brugteam in 2012 kan<br />
gecontinueerd worden. Dit zal vooral afhangen van de verderzetting van de<br />
subsidiëring door de FOD Justitie.<br />
Het Brugteam slaagt er in om een doelgroep te <strong>be</strong>reiken die zonder specifieke<br />
ondersteuning en motivatie niet bij de hulpverlening (i.c. het CAP) dreigt te geraken.<br />
Er is binnen de gevangenis nog voldoende doelpubliek die nood heeft aan deze<br />
ondersteuning.<br />
1.3. Centrum OBRA (cfr. fiche bijlage blz. 19-45)<br />
Het centrum OBRA stelt 9 personen 9 (7,55 VTE) tewerk in het kader van het project<br />
Ontgrendeld. Zij geven zowel intra- als extra-muros <strong>be</strong>geleiding aan geïnterneerde<br />
personen met een handicap. Hun aanbod <strong>be</strong>helst zowel individuele als<br />
groepsactiviteiten.<br />
Intramuraal aanbod :<br />
- Activiteiten Dagelijks Leven (ADL) : individuele ondersteuning op het vlak van de<br />
persoonlijke zorg, hygiëne en het onderhoud van de cel. Deze ondersteuning<br />
varieert in intensiteit naargelang de zorgvraag (gaande van stimuleren,<br />
9 Coördinator, ortho-agoge, een seksuologe/psychologe, 5 <strong>be</strong>geleiders en een medewerker van de<br />
sociale dienst<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
27<br />
controleren tot het meehelpen). Per moment worden 10 tot 15 geïnterneerden<br />
<strong>be</strong>reikt. Het aantal deelnemers met de vraag tot ondersteuning bij de ADLmomenten<br />
is in stijgende lijn (toenemende zorgvraag, complexere<br />
problematiek,…..). Vaak is de persoon omwille van zijn ziekte<strong>be</strong>eld,<br />
psychische/psychiatrische problematiek niet in de mogelijkheid om zelfstandig in<br />
te staan voor zijn zelfzorg. Bij een aantal van hen wordt aanvullend extra tijd<br />
uitgetrokken om ondersteuning te <strong>be</strong>iden bij het onderhoud van de cel.<br />
- Creatieve activiteiten : De crea-activiteiten zijn laagdrempelig door het<br />
organiseren van de activiteit op maat van de deelnemer. De opkomst schommelt<br />
vaak door het simultaan verlopen van activiteiten zoals werk, <strong>be</strong>zoek….Thema of<br />
opdrachtgerichte werken zijn steeds een welgekomen afwisseling en zorgen ook<br />
voor een ruimere feedback op hun prestaties (vb. werken voor de<br />
tentoonstelling). Deelnemers zijn vaak <strong>be</strong>zig met zaken voor zichzelf te maken<br />
(op cel, familie) en zijn minder geneigd om werkjes voor derden te produceren.<br />
Samenwerking met andere opdrachtgevers brengt hier verandering in. Binnen de<br />
groep is er een grote diversiteit op het vlak van ‘kennen’, ‘kunnen’ en<br />
‘aankunnen’. Er wordt voor gekozen de groepen meer samen te stellen op basis<br />
van hun ‘aankunnen’ (draagkracht) waarbij op dinsdag het accent meer op<br />
productie komt te liggen en op donderdag op <strong>be</strong>levingsgerichte activiteiten. In<br />
2011 namen 28 geïnterneerden aan deze activiteit deel.<br />
- Individuele <strong>be</strong>geleiding : Het aantal cliënten dat individueel kan opgevolgd worden<br />
fluctueert sterk van week tot week. Hierbij zijn factoren als de psychische<br />
draagkracht van het individu, zijn regime, de gevangenis als setting,… <strong>be</strong>palend<br />
voor het al dan niet kunnen aanbieden van ondersteuning. Er is een duidelijke<br />
toename van het aantal geïnterneerden met een vergrote zorgvraag omwille van<br />
hun psychische/psychiatrische ziekte<strong>be</strong>eld. Hierdoor is het vaak nodig om meer<br />
middelen (<strong>be</strong>geleiding) in te zetten op de individuele ondersteuning dan op de<br />
groepsactiviteiten.<br />
- Individuele gesprekken : de aandachts-<strong>be</strong>geleiding wordt zoveel mogelijk op maat<br />
gegeven zowel qua inhoud als qua vorm (bvb. iets samen doen i.p.v. gesprek).<br />
Individuele momenten gaan dan ook op verschillende plaatsen door (aan de<br />
celdeur als de deelnemer zich te onveilig voelt bij al die <strong>be</strong>wegingen naar een<br />
bureau). Er is een significante groep die dagelijks zou gezien moeten worden<br />
door een aandachts-<strong>be</strong>geleider. De aandachts-<strong>be</strong>geleider moet voor die groep<br />
extra alert zijn, met heel wat zaken rekening houden om de <strong>be</strong>geleiding te kunnen<br />
doen (regime, veiligheid, …). Dit is niet altijd makkelijk (bvb. gesprek doen in het<br />
infolokaal is heel zichtbaar). Er gaat van die deelnemers ook een groot appel uit<br />
en het is een hele opdracht om alle actoren op elkaar af te stemmen. De toename<br />
aan actoren binnen de gevangenis maken het voor de geïnterneerde niet altijd<br />
duidelijker (met welke vraag kan ik bij wie terecht) en werken hun shopgedrag in<br />
de hand. Eenduidigheid is soms ver te zoeken. We zijn er voorstander van bij<br />
aanvang van onze <strong>be</strong>geleiding steeds afspraken te maken met de <strong>be</strong>trokken<br />
actoren en dit ook zo te communiceren naar de deelnemer. Ook de diensten zelf<br />
moeten onderling <strong>be</strong>ter afstemmen om te vermijden dat iemand op één dag van<br />
verschillende diensten aandacht krijgt en op andere dagen dan weer niets. Het<br />
structureel organiseren van info-momenten over onderwerpen waar herhaaldelijk<br />
opnieuw individuele vragen over komen, kunnen handvaten bieden om op verder<br />
te werken (bv. waar <strong>be</strong>paalde diensten voor staan, infoavond over internering,…).<br />
- Individuele ondersteuning budget<strong>be</strong>heer : Er is een duidelijke toename van het<br />
aantal deelnemers die opgevolgd moeten worden voor hun budget<strong>be</strong>steding. De<br />
deelnemers worden geholpen niet over hun grenzen te gaan en een minimale<br />
invulling van hun wekelijks terugkerende <strong>be</strong>hoeften te garanderen (bvb<br />
rookgerief). Het gebrek aan of het <strong>be</strong>perkte inkomen van de meeste<br />
geïnterneerden maakt het moeilijk werkbaar. Gezien hun problematiek zijn zij<br />
vaak niet in de mogelijkheid om (goed) te werken, waardoor ze geen bron van<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
28<br />
inkomen heb<strong>be</strong>n tijdens de detentie. Slechts weinigen heb<strong>be</strong>n financiële steun<br />
van familie, kennissen,…. Meer en meer is men genoodzaakt om het<br />
steunfonds aan te spreken. Soms zijn er geïnterneerden die omwille van hun<br />
psychiatrische problematiek hun agressie richten op het aanwezige meubilair op<br />
cel of in een activiteitenruimte. Hier uit volgt de opmaak van een braakrapport<br />
waardoor de meeste onder hen in nog meer financiële problemen geraken.<br />
(negatieve spiraal). Bijna alle deelnemers aan de werking ontgrendeld krijgen<br />
ondersteuning bij hun budget<strong>be</strong>heer.<br />
- Koken : 42 momenten met een gemiddelde van 7 deelnemers per keer.<br />
- Vorming over het thema ‘praktische vaardigheden’ : De groep met lees– en<br />
schrijfproblemen stijgt. Dit uit zich o.a. in de praktische uitvoering van de<br />
dagdagelijkse handelingen (vb. niet zelfstandig kunnen invullen van de<br />
kantinelijst/rapportbriefje, het niet <strong>be</strong>grijpen (kunnen lezen) van de CBM<strong>be</strong>slissing,….)<br />
- Vorming over het thema ‘sociale vaardigheden’ : Het blijft moeilijk om de hele<br />
groep deelnemers aan te spreken. Dit heb<strong>be</strong>n we pro<strong>be</strong>ren te ondervangen door<br />
het organiseren van een instapgroep. Sommige deelnemers zijn niet gebaat bij<br />
het volgen van een groepsvorming (cf. die deelnemers bij wie de zorgvraag zich<br />
vooral richt op het helpen structuren en invullen van hun dag en de emotionele<br />
ontwikkelingsleeftijd te laag ligt of de emotionele draagkracht te <strong>be</strong>perkt is). Of<br />
mensen die omwille van hun problematiek (e.g. autismespectrumproblematiek)<br />
gebaat zijn bij een aparte aanpak. Een andere groep deelnemers willen we graag<br />
aanspreken, maar is er geen motivatie om deel te nemen aan een vorming<br />
sociale vaardigheden (geen hulpvraag, erkennen hun <strong>be</strong>perking niet en vinden<br />
dat ze niet thuishoren bij de doelgroep van Ontgrendeld, voelen zich niet veilig om<br />
in groep te spreken, ...). We merken ook dat het steeds moeilijker wordt om een<br />
moment te vinden om de sociale vaardigheden te organiseren. Het ruime aanbod<br />
aan activiteiten dat wordt aangeboden speelt hierin zeker een rol, maar ook<br />
omwille van <strong>be</strong>zoek, CBM-zitting, e.d. wordt de vorming soms doorkruist. In totaal<br />
namen 22 personen hieraan deel.<br />
- Groepsport : De opkomst kan sterk variëren . Een aantal extrinsieke factoren<br />
(simultaan aanbod, oproepen voor advocaat, …) zijn <strong>be</strong>palend voor de deelname.<br />
De deelname, uit cel komen,…. is voor velen een fysieke en mentale uitlaatklep<br />
waardoor men na deelname vaak vermoeid maar met een rustiger gevoel terug<br />
op cel gaat. Gemiddeld nemen er zo’n 8 geïnterneerden deel aan de groepssport.<br />
- Individueel sporten: De deelname wordt sterk <strong>be</strong>paald door de psychische<br />
draagkracht van de deelnemer en is afhankelijk van zijn regime en andere<br />
factoren. We merken dat dit individuele aanbod wel meer mogelijkheden schept<br />
om personen gradueel voor te <strong>be</strong>reiden op instroom in een groepssituatie.<br />
Anderzijds merken we dat de <strong>be</strong>langstelling gestaag afnam waardoor we <strong>be</strong>sloten<br />
om de activiteit tijdelijk stop te zetten. In de plaats werd er extra <strong>be</strong>geleiding<br />
ingezet als individuele ondersteuning in werkhuis zorg-zaal waar op dat ogenblik<br />
de vraag het grootst was.<br />
- (Pre-)therapeutisch programma: De (pre-)therapie richtte zich aanvankelijk enkel<br />
tot die deelnemers van Ontgrendeld die seksueel grensoverschrijdend gedrag<br />
heb<strong>be</strong>n gesteld. In 2011 werd de (pre-)therapie verder uitgewerkt en richten men<br />
zich ook tot deelnemers die zelf een vraag stellen naar therapeutische<br />
ondersteuning of die vastlopen op andere levensdomeinen (bijv. agressie,<br />
rouwverwerking, ...). De voornaamste groep blijft echter mensen die seksueel<br />
grensoverschrijdend gedrag (SGG) heb<strong>be</strong>n gepleegd. In deze gesprekken wordt<br />
gewerkt rond het <strong>be</strong>spreekbaar stellen van het SGG, veelal als voor<strong>be</strong>reiding op<br />
een later traject binnen het forensisch zorgcircuit. Het programma werd opgestart<br />
vanaf 10 novem<strong>be</strong>r 09 en <strong>be</strong>staat uit drie pijlers (<strong>be</strong>eldvorming, diagnostiek en<br />
(pre-)therapeutische werking). In totaal werd er gewerkt met 24 gedetineerden. Er<br />
werden 21 geïnterneerden <strong>be</strong>reikt.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
29<br />
- Initiatie computerles: Deze vorming is geliefd bij de deelnemers. Het medium<br />
computer laat toe dat men een heel geïndividualiseerd en gevarieerd aanbod kan<br />
uitwerken voor elke deelnemer. De meeste onder hen zijn, mits een aangepast<br />
programma/ondersteuning, in de mogelijkheid om een aantal basisvaardigheden<br />
van het computergebruik onder de knie te krijgen. Sommigen onder hen slagen<br />
erin om door te schuiven naar het reguliere lesprogramma (bvb. taallessen) of het<br />
OLC. De lessen gaan door op de zorg-zaal. Er werd een computereiland<br />
geplaatst waar de geïnterneerden op hun eigen wijze en tempo leren omgaan met<br />
het medium computer. De <strong>be</strong>staande computerlessen waren te hoogdrempelig<br />
(naar niveau, taakspanning, duur, …).<br />
- Zaterdagwerk: Dit is een nieuwe werkvorm in 2011 (start 21 mei). Er is een<br />
significante groep die eigenlijk dagelijks nood heeft om gezien te worden door de<br />
<strong>be</strong>geleiding. In de loop van de week laat het gevangenisregime (<strong>be</strong>wegingen,….)<br />
het niet steeds toe om met <strong>be</strong>paalde deelnemers een uitgebreid contact te<br />
heb<strong>be</strong>n. Het weekend biedt het voordeel omwille van zijn rustiger verloop (geen<br />
werkhuizen, geen oproepen, minder drukte,….) dat er meer tijd kan vrij gemaakt<br />
worden voor de individuele <strong>be</strong>nadering<br />
Extramuraal aanbod 10 :<br />
- Individuele <strong>be</strong>geleiding : Elke dinsdag-voor- of namiddag wordt onder <strong>be</strong>geleiding<br />
van een aantal medewerkers van het centrum OBRA buiten de gevangenis<br />
gewerkt. Er wordt sterk op maat van de persoon gewerkt. De doelstellingen liggen<br />
voor elke persoon weer anders. Op die manier wordt er meer aangesloten bij de<br />
interesses van de deelnemer en wordt zijn <strong>be</strong>trokkenheid verhoogd. De<br />
<strong>be</strong>geleidingsrelatie wordt er steviger door. Er is geen uitval op deze activiteiten.<br />
Het totale aantal momenten en uren ligt lager dan het voorbije jaar omdat <strong>be</strong>wust<br />
gekozen werd om de individuele <strong>be</strong>geleiding buiten de gevangenis te reduceren<br />
i.f.v. de individuele intramurale ondersteuning.<br />
We kenden een toename van de vraag naar <strong>be</strong>geleiding bij familiaal <strong>be</strong>zoek. In<br />
2011 kreeg dit project meer concrete vorm om in 2012 uiteindelijk tot de<br />
operationele uitvoering te komen. In totaal namen 13 geïnterneerden hieraan<br />
deel.<br />
Werkprojecten: De projecten worden steeds opgezet in samenwerking met een<br />
externe partner. In 2011 was dit een gevarieerd werkaanbod in het jongerenhuis<br />
en schilderwerken in het oud gerechtsgebouw. Met de projecten wil men de<br />
<strong>be</strong>eldvorming van de zelfredzaamheid van de deelnemer (de draagkracht,<br />
mogelijkheden en <strong>be</strong>perkingen) verruimen en werken aan de werkvaardigheden<br />
en -attitudes van de deelnemer. De werkprojecten bieden een <strong>be</strong>langrijke<br />
bijdrage in de totale <strong>be</strong>eldvorming van de deelnemer. Het reguliere (wekelijks<br />
verloop) maakt het mogelijk om procesmatig <strong>be</strong>paalde observaties te kunnen<br />
realiseren (taakspanning, motivatie, manipulatief gedrag,….).<br />
Intra- en extramuraal aanbod:<br />
- Individuele traject<strong>be</strong>geleidingen: met alle deelnemers wordt regelmatig het<br />
reclasseringsverloop, de deelname aan de activiteiten <strong>be</strong>sproken. Met elke<br />
deelnemer wordt het individuele traject opgenomen. Naargelang de aard van het<br />
dossier, het moment in het reclasseringstraject,… ge<strong>be</strong>urt de <strong>be</strong>geleiding<br />
intenser.<br />
Omwille van de geringe uitstroom, zeker bij <strong>be</strong>paalde delicten, is het vaak moeilijk om<br />
de deelnemers actief te blijven <strong>be</strong>trekken in het reclasseringsverloop.<br />
10<br />
Daar deze activiteit buiten de gevangenis doorgaat dienen de deelnemers aan <strong>be</strong>paalde<br />
voorwaarden te voldoen, waaronder een positief advies van de PSD, een goedkeuring door de CBM<br />
en het afsluiten van een contract.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
30<br />
Het gehele proces duurt vaak veel te lang waardoor een aantal onder hen de ‘neiging’<br />
heb<strong>be</strong>n om zich te gaan settelen binnen de gevangenis wat uiteindelijk niet de<br />
<strong>be</strong>doeling kan zijn. Er is heel veel afstemming nodig met de andere diensten op dit<br />
vlak: wie neemt wat op, wie zegt wat tegen de deelnemer, enz. Dit is van <strong>be</strong>lang om<br />
ook transparantie naar de deelnemer zelf te garanderen. Regelmatig overleg met de<br />
<strong>be</strong>trokken diensten is dan ook nodig. Het heeft overigens een sterke meerwaarde als<br />
ook de deelnemer zelf bij zo’n overleg kan zijn, maar dit is momenteel niet de<br />
werkwijze binnen de gevangenis.<br />
Betrokken familieleden blijven vaak in de kou staan. Ook van die kant wordt er in<br />
toenemende mate appel gedaan op ons. De maatschappelijk werker van het ZT<br />
speelt hierin een <strong>be</strong>langrijke rol.<br />
In 2011 waren er 65 nieuwe aanmeldingen. Na screening kwamen daarvan 21<br />
personen in aanmerking om in de werking te starten. In een zestal dossiers was<br />
nog een diagnosestelling nodig om een aanvraag voor een VAPH erkenning te<br />
kunnen opstarten (vnl. dossiers waarbij er een vermoeden van NAH of ASS was).<br />
Sommige van deze dossiers werden op transfer gezet vooraleer we deze<br />
<strong>be</strong>eldvorming konden afronden.<br />
In totaal namen 51 geïnterneerden effectief deel aan onze werking in 2011. Daarvan<br />
waren 30 reeds in 2010 of eerder opgestart).<br />
De zorgvraag binnen de muren wordt steeds zwaarder. Meer en meer worden de<br />
medewerkers van het centrum OBRA geconfronteerd met cliënten die naast hun<br />
verstandelijke <strong>be</strong>perking één of meerdere psychiatrische problemen heb<strong>be</strong>n. Door<br />
hun lange verblijf in de gevangenis en het ontbreken van de juiste kaders merken we<br />
dat bij een aantal van hen deze psychiatrische problematiek de bovenhand krijgt op<br />
de verstandelijke <strong>be</strong>perking. De detentie laat bij hen des te scherper zijn sporen na.<br />
Met zo’n complexe problematiek valt men op den duur overal tussen de mazen van<br />
het net. Bij de uitbouw van de zorgvraag botst men vaak op de structurele<br />
<strong>be</strong>perkingen eigen aan een gevangenis (vb. geen aangepaste time-out ruimte, tekort<br />
aan mono-cellen,…). Dit maakt het werken aan re-integratie niet makkelijker, het<br />
demotiveert de cliënt. Een bijkomende probleem dat we bij sommige ‘langblijvers’<br />
zien opduiken is dat ze zich gaan ‘nestelen’ in de gevangenis. Het ge<strong>be</strong>urt dat een<br />
geïnterneerde, die vrij op proef is in een voorziening, zich terug aanmeldt met de<br />
vraag zich om weer te laten opsluiten.<br />
Het stijgend aantal geïnterneerden met een verstandelijke <strong>be</strong>perking, een grotere<br />
wordende zorg intramuraal,….. maken dat het centrum OBRA genoodzaakt is om<br />
haar werking tijdig bij te sturen of/en aan te passen.<br />
Het blijvende probleem van de over<strong>be</strong>volking heeft zijn weerslag op het dagelijks<br />
leven in de <strong>Gent</strong>se gevangenis. Geïnterneerden en andere categorieën van<br />
gedetineerden zitten onder hetzelfde regime (cf. situatie van arresthuis), maar door<br />
de over<strong>be</strong>volking ligt het steeds moeilijker om mensen individuele cellen te geven,<br />
wat gezien hun problematiek doorgaans een noodzaak is. De setting kan daardoor<br />
ook weinig groeien naar een meer aangepaste setting die rekening houdt met de<br />
specifieke <strong>be</strong>hoeften van de doelgroep. Zo is er nood aan meer afgebakende<br />
leefruimtes, meer aangepaste rust- of isoleerruimtes, een aangepast tuchtregime,<br />
<strong>be</strong>ter afgestemde loonsituatie, enz.<br />
Het centrum OBRA streeft naar een integrale en inclusieve <strong>be</strong>nadering. De<br />
detentieschade op vlak van sociale relaties en sociaal netwerk bij de doelgroep is<br />
enorm omdat zij zelf minder in de mogelijkheid zijn deze relaties te onderhouden<br />
omwille van hun <strong>be</strong>perkingen (geen brieven schrijven, minder financiële<br />
mogelijkheden, …). Ook de netwerken van onze deelnemers zijn veelal <strong>be</strong>perkt op<br />
verschillende vlakken, waardoor de kansen op een het onderhouden van de sociale<br />
relaties verkleinen (financieel, praktisch, cognitief, …).<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
31<br />
Sommige deelnemers heb<strong>be</strong>n een steunend netwerk, maar veel van de deelnemers<br />
heb<strong>be</strong>n weinig intacte sociale relaties en ontvangen weinig <strong>be</strong>zoek. Relaties zijn<br />
soms al van in de kindertijd verbroken wegens veelvoorkomende opvoedings- en/of<br />
gedragsproblemen. Plaatsingen door de jeugdrechtbank komen vaak voor in de<br />
levenslijn van onze deelnemers.<br />
Het werken aan onderhouden of herstellen van deze relaties is <strong>be</strong>langrijk, niet alleen<br />
i.f.v. de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemer (zelf<strong>be</strong>eld, zelfwaarde, …) maar<br />
ook i.f.v. zijn kansen op een geslaagde reclassering. Het zoeken naar ‘hulpbronnen’<br />
is hierin cruciaal. In 2012 wil het Centrum OBRA een aanspreekpunt voor familie en<br />
andere <strong>be</strong>trokkenen uitwerken waar men terecht kan met vragen rond functioneren in<br />
de gevangenis, rond dagelijks leven in de gevangenis, rond <strong>be</strong>geleiding bij <strong>be</strong>paalde<br />
moeilijkheden van hun familielid (bvb. financieel). Ook hier zal afstemming nodig zijn<br />
(DSO van JWW, maatschappelijk werkster ZT, PSD…). Daarnaast werken we nu al<br />
mee aan aangepaste <strong>be</strong>zoekmogelijkheden met <strong>be</strong>geleiding, zowel intramuraal<br />
(<strong>be</strong>geleide <strong>be</strong>zoekactiviteit) als extramuraal (<strong>be</strong>geleiding bij een uitgaansvergunning<br />
naar familie).<br />
De toename van het aantal aanbodverstrekkers onder de vleugels van de Vlaamse<br />
Gemeenschap resulteerde in een breder aanbod waaruit elke gedetineerde kan<br />
kiezen. Een gegeven dat enkel maar kan toegejuicht worden. Ook naar werk in de<br />
gevangenis zien we een groep van ons publiek steeds <strong>be</strong>ter de weg vinden en mits<br />
wat extra ondersteuning goed meedraaien. Door de concentratie van het aanbod<br />
tijdens de dag-uren (activiteiten, lessen, <strong>be</strong>zoek, werk,….), worden we<br />
geconfronteerd met allerlei <strong>be</strong>perkingen (bureauruimtes, leslokalen, deelname, ….).<br />
Daarom zou het goed zijn mocht de werking over een groter deel van de dag en de<br />
week worden gespreid.<br />
1.4. Tele-onthaal (cfr. fiche bijlage blz. 46)<br />
Tele-onthaal Oost-<strong>Vlaanderen</strong> heeft een werking in de drie gevangenissen van Oost-<br />
<strong>Vlaanderen</strong>. Zij bieden anonieme telefonische hulp voor mensen die willen praten<br />
over hun angsten, zorgen en levensmoeilijkheden. Binnen de <strong>Gent</strong>se gevangenis<br />
kunnen zij elke dag gecontacteerd worden van 9u tot 2u ’s nachts. Indien de<br />
gedetineerde hier gebruik wenst van te maken dan kan hij de GSM vragen aan de<br />
penitentiaire <strong>be</strong>ambte. In 2011 werd er volgens het registratieboek van de<br />
gevangenis 121 keer gebruik gemaakt van dit aanbod door 22 verschillende<br />
personen. Dit komt neer op 5,5 gesprekken per gedetineerde.<br />
1.5. Relatie dader-slachtoffer<br />
De <strong>be</strong>middelingsdienst arrondissement <strong>Gent</strong> van de vzw Suggnomè kreeg 16<br />
aanvragen voor dader-slachtoffer<strong>be</strong>middeling (cfr. fiche bijlage blz. 134). Hiervan<br />
werden er 11 opgenomen. Uiteindelijk werden er 3 <strong>be</strong>middelingen opgestart, waarvan<br />
2 in het kader van de strafuitvoering en 1 bij het Hof van Beroep.<br />
Het aantal aanvragen vanuit de gevangenis van <strong>Gent</strong> is opmerkelijk gedaald in<br />
vergelijking met 2010 en dat in tegenstelling met het totaal aantal<br />
<strong>be</strong>middelingsaanvragen in 2011 op de <strong>Gent</strong>se <strong>be</strong>middelingsdienst (stijging met<br />
+40%).<br />
Deze daling is mogelijk voor een deel te wijten aan het feit dat in 2011 geen<br />
infosessies rond herstel<strong>be</strong>middeling in de gevangenis konden plaatsvinden. De<br />
infosessie, voorzien op 19 april, werd geannuleerd omdat werd getwijfeld rond de<br />
motivatie van de deelnemers voor deze infosessie. Ook in het najaar vond geen<br />
sessie plaats. Het aantal verwijzingen vanuit de traject<strong>be</strong>geleiders blijkt dan weer<br />
gelijklopend met 2010.<br />
In dit kader dient ook gewezen op de passieve tussenkomst van de<br />
onderzoeksrechters bij de doorverwijzing van dossiers. Volgens de wet van 22 juni<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
32<br />
2005 kunnen ook onderzoeksrechters een aanbod van <strong>be</strong>middeling doen aan partijen<br />
wanneer zij dit opportuun vinden. De <strong>Gent</strong>se onderzoeksrechters maken hier geen<br />
gebruik van. Er zijn m.a.w. geen rechtstreekse doorverwijzingen in dossiers<br />
gerechtelijk onderzoek (waarbij verdachten al dan niet in voorarrest zitten). In<br />
afspraak worden alle aanvragen gerechtelijk onderzoek vanwege derden voorgelegd<br />
aan de verbindingsmagistraat die contact opneemt met de <strong>be</strong>voegde<br />
onderzoeksrechter.<br />
De Bemiddelingsdienst <strong>Gent</strong> blijft permanent aandacht schenken aan sensibilisering<br />
van de diverse samenwerkingspartners binnen de gevangenis (PSD, JWW,<br />
Zorgteam, aalmoezeniers en moreel consulenten).<br />
Eerder werd de nood aangevoeld om te reflecteren over de wijze waarop het<br />
herstelgericht aanbod in de gevangenis wordt gebracht. Hoe kan tegemoet worden<br />
gekomen aan de onoverzichtelijkheid van het aanbod rond herstel Hoe kan de<br />
geïnteresseerde cliënt worden <strong>be</strong>reikt Hoe kan herstel opnieuw meer aanwezig zijn<br />
in de gevangenis Wat heb<strong>be</strong>n de potentiële verwijzers nodig om efficiënt, effectief te<br />
verwijzen naar de herstel<strong>be</strong>middeling<br />
Bij de aanstelling van de nieuwe organisatieondersteuners (<strong>be</strong>gin 2012) wordt<br />
opnieuw <strong>be</strong>keken welke initiatieven mogelijk zijn.<br />
De arrondissementele stuurgroep herstel<strong>be</strong>middeling is pleit<strong>be</strong>zorger van een<br />
uitbreiding van het herstelfonds naar de gevangenis van <strong>Gent</strong> en zal in 2012 gerichte<br />
actie ondernemen.<br />
De Rode Antraciet verzorgde de vorming ‘Slachtoffer in Beeld’ (cfr. fiche bijlage blz.<br />
126) voor 7 gedetineerden.<br />
Het aantal activiteiten en acties gericht op de relatie dader-slachtoffer is opnieuw<br />
verminderd. Dergelijke acties moeten meer gestimuleerd en <strong>be</strong>wuster gepland<br />
worden. Eén van de mogelijkheden is om iemand thema<strong>be</strong>heerder te maken over alle<br />
domeinen heen.<br />
2. Gezondheid<br />
2.1. CGG Eclips<br />
Het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips (cfr. fiche bijlage blz. 47) voert<br />
psychotherapeutische gesprekken met gedetineerden met psychologische en/of<br />
psychiatrische problemen met het doel hun psychologische en/of psychiatrische<br />
klachten te verlichten of hen te leren hiermee om te gaan. De gedetineerden kunnen<br />
toegeleid worden door vijf diensten volgens een afgesproken procedure. Na<br />
<strong>be</strong>spreking op de teamvergadering van het CGG kunnen de CGG-medewerkers<br />
starten met psychotherapeutische gesprekken. Voor <strong>Gent</strong> wordt er ongeveer één<br />
fulltime ingezet verspreid over 3 medewerkers.<br />
In 2011 kreeg het CGG 96 doorverwijzingen waarvan de grote meerderheid door de<br />
PSD en het JWW. In totaal waren er 101 dossiers in 2011. Er werden 57 dossiers<br />
afgesloten meestal omwille van transfer of vrijlating.<br />
Het CGG Eclips is vanuit hun expertise ook <strong>be</strong>trokken bij het<br />
zelfmoordpreventieproject van de gevangenis <strong>Gent</strong>.<br />
Het CGG Eclips startte vanaf juli 2010 met een post-penitentiaire werking.<br />
Voornaamste moeilijkheid met deze werking is de zwaarte van de aanmeldingen –<br />
het gaat vaak om aanmeldingen die een te hoog risico op herval heb<strong>be</strong>n om in een<br />
ambulante setting terecht te kunnen. Er wordt gekeken hoe deze aanmeldingen <strong>be</strong>ter<br />
gestuurd kunnen worden.<br />
De noodgedwongen stopzetting van de <strong>be</strong>geleidingen omwille van transfers<br />
doorbreekt vaak een noodzakelijk <strong>be</strong>geleidingsproces wat nefast is voor de<br />
individuele gedetineerde en de <strong>be</strong>handeling van zijn probleem en voor de goede<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
33<br />
werking van het CGG. Een transfer<strong>be</strong>leid dat hier meer rekening mee houdt is nodig.<br />
Er werden in 2011 een aantal initiatieven genomen om de zorgcommunicatie met<br />
CGG in andere gevangenissen te ver<strong>be</strong>teren.<br />
Uit de aanmeldingsklachten, de diagnosestelling en het <strong>be</strong>perkte aantal<br />
aanmeldingen dat niet wordt opgenomen o.w.v. het ontbreken van een hulpvraag,<br />
blijkt dat de verwijzers duidelijk zicht heb<strong>be</strong>n op het aanbod en de mogelijkheden van<br />
het CGG.<br />
Het CGG-aanbod heeft zich gestabiliseerd wat maakt dat er geleidelijk aan meer<br />
gekeken kan worden naar hoe het aanbod verder kan evolueren. Belangrijke<br />
voor<strong>be</strong>elden hiervan zijn de uitbouw van het groepsaanbod rond ‘omgaan met stress’<br />
en de participatie aan de werking rond suïcidepreventie.<br />
2.2. VVBV<br />
De VVBV 11 (cfr. fiche bijlage blz. 51) organiseert binnen de gevangenis het CAP<br />
(Centraal AanmeldingsPunt). Elke woensdagvoormiddag houdt een medewerker er<br />
permanentie (6 uur waarvan 2 uur administratie) met als doel de aanvragen bij de<br />
drughulpverlening-centra te centraliseren. In maart 2011 ging het VVBV met een<br />
CAP-werking van start in elke gevangenis.<br />
In 2011 waren er 170 aanmeldingen, werden er 113 gedetineerden gezien en waren<br />
er in totaal 194 gesprekken. Van de 113 gedetineerden werden er 36 mensen<br />
doorverwezen naar de ambulante en 6 mensen naar de residentiële<br />
drughulpverlening. 6 personen werden doorverwezen naar een psychiatrische setting<br />
en 8 naar een andere vorm van hulpverlening. 56 mensen kregen enkel info over de<br />
<strong>be</strong>staande drughulpverlening.<br />
57 gedetineerden gingen op transfer of vrij of werden rechtstreeks via de<br />
drug<strong>be</strong>handelkamer <strong>be</strong>geleid.<br />
2.3. AA<br />
De AA (Anonieme Alcoholisten) (cfr. fiche bijlage blz. 50) <strong>be</strong>zoeken tweewekelijks de<br />
gevangenis. In 2011 waren er 24 bijeenkomsten waar in totaal 19 personen op<br />
afkwamen. Er waren gemiddeld 4,37 gedetineerden per sessie.<br />
3. Onderwijs<br />
Het onderwijs aan gedetineerden van de gevangenis <strong>Gent</strong> wordt aangeboden door<br />
het volwassenenonderwijs (Centrum Basiseducatie en 4 Centra voor<br />
Volwassenenonderwijs) onder de coördinatie van het consortium<br />
volwassenenonderwijs Wonderwijs, vertegenwoordigd door de onderwijscoördinator.<br />
Er waren 10 professionele en 3 vrijwillige lesgevers actief.<br />
3.1. Klassikaal Onderwijs (cfr. fiche bijlage blz. 55-99)<br />
Het officieel onderwijs werd in 2011 voorzien door het Centrum voor Basiseducatie<br />
Leerpunt <strong>Gent</strong>-Meetjesland-Leieland (CBE), het CVO ISBO, het CVO De Bargie, het<br />
PCVO Het Perspectief en het PCVO Meetjesland.<br />
Het CBE verzorgde het ‘Open Leercentrum’, ‘Theorie rij<strong>be</strong>wijs B’ en ‘rekenen’. De<br />
CVO’s van het consortium verzorgden de cursussen ‘Engels’ (CVO ISBO en CVO Het<br />
Perspectief), ‘Frans’ (CVO ISBO), ‘computer’ (PCVO Meetjesland), ‘Nederlands voor<br />
anderstaligen’ (CVO De Bargie), ‘Spaans‘ (PCVO Het Perspectief) en ‘Italiaans’ (CVO<br />
ISBO).<br />
11 VVBV : Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
34<br />
Het onderwijsaanbod wordt uitgevoerd volgens het opleidingsplan 2010-2011. Het<br />
grootste deel van het aanbod <strong>be</strong>staat uit groepsgericht modulair onderwijs zoals<br />
omschreven in de leerplannen. De modules worden ingericht binnen een<br />
achtwekencyclus waarvan er vier per schooljaar worden georganiseerd. Per module<br />
is een intake voorzien voor nieuwe kandidaat deelnemers. Na elke cyclus is er een<br />
proclamatie voor alle geslaagde deelnemers.<br />
In 2011 werden 25 modules ingericht (hiervan waren er reeds een aantal gestart in<br />
2010 en lopen er nog een aantal modules door in 2012. Dit omdat modules worden<br />
ingericht per schooljaar en niet per kalenderjaar. De verder cijfers zijn gebaseerd op<br />
de modules die waren afgewerkt in 2011).<br />
Gemiddelde module 2011<br />
20,0<br />
17,6<br />
Aantal deelnemers bij de start<br />
15,0<br />
10,0<br />
5,0<br />
11,8<br />
6,1 5,7<br />
4,5<br />
Effectieve dlnrs (min 2 lessen<br />
aanwezig)<br />
Gemiddeld aantal deelnemers<br />
Aantal eindigers<br />
0,0<br />
Aantal <strong>be</strong>haalde ‘officiële’ attesten<br />
Er is een grote interesse voor onderwijs en de participatie ligt hoog. Er waren 240<br />
effectieve deelnemers in modules, een 150 tal deelnemers aan open leren en 70<br />
gedetineerden hadden een vraag met <strong>be</strong>trekking tot individueel of afstandsonderwijs.<br />
De systematische evaluatie van het onderwijs(aanbod) bij gedetineerden en<br />
lesgevers gaf aan dat er een hoge tevredenheid is over het onderwijs(aanbod) in de<br />
<strong>Gent</strong>se gevangenis. Dit zowel over de praktische organisatie als over de inhoud.<br />
Toch is er een vrij hoge uitval bij het onderwijsaanbod. Een derde van de deelnemers<br />
blijft komen tot op het einde, een derde haakt af op eigen initiatief en nog een derde<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
35<br />
haakt af door overmachtssituaties of wordt door de organisatie uit de les gezet.<br />
Waarschijnlijk is een deel van deze uitval te wijten aan de specifieke context waarin<br />
wordt gewerkt. Opvallend is wel dat een derde van de mogelijke deelnemers afhaakt<br />
voor ze effectief participeren en dat bij de effectieve deelnemers het aantal<br />
volhouders hoog ligt.<br />
Een grondige analyse van de cijfers de laatste 3 jaren toont aan dat er geen<br />
essentiële verschuivingen zijn binnen het profiel van de participerende<br />
gedetineerden, in de uitval of <strong>be</strong>haalde certificaten.<br />
<strong>Gent</strong> is in hoofdzaak een arresthuis. Dat kan je ook zien aan het in het profiel van de<br />
cursisten: 51 % van de starters was <strong>be</strong>klaagd, 37 % veroordeeld en 12 %<br />
geïnterneerd. De meeste cursisten zijn mannen, maar toch waren er ook 16 %<br />
vrouwelijke cursisten. Vooral het aantal geïnterneerden is ondervertegenwoordigd in<br />
het onderwijs t.a.v. hun aandeel binnen de totale populatie. Dit is waarschijnlijk te<br />
wijten aan hun specifiek profiel en de problemen waarmee ze kampen.<br />
In de toekomst willen we een meer grondige analyse van de redenen van uitval en de<br />
verschillen in uitval en profiel tussen de deelnemers bij start, de effectieve<br />
deelnemers en de volhouders binnen het onderwijsaanbod.<br />
Er is geen specifieke subsidieregeling voorzien voor onderwijs aan gedetineerden.<br />
Vooral in een arresthuis is het daarom moeilijk de delers te halen en dus het<br />
noodzakelijk onderwijsaanbod te (blijven) voorzien.<br />
Engels werd vanaf het schooljaar 2011-2012 opnieuw opgenomen. Dit aanbod wordt<br />
alternerend opgenomen door 2 CVO’s. Ook het aanbod rij<strong>be</strong>wijs was nieuw in 2011.<br />
Om aan de leervraag van een aantal anderstaligen, die niet kunnen instromen in het<br />
groepsaanbod, tegemoet te komen werd vorig jaar geëxperimenteerd met een<br />
onthaalmodule voor anderstaligen onder <strong>be</strong>geleiding van een vrijwilliger. Hiervoor<br />
werd materiaal ontwikkeld<br />
Een andere vaste partner is het Huis van het Nederlands. Zij schatten op basis van<br />
de COVAAR-test in of een kandidaat deelnemer <strong>be</strong>st Nederlandse les volgt bij een<br />
centrum basiseducatie of een CVO (al dan niet in verlengd traject). Dit ge<strong>be</strong>urt enkel<br />
voor personen die voordien nog geen NT2-aanbod heb<strong>be</strong>n gevolgd. In sommige<br />
gevallen neemt de lesgever een bijkomende test af om het <strong>be</strong>reikte niveau<br />
Nederlands te kunnen inschatten en zo de kandidaat in de juiste module te plaatsen.<br />
In 2011 is het Huis van het Nederlands 4 keer langsgekomen en heb<strong>be</strong>n zij een<br />
honderdtal gedetineerden gescreend.<br />
Het Open Leercentrum telde in 2011 79 sessies, 35 sessies meer dan vorig jaar. Er<br />
werd net als vorig jaar vooral gewerkt aan computervaardigheden, rij<strong>be</strong>wijs,<br />
Nederlands voor anderstaligen en eigen materiaal. Gemiddeld waren er per moment<br />
10 cursisten aanwezig. De combinatie van 1 moment op avond en 2 momenten<br />
overdag lijkt het meest succesvol en het <strong>be</strong>st aangepast aan de context. Het<br />
avondmoment wordt hoofdzakelijk ingenomen door gedetineerden die overdag niet<br />
vrij zijn wegens penitentiaire ar<strong>be</strong>id. Het OLC wordt steeds meer ingezet als<br />
aanvulling op het <strong>be</strong>staande onderwijsaanbod in de gevangenis. Voor deze<br />
specifieke onderwijsvorm worden geen subsidies voorzien. De middelen komen van<br />
het globale pakket coördinatie-uren dat het centrum basiseducatie ter <strong>be</strong>schikking<br />
heeft.<br />
3.2. Afstandsonderwijs (cfr. fiche blz. 103)<br />
De <strong>be</strong>geleiding bij het afstandsonderwijs is steeds meer aan het evolueren naar<br />
traject<strong>be</strong>geleiding voor gedetineerden met individuele leervragen. Tijdens het<br />
intakegesprek worden o.a. de leervraag en motivatie van de cursist gepeild, er wordt<br />
een intakeformulier ingevuld en er wordt nagegaan of de leervraag van de<br />
gedetineerde realistisch is. Dit ge<strong>be</strong>urt door het gesprek en eventueel aan de hand<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
36<br />
van een soort instapoefening. Heel wat mensen worden na dit gesprek doorverwezen<br />
naar het groepsaanbod binnen de gevangenismuren of het <strong>be</strong>schikbare materiaal in<br />
de gevangenisbibliotheek. Er wordt specifiek toe-geleid naar het groepsaanbod en<br />
het OLC als de leervraag daar kan worden aangepakt of voor<strong>be</strong>reid. Bijvoor<strong>be</strong>eld<br />
naar het reken- en computeraanbod voor vragen rond <strong>be</strong>drijfs<strong>be</strong>heer,<br />
tweedekansonderwijs en <strong>be</strong>roepsopleidingen. Als de motivatie en leervraag positief<br />
worden geëvalueerd, en de leervraag kan niet worden opgenomen binnen het OLC of<br />
het groepsaanbod, dan worden verdere stappen gezet. Er wordt m.a.w. extra<br />
informatie gezocht over de te volgen opleiding(en), er worden contacten gelegd met<br />
scholen, het nodige materiaal wordt gezocht en/of <strong>be</strong>steld… In de<br />
opvolgingsgesprekken worden de resultaten van de instaptoets <strong>be</strong>sproken. De<br />
gezochte informatie over het aanbod van het volwassenenonderwijs binnen en buiten<br />
de gevangenismuren en de (on)mogelijkheden van afstandsonderwijs binnen de<br />
gevangenismuren wordt doorgegeven en <strong>be</strong>sproken, materialen worden <strong>be</strong>zorgd en<br />
leervorderingen <strong>be</strong>sproken. Er werden een 30-tal <strong>be</strong>geleidingsmomenten voorzien<br />
voor een 70-tal gedetineerden. Bij het afstandsonderwijs worden vooral<br />
Nederlandstaligen <strong>be</strong>reikt. Ook het aantal Belgen ligt veel hoger dan bij het andere<br />
onderwijsaanbod. Het aantal veroordeelden dat participeert aan deze vorm van<br />
onderwijs ligt hoger dan bij het andere onderwijsaanbod.<br />
3.3. Aan<strong>be</strong>velingen<br />
Inzetten op geletterdheid binnen het aanbod lijkt de goede weg en past ook binnen<br />
het kader van het Vlaams <strong>be</strong>leidsplan onderwijs gedetineerden. In dat opzicht zou<br />
een cursus rij<strong>be</strong>wijs met daaraan een examen gekoppeld zeker tot de mogelijkheden<br />
moeten <strong>be</strong>horen. Ook een flexi<strong>be</strong>l aanbod Nederlands moedertaal zou welkom zijn.<br />
Internet op een gecontroleerde manier toegankelijk maken voor gedetineerden zal in<br />
de toekomst een must worden om verder kwalitatief onderwijs te kunnen aanbieden.<br />
Er wordt nog weinig educatieve software uitgebracht en voor het OLC zou het dus<br />
een zegen zijn mocht internet (<strong>be</strong>perkt) toegankelijk zijn voor de gedetineerden en de<br />
lesgever. Ook voor het aanbieden van gecombineerd onderwijs, vormen van<br />
afstandsonderwijs wordt internet steeds <strong>be</strong>langrijker.<br />
Een goede (traject)<strong>be</strong>geleiding voor deze doelgroep, ook op het vlak van onderwijs, is<br />
heel <strong>be</strong>langrijk. Deze <strong>be</strong>gint met het uitstippelen van een (onderwijs)traject samen<br />
met de gedetineerde, impliceert een goede screening, registratie en tenslotte een<br />
goede opvolging.<br />
4. Tewerkstelling<br />
4.1. VDAB<br />
De VDAB-consulent werkt fulltime voor de gedetineerden van de <strong>Gent</strong>se gevangenis<br />
(cfr. fiche bijlage blz. 105). Zij doet vooral aan basisdienstverlening wat hoofdzakelijk<br />
neerkomt op het geven van uitleg over de dienstverlening van de VDAB, in al zijn<br />
aspecten, inschrijving VDAB als vrije werkzoekende, het up-to-date houden van het<br />
werkzoekende dossier. Naast deze basisdienstverlening doet zij ook actieve<br />
<strong>be</strong>middeling naar werk, toeleiding naar opleidingen in verschillende sectoren. Zij<br />
heeft in 2011 met 485 gedetineerden een eenmalig gesprek gevoerd. Ze <strong>be</strong>geleidde<br />
137 gedetineerden in een actief traject met een gemiddelde van 6 gesprekken per<br />
traject. Zij was in totaal 780 uur aanwezig in de gevangenis.<br />
Er werden in 2011 geen sollicitatietrainingen georganiseerd omdat er te weinig<br />
potentiële kandidaten waren om een groep te vormen.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
37<br />
De VDAB is reeds lang vragende partij voor een overleg met de Commissie ter<br />
Bescherming van de Maatschappij. De VDAB wordt regelmatig geconfronteerd met<br />
geïnterneerden, met een <strong>be</strong>sluit tot reclassering, die volgens VDAB niet toe te leiden<br />
zijn naar werk, hetzij binnen het normaal economisch circuit of het <strong>be</strong>schermd circuit,<br />
hetzij binnen ar<strong>be</strong>idszorg. Tijdens dit overleg, wil VDAB de situatie en de gevolgen<br />
die dit heeft op onze tewerkstelling in de gevangenis en de samenwerking met<br />
andere diensten binnen de gevangenis schetsen.<br />
In 2011 nam VDAB deel aan de werkgroep detentiear<strong>be</strong>id binnen de gevangenis<br />
<strong>Gent</strong>. VDAB stelt zich de vraag over verdere deelname aan de werkgroep aangezien<br />
het ontbreken van een duidelijke visie en doel van de werkgroep.<br />
4.2. Vokans (cfr. fiche bijlage blz. 107)<br />
2010 was een jaar waarin geen assessment werd aangeboden maar wel de werking<br />
werd geëvalueerd. In 2011 werd de assessment heropgestart. Er werd niet meer op<br />
groepsaanbod ingezet maar op individueel aanbod en er werd een sterke koppeling<br />
gemaakt met de penitentiaire tewerkstelling. Het komt er op aan de gedetineerde te<br />
coachen in werk-gerelateerde competenties aan de hand van observaties, het<br />
matchen met <strong>be</strong>oogde tewerkstelling en het opstellen van een Persoonlijk Actieplan.<br />
Hierin worden mogelijke acties geformuleerd om binnen een wel<strong>be</strong>paalde tijdspanne<br />
specifieke competenties te versterken die noodzakelijk zijn om een duurzame<br />
tewerkstelling te kunnen verwerven. Er waren twee assessmentperiodes in 2011<br />
waarbij 12 momenten per deelnemer werden voorzien. In totaal namen 13<br />
gedetineerden hieraan deel, 2 deelnemers vielen uit omwille van transfer.<br />
5. Sport<br />
2010 was het jaar waarin het thema ‘sport en <strong>be</strong>weging’ hoog op de agenda stonden.<br />
Er werd een werkgroep sport opgericht die een actieplan sport voor allen voor de<br />
periode 2010-2013 uitwerkte, er werd een nieuwe polyvalente <strong>be</strong>weeg en<br />
fitnessruimte in gebruik genomen met nieuwe toestellen, de sportvereniging<br />
aangesloten bij FROS werd verder uitgebouwd, de sportmonitoren werden allen<br />
onder contract gebracht bij VLABUS en er werd een samenwerking opgezet met de<br />
gevangenissen van Oudenaarde en Dendermonde. Het Oost-Vlaams sportverhaal<br />
werd ondergebracht in een aparte vzw Over de Muur. Deze vzw doet<br />
projectaanvragen op Vlaams, provinciaal en lokaal niveau en <strong>be</strong>heert de subsidies<br />
die ingezet worden ten <strong>be</strong>hoeve van de gedetineerden in de drie gevangenissen.<br />
2011 was het jaar waarin het sportverhaal geconfronteerd werd met bijzondere<br />
moeilijkheden. Er was voor een aantal maanden geen sportfunctionaris aanwezig.<br />
Pas in de zomer werd een nieuwe sportfunctionaris aangesteld die nog diende<br />
ingewerkt te worden. De samenwerking tussen Over de Muur en De Rode Antraciet<br />
kende een zeer moeizaam proces dat uiteindelijk resulteerde in de opheffing van<br />
Over de Muur. Hierdoor werden de goedgekeurde projecten geannuleerd en werden<br />
de resterende middelen niet uit<strong>be</strong>taald. Bovendien was het steunfonds gedetineerden<br />
medio 2011 praktisch uitgeput. Een heronderhandeling met de gevangenisdirectie<br />
resulteerde in een <strong>be</strong>perkte verderzetting van de sport<strong>be</strong>geleiding. Deze<br />
sport<strong>be</strong>geleiding werd echter <strong>be</strong>moeilijkt door de vele wissels bij sportmonitoren<br />
waardoor de continuïteit van het sportaanbod steeds in het gedrang was.<br />
Daarenboven verhoogde Vlabus eenzijdig de tarieven voor sport<strong>be</strong>geleiding aan<br />
gedetineerden tot het hoogste niveau. Eind 2011 werd de gevangenis <strong>Gent</strong><br />
geconfronteerd met zo goed als geen <strong>be</strong>geleid sportaanbod meer. Het uitgewerkte<br />
sportactieplan bleef noodgedwongen dode letter.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
38<br />
De gevangenis had zich ingeschreven in ‘<strong>Gent</strong>, sportstad <strong>Vlaanderen</strong> 2011’. Op de<br />
kick-off (12 februari) werd er een spinningsmarathon gehouden en werden er initiaties<br />
panna-voetbal georganiseerd. Deze initiaties kenden een groot succes waardoor de<br />
panna-voetbal ook geprogrammeerd werd tijdens de <strong>Gent</strong>se Feesten.<br />
In 2011 werd ook de sportkoer gefinaliseerd. Onder andere omwille van de<br />
aangehaalde problemen kon dit terrein niet gebruikt worden voor <strong>be</strong>geleide<br />
sportacties.<br />
Omwille van het wegvallen van de sportfunctionaris is het sportaanbod in 2011 weinig<br />
tot niet geregistreerd. Een systematische registratie van het aanbod is echter<br />
noodzakelijk om een gericht sport<strong>be</strong>leid te kunnen voeren.<br />
In de gevangenis van <strong>Gent</strong> wordt voor de mannelijke gedetineerden hoofdzakelijk<br />
fitness (cfr. fiche bijlage blz. 131) aangeboden. Elke werkdag zijn er 3 fitness<strong>be</strong>urten<br />
(15 per week). Per fitness<strong>be</strong>urt nemen gemiddeld 12 gedetineerden deel.<br />
In het najaar werden er zumba-lessen (cfr. fiche bijlage blz. 132) gegeven aan de<br />
vrouwelijke gedetineerden.<br />
In 2011 was er slechts 1 voetbalwedstrijd tussen gedetineerden en buitenploegen.<br />
Net als vorig jaar gaven studenten van de Artevelde Hogeschool sportinitiatielessen<br />
aan de geïnterneerden.<br />
Tijdens de <strong>Gent</strong>se Feesten en Eindejaarfestiviteiten worden heel wat sportactiviteiten<br />
ingericht. Deze zijn terug te vinden in de fiches die deze feesten <strong>be</strong>handelen.<br />
6. Cultuur<br />
6.1. Bibliotheek (cfr. fiche bijlage blz. 108)<br />
De gevangenisbibliotheek werd in 2010 uitgebouwd tot een volwaardige<br />
dienstenbibliotheek zoals afgesproken in de afsprakennota van het convenant. De<br />
gevangenisbibliotheek is een samenwerkingsverband tussen de Vlaamse overheid,<br />
de stad <strong>Gent</strong>, de provincie Oost-<strong>Vlaanderen</strong> en de gevangenis. Er werd een nieuwe<br />
ruimte in gebruik genomen ingericht met hoogwaardig bibliotheekmeubilair, het IBLverkeer<br />
werd mogelijk gemaakt, er werd een reglement opgemaakt, de collectie werd<br />
aangepast en uitgebreid met Cd’s, Dvd’s en games en de uitleenfrequentie met de<br />
reguliere bibliotheek werd verhoogd tot eenmaal per week.<br />
Elke gedetineerde kan eenmaal per week naar de bibliotheek komen. Gemiddeld<br />
komen een 225 gedetineerden per maand naar de bibliotheek.<br />
Op vrijdag is er een bibliotheekmoment voor geïnterneerden onder <strong>be</strong>geleiding van<br />
het zorgteam en centrum OBRA.<br />
Men kan boeken uitlenen vanuit de hoofdbibliotheek en haar 16 filialen. Er werden in<br />
2011 467 boeken op deze manier aangevraagd.<br />
De bibliotheek <strong>be</strong>staat uit 7931 materialen (3246 boeken, 1541 strips, 499 Cd’s, 53<br />
Dvd’s, 370 games, 170 studieboeken). De strips worden het meest uitgeleend,<br />
gevolgd door non-fictie, fictie en cd’s.<br />
Op 21 februari kwam een delegatie van de gevangenis Dendermonde de<br />
gevangenisbibliotheek van <strong>Gent</strong> <strong>be</strong>zoeken.<br />
Op 2 maart werd de gevangenisbibliotheek officieel geopend door<br />
vertegenwoordigers van Vlaamse overheid, stad, provincie en Justitie.<br />
Op 27 april bracht de raadscommissie cultuur van de provincie een <strong>be</strong>zoek aan de<br />
gevangenisbibliotheek.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
39<br />
De registratie toont aan dat de gevangenisbibliotheek succesvol is. Dit is mede het<br />
gevolg van de inzet van de verschillende partners. Een halftijdse consulent is echter<br />
te weinig om de werking volledig en optimaal te laten lopen. De uitleensessies en het<br />
<strong>be</strong>handelen van de IBL-aanvragen nemen veel tijd in <strong>be</strong>slag. Er dient <strong>be</strong>roep gedaan<br />
te worden op de ondersteuning van fatiken om de dagelijkse werking van de<br />
bibliotheek te kunnen garanderen. Er is geen tijd voor het organiseren van andere<br />
bibliotheekactiviteiten zoals het organiseren van een leesgroep, lezingen, …<br />
6.2. Film<br />
Elke zondag (uitzondering periode mei-augustus) wordt in de cinemazaal een<br />
filmvoorstelling (cfr. fiche bijlage blz. 111) aangeboden. De film wordt sinds 2010<br />
enkel nog vertoond voor de groep werkers. Dit werd <strong>be</strong>slist door de<br />
gevangenisdirectie met de <strong>be</strong>doeling het filmaanbod als een gunst te <strong>be</strong>schouwen<br />
voor gedetineerden die werken en zo gedetineerden te stimuleren om penitentiaire<br />
ar<strong>be</strong>id te verrichten. In 2011 waren er 39 filmvoorstellingen. Er is plaats voor<br />
ongeveer 110 personen per voorstelling. Gemiddeld kwamen ongeveer 80 personen<br />
(60 mannen en 14 vrouwen) naar de voorstelling. Daarnaast kunnen de<br />
gedetineerden tijdens het weekend en op feestdagen ook naar films kijken op het<br />
intern videokanaal van de gevangenis (cfr. fiche bijlage blz. 112). Er werden 118<br />
films aangeboden.<br />
6.3. Optredens, lezingen en theater<br />
Er werden in 2011 4 lezingen (cfr. fiche bijlage blz. 114) gegeven binnen het thema<br />
‘venster op de wereld’. Op deze manier pro<strong>be</strong>ren we andere culturen, verrassende<br />
geschiedenissen en interessante personen tot bij de gedetineerde te brengen. Er<br />
werden in totaal 129 deelnames geregistreerd wat neerkomt op een gemiddelde van<br />
30,7 deelnames per lezing. Daarnaast waren er 2 lezingen met auteurs over hun<br />
literair werk en een toneelvoorstelling over pater Damiaan (cfr. fiche bijlage blz. 115).<br />
In kader van de dag van de poëzie was er een haiku-workshop.<br />
Twee muziekgroepen heb<strong>be</strong>n 4 optredens 12 gegeven aan 2 groepen gedetineerden<br />
(cfr. fiche bijlage blz. 113). In totaal werden de optredens bijgewoond door 272<br />
personen, waarvan 227 mannen en 45 vrouwen.<br />
6.4. Creatieve vorming<br />
De creatieve vorming in de gevangenis van <strong>Gent</strong> wordt hoofdzakelijk verzorgd door<br />
particulieren die door de FOD Justitie vergoed worden (cfr. fiches bijlage blz. 116-<br />
118). In 2011 waren 2 leraren creatieve vorming actief. De samenwerking met de<br />
tekenleerkracht werd omwille van een incident <strong>be</strong>ëindigd. Deze vormingen zijn<br />
doorlopend in de zin dat er steeds cursisten kunnen in- en uitstappen. We spreken<br />
dan ook van creatieve ateliers. Zij boden in 2011 crea, tekenen en keramiek.<br />
Voor de doelgroep geïnterneerden was er zoals vorige jaren een wekelijkse<br />
gezamenlijke activiteit van de leraars tekenen en keramiek.<br />
In totaal werden er 85 creatieve vormingsmomenten aangeboden wat neerkomt op<br />
170 uren. Gemiddeld namen per vormingsmoment 10 personen deel.<br />
Het crea-aanbod verminderd per jaar. Enkel het keramiek-atelier blijft actief. Dergelijk<br />
aanbod gaat vaak ten koste van meer re-integratiegericht aanbod. Bovendien is er<br />
geen domeincoördinator actief die dit aanbod onderhoudt en verder uitbouwt.<br />
12 De optredens tijdens de feestenperiodes (<strong>Gent</strong>se Feesten en Eindejaarsfeesten) worden hier niet<br />
bij gerekend.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
40<br />
Naar aanleiding van het succes van het muziektheaterproject Hotel California en het<br />
tussentijds optreden van een aantal deelnemers tijdens de <strong>Gent</strong>se Feesten van 2009,<br />
werd <strong>be</strong>sloten om de komende jaren een gelijkaardig optreden te verzorgen tijdens<br />
de feestenperiode. Er werden muziekateliers (cfr. fiche bijlage blz. 119) ingericht en<br />
op 7 augustus werd een optreden gegeven voor meer dan 200 gedetineerden. Het<br />
slaat bijzonder goed aan om voor eigen publiek te spelen.<br />
6.5. Persoon, relationeel en herstelgerichte vorming<br />
In totaal zijn in 2011 7 vormingen (cfr. fiches bijlage blz. 123-130) doorgegaan die<br />
een persoon- of relationeel thema hadden. Deze werden gegeven door 4 organisaties<br />
(drie cursussen door De Rode Antraciet, twee cursussen door het VMG, één cursus<br />
door Morele Bijstand aan Gevangenen en één cursus door Vormingplus).<br />
In totaal heb<strong>be</strong>n zij 61 sessies verzorgd, wat neerkomt op 163 uren vorming. Dit zijn<br />
25 sessies en 58 uur meer dan in 2010. Voornaamste reden is dat er één activiteit<br />
meer was gepland en geen enkele activiteit vroegtijdig is stopgezet.<br />
71 gedetineerden startten met de vormingen, wat neerkomt op 10,1 starters per<br />
vorming. 69 % werkte de vorming af, wat neerkomt op 7 eindigers per vorming. Er<br />
was een gemiddelde aanwezigheid van 7,3 deelnemers.<br />
In 2011 werd opnieuw een reeks infoavonden (cfr. fiche bijlage blz. 121)<br />
georganiseerd met thema’s die nauw aansluiten bij de re-integratie. De 11 avonden<br />
ging o.a. over burgerlijke partijen, het Justitiehuis, internering, het OCMW, … In totaal<br />
namen 113 gedetineerden hieraan deel met een gemiddelde van 10,3 gedetineerden<br />
per moment.<br />
Beklaagden zijn moeilijker te motiveren om hier aan deel te nemen en de <strong>Gent</strong>se<br />
gevangenis is hoofdzakelijk een arresthuis. Ook liggen de inclusie- en exclusiecriteria<br />
om aan een dergelijke vorming deel te nemen hoger dan bij ander aanbod of richt<br />
een dergelijke vorming zich op een wel<strong>be</strong>paalde subdoelgroep binnen de<br />
gevangenis. Persoons- en relationele vormingen zijn in die zin hoogdrempelig. In<br />
deze cursussen moet men zich vaak in groep durven bloot geven waardoor dit voor<br />
een aantal gedetineerden te <strong>be</strong>dreigend kan overkomen. Minder <strong>be</strong>dreigende<br />
cursussen (bv. mindfulness) kennen een hoger deelnemersaantal. Tot slot kan de<br />
gedetineerde vaak kiezen tussen activiteiten die op het zelfde moment doorgaan.<br />
7. Andere hulp- en dienstverlening<br />
De Commissie Juridische Bijstand houdt meestal tweewekelijks ‘juridisch spreekuur’<br />
(cfr. fiche bijlage blz. 133) in de gevangenis van <strong>Gent</strong>. Er waren heel weinig<br />
gedetineerden die van deze dienstverlening gebruik maakten. De laatste maanden<br />
van 2011 ging het juridisch spreekuur niet meer door. Dit heeft vooral te maken met<br />
het feit dat dit aanbod niet wordt opgevolgd en daardoor ook niet wordt <strong>be</strong>kend<br />
gemaakt bij de gedetineerden. In 2012 zal <strong>be</strong>keken worden wie dit thema kan<br />
opvolgen.<br />
De gevangenis van <strong>Gent</strong> kent twee grote manifestaties per jaar, de <strong>Gent</strong>se Feesten<br />
(cfr. fiche bijlage blz. 136) en de Eindejaarsfeesten (cfr. fiche bijlage blz. 138). Deze<br />
manifestaties vormen een alternatief voor de sluiting van de werkhuizen en voor<br />
schoolvakanties waarbinnen er bijna geen groepsactiviteiten zijn. Er wordt voorzien in<br />
sporttornooien, quiz, kooksessies, optredens, … De organisatie van <strong>be</strong>ide<br />
programma’s <strong>be</strong>rust bij de medewerkers van de culturele dienst. Zij werken hiertoe<br />
nauw samen met verschillende organisaties en particulieren. Het zorgteam en het<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
41<br />
centrum OBRA organiseren voor hun respectievelijke doelgroepen een eigen<br />
programma.<br />
In 2011 waren er voor de <strong>Gent</strong>se Feesten (207 uur aanbod op 23 dagen) 1026<br />
inschrijvingen voor 9 activiteiten (optredens niet meegerekend). Dit komt neer op<br />
gemiddeld 114 deelnemers per activiteit. 279 verschillende personen heb<strong>be</strong>n<br />
deelgenomen. Dit <strong>be</strong>tekent dat elke deelnemer aan gemiddeld 3,6 activiteiten<br />
deelnam.<br />
De eindejaarsfeesten (150 uur aanbod op 15 dagen) kenden 801 inschrijvingen voor<br />
7 activiteiten (optredens niet meegerekend). Dit komt neer op 114 deelnemers per<br />
activiteit. In totaal deden 288 individuele gedetineerden hieraan mee. Dit <strong>be</strong>tekent dat<br />
elke deelnemer aan gemiddeld 2,8 activiteiten deelnam. Er waren minder activiteiten<br />
omdat de werkhuizen eerder op het jaar open gingen, het bibliotheek<strong>be</strong>zoek ook<br />
diende georganiseerd te worden en men het maken van overuren diende in te<br />
perken.<br />
8. Algemene tendensen<br />
De hulp- en dienstverlening kende de laatste jaren een sterke groei, zowel naar<br />
aanbod als naar deelname. In 2011 werd de verdere groei afgeremd door een tekort<br />
aan financiële middelen vanuit het steunfonds gedetineerden. Dit had tot gevolg dat<br />
er op een meer doordachte manier met het aanbod en de middelen diende<br />
omgegaan te worden en dat andere financieringsbronnen de regel dienden te<br />
worden. Vooral de sport- en culturele activiteiten werden hierdoor getroffen.<br />
Er stoppen nog teveel gedetineerden met de individuele hulpverlening en de<br />
groepsactiviteiten ten gevolge van invrijheidstelling en transfer. Deze uitval is relatief<br />
constant. Een transferpolitiek die ook rekening houdt met de participatie aan vaak<br />
noodzakelijke hulp- en dienstverlening kan een bijdrage leveren om deze uitval te<br />
<strong>be</strong>perken.<br />
Tijd en ruimte zijn een schaars goed in de gevangenis. Bepaalde domeinen kennen<br />
een sterkere uitbreiding dan andere. Een debat over een correcte verdeling van tijd<br />
en ruimte voor de verschillende domeinen dringt zich op.<br />
Bepaald aanbod wordt onvoldoende opgevolgd. Dit moet in 2012 opgelost zijn.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
42<br />
Hoofdstuk 4: profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod<br />
(strategie 2)<br />
In hoofdstuk IV staat de profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod centraal. De<br />
<strong>be</strong>kendmaking van het aanbod is essentieel om gedetineerden ervan gebruik te laten<br />
maken. Hiervoor dienen de gedetineerden geïnformeerd, geadviseerd, gesensibiliseerd en<br />
gemotiveerd te worden.<br />
1. Vragen, noden en <strong>be</strong>hoeften detecteren (signaalfunctie)<br />
Er zijn verscheidene manieren om de vragen, noden en <strong>be</strong>hoeften bij gedetineerden<br />
te detecteren. De traject<strong>be</strong>geleiders heb<strong>be</strong>n hier een <strong>be</strong>langrijke taak, maar ook het<br />
penitentiaire personeel en de hulp- en dienstverleners kunnen noodzakelijke<br />
informatie over de vraag verschaffen. De evaluaties van het <strong>be</strong>staande aanbod en<br />
(wetenschappelijk) onderzoek kunnen in deze evenzeer de nodige gegevens<br />
opleveren. Tenslotte kunnen <strong>be</strong>vragingen bij de doelgroep een <strong>be</strong>paald <strong>be</strong>eld geven<br />
van de <strong>be</strong>hoefte die leeft.<br />
In 2007 werd de signaalfunctie bij traject<strong>be</strong>geleiding als een kernopdracht<br />
omschreven. In het gezamenlijk plan van aanpak 2008-2010 tussen het CAW<br />
Artevelde en de <strong>be</strong>leidsmedewerker werd het ‘komen tot een afsprakenkader waarbij<br />
de verscheidene signaleringsprocedures op elkaar afgestemd worden’ als doel<br />
opgenomen. Deze doelstelling werd in 2009 gefinaliseerd. Er werd een<br />
signaleringsinstrument ontworpen dat door de JWW-medewerkers wordt ingevuld en<br />
<strong>be</strong>sproken op het overleg tussen de team<strong>be</strong>geleider en de <strong>be</strong>leidsmedewerker.<br />
De traject<strong>be</strong>geleiders kunnen ook ingeschakeld worden om gerichte<br />
<strong>be</strong>hoeftepeilingen te doen.<br />
Het GPA 2011-2012 heeft als doel dat er een systeem zal uitgewerkt worden om op<br />
een systematische wijze de <strong>be</strong>hoeften van gedetineerden in kaart zal brengen.<br />
Hiertoe zal nauw samengewerkt worden met alle actoren uit het coördinatieteam.<br />
2. Bekendmaken van het aanbod<br />
- Werkgroep <strong>be</strong>kendmaking-profilering-materiaal<strong>be</strong>heer (<strong>be</strong>-pro-ma)<br />
Omdat we de kwaliteit, de efficiëntie en de effectiviteit van de <strong>be</strong>kendmaking wilden<br />
ver<strong>be</strong>teren werd in 2008 een ad hoc werkgroep <strong>be</strong>kendmaking opgericht. Deze<br />
werkgroep werkte een voorstel uit dat in 2009 aan het Coördinatieteam hulp- en<br />
dienstverlening aan gedetineerden (CORT) werd gepresenteerd. Hier werd deels<br />
mee verder gewerkt. Het voorstel diende echter verfijnd te worden. Pas in 2011 werd<br />
de werkgroep opnieuw samengebracht in een nieuwe samenstelling en opdracht.<br />
Naast de <strong>be</strong>kendmaking aan gedetineerden diende er ook werk gemaakt te worden<br />
van de profilering van de Vlaamse Gemeenschap en diende er een systeem van<br />
materiaal<strong>be</strong>heer uitgewerkt te worden.<br />
- Bekendmaking via affiches en flyers<br />
Ook in 2011 was het verspreiden van nieuwe activiteiten via flyers die <strong>be</strong>deeld<br />
worden op cel door de fatiken van de culturele dienst de meest gehanteerde<br />
<strong>be</strong>kendmakingwijze. Gelijktijdig werden er affiches uitgehangen aan de valven.<br />
Bepaald aanbod (Tele-onthaal, geestelijke gezondheidszorg) wordt ook op andere<br />
plaatsen uitgehangen (wachthokjes medische dienst, telefoonlokalen). Meestal<br />
leveren de aanbodverstrekkers de inhoud aan en zetten de medewerkers van de<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
43<br />
culturele dienst die grafisch om in een flyer. In een aantal gevallen leveren de<br />
organisaties zelf de flyer of affiche (bv. De Rode Antraciet). Omdat de <strong>be</strong>deling<br />
meestal eenmalig is, is het noodzakelijk dat gedetineerden die na de <strong>be</strong>deling in de<br />
gevangenis opgesloten worden, ook op de hoogte gebracht kunnen worden. De<br />
affiches ondervangen dit in geringe mate. Daarom worden de flyers ook uitgedeeld<br />
aan traject<strong>be</strong>geleiding en andere actoren.<br />
Zowel op de mannenafdeling, de vrouwenafdeling als in de bibliotheek staat een<br />
folderrek of –zuil waarin folders en brochures zitten over zowel het intramurale als<br />
extramurale hulp- en dienstverleningsaanbod.<br />
- Bekendmaking via traject<strong>be</strong>geleiding<br />
Door de komst van de traject<strong>be</strong>geleiders werd de mogelijkheid geschapen om de<br />
gedetineerden individueel te informeren over het hulp- en dienstverleningsaanbod.<br />
Door de komst van het GOS heeft de traject<strong>be</strong>geleider een volledig overzicht van het<br />
aanbod.<br />
Wanneer het een (nieuw) aanbod <strong>be</strong>treft waarbij traject<strong>be</strong>geleiding de actieve<br />
toeleiding verzorgt, dan komt de aanbodverstrekker het aanbod voorstellen op een<br />
teamvergadering van JWW. Bij het onthaal en tijdens de vervolggesprekken met<br />
gedetineerden heb<strong>be</strong>n de traject<strong>be</strong>geleiders oog voor het <strong>be</strong>kendmaken van het<br />
aanbod.<br />
- Bekendmaking via derden<br />
Hieronder verstaan we het penitentiair personeel en de hulp- en dienstverleners. Via<br />
diverse kanalen wordt getracht deze derden op de hoogte te brengen van het<br />
aanbod. Op hun <strong>be</strong>urt kunnen zij de gedetineerden ad hoc informeren. Op de<br />
gemeenschappelijke schijven (CUL en TRANS) van het intranet van de gevangenis is<br />
de kalender terug te vinden waar aangegeven staat wanneer welk aanbod doorgaat.<br />
Op de teamleidersvergadering en andere overlegorganen wordt eveneens het nieuwe<br />
aanbod <strong>be</strong>kendgemaakt.<br />
- Bekendmaking via brochures<br />
De ‘Wegwijs’ is de informatiebrochure en het huishoudelijk reglement van de<br />
gevangenis voor de gedetineerde. Hierin wordt het aanbod meegedeeld. Vanaf 2008<br />
werd krant X als nieuw informatiekanaal in de gevangenis ingevoerd. Het eerste<br />
nummer gaf een algemeen overzicht van het hulp- en dienstverleningsaanbod in de<br />
gevangenis. Er verschenen in 2011 3 nummers van krant X in de gevangenis. In<br />
2011 is gestart met de ‘<strong>be</strong>kendmakingskaart’ waarbij het vast wekelijkse hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod in kaart wordt gebracht gedurende de periode van een cyclus<br />
(ongeveer 2 maanden). Deze kaart wordt <strong>be</strong>kend gemaakt aan het personeel van de<br />
gevangenis.<br />
- Informatiesessies<br />
Afhankelijk van het soort aanbod worden er soms informatiesessies ingericht die aan<br />
een groep gedetineerden uitleg verschaft over het aanbod dat zal uitgevoerd worden.<br />
3. De oasemap<br />
De gevangenis van <strong>Gent</strong> was de initiatiefnemer voor de ontwikkeling van de<br />
oasemap. Deze map is een hulpmiddel voor de gedetineerde dat tot doel heeft hem<br />
te ondersteunen in het bijhouden van gegevens over het doorlopen hulp- en<br />
dienstverleningstraject. De map is vrijblijvend. Afhankelijk van de nood en <strong>be</strong>hoefte<br />
kan een gedetineerde hier gebruik van maken. De map werd experimenteel<br />
toegepast in <strong>Gent</strong> voor een <strong>be</strong>paalde periode met positieve resultaten. Omdat men<br />
dit instrument wilde ter <strong>be</strong>schikking stellen van alle gedetineerden in <strong>Vlaanderen</strong>,<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
44<br />
heeft het SAW deze opdracht overgenomen en verder uitgewerkt. In 2010 werd deze<br />
map verspreid onder de gevangenissen. Het justitieel welzijnswerk <strong>Gent</strong> heeft deze<br />
map <strong>be</strong>kend gemaakt onder de gedetineerden. Een aantal gedetineerden is hier<br />
sindsdien mee aan de slag gegaan.<br />
4. De dag van de …<br />
Het coördinatieteam heeft in 2010 een nieuwe vorm van <strong>be</strong>kendmaking uitgewerkt<br />
waarbij enerzijds een relevant thema onder de aandacht wordt gebracht van de<br />
gedetineerden en het personeel en anderzijds de link met een actie in de vrije<br />
samenleving wordt gelegd. Deze <strong>be</strong>kendmaking werd ‘de dag van de …’ genoemd.<br />
Er werd ook in 2011 een oplijsting gemaakt van onderwerpen die op een<br />
wel<strong>be</strong>paalde dag of periode in het jaar expliciete aandacht krijgen (bv. Wereld-dag<br />
verzet tegen armoede, dag van de aarde). Uit deze lijst koos elk domeinspecialist een<br />
wel<strong>be</strong>paald thema op een wel<strong>be</strong>paalde dag die verband houdt met hun domein. Op<br />
of rond die dag wordt dan een originele <strong>be</strong>kendmakingsactie opgezet voor iedereen<br />
die in de gevangenis verblijft. De domeinspecialist werkt en voert de actie uit. Indien<br />
nodig wordt er ondersteuning geboden door de andere leden van het<br />
coördinatieteam.<br />
Er werden acties gedaan op de wereld-dag poëzie (21/03), tijdens de week van de<br />
gezondheid (7-13/04), op de dag van het gezin (15/05), op de dag van de<br />
alfa<strong>be</strong>tisering (8/09) en op de internationale dag van mensen met een <strong>be</strong>perking<br />
(03/12).<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
45<br />
Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4)<br />
Een draagvlak creëren ge<strong>be</strong>urt nooit vanzelf. Het is bovendien niet vanzelfsprekend om een<br />
draagvlak te vergroten en uit te bouwen. Dit hoofdstuk staat stil bij de initiatieven die de<br />
Vlaamse partners ondernemen om deze 4 e strategie te realiseren.<br />
1. Bij de Vlaamse Gemeenschapsactoren<br />
Net als vorig jaar diende er vooral gewerkt te worden aan het onderhouden van de<br />
partnerschappen, het blijvend informeren over nieuwe of wijzigende initiatieven, over<br />
relevante onderwerpen, … en het <strong>be</strong>trekken van deze partners bij werkvormen en –<br />
processen die de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden als onderwerp hadden.<br />
Het <strong>be</strong>staan van het coördinatieteam hulp- en dienstverlening aan gedetineerden als<br />
motor voor de organisatie van de hele hulp- en dienstverlening is tevens een<br />
katalysator voor het <strong>be</strong>vorderen van het draagvlak bij de vaste<br />
samenwerkingspartners (JWW, centrum OBRA, …) over de relevantie en werkwijze<br />
van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden.<br />
Met deze vaste samenwerkingspartners wordt er minstens jaarlijks overleg gepleegd<br />
over hun werking aan gedetineerden en hun samenwerking met andere hulp- en<br />
dienstverleners en met justitie-actoren.<br />
Nieuwe partners werden in 2011 tijdig en correct geïnformeerd en <strong>be</strong>trokken bij de<br />
werking van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis.<br />
2. Bij de Justitieactor<br />
De Justitieactor <strong>be</strong>trekken bij de uitvoering van het strategisch plan en ruimer bij de<br />
totstandkoming en het opvolgen van de hulp- en dienstverleningsacties is<br />
noodzakelijk omdat de hulp- en dienstverlening zich grotendeels afspeelt binnen de<br />
gevangenis en dus een invloed heeft op de werking van de gevangenis.<br />
T.a.v. de gevangenisdirectie<br />
De gevangenisdirectie wordt permanent op de hoogte gehouden van nieuwe<br />
ontwikkelingen die zich voordoen over de hulp- en dienstverlening van de Vlaamse<br />
Gemeenschap. Dit ge<strong>be</strong>urt door de aanwezigheid van de <strong>be</strong>leidsmedewerker op het<br />
dagelijks voorrapport en op directievergaderingen maar evenzeer door mail- en<br />
telefoonverkeer en contacten tussendoor. Minstens tweemaal per jaar wordt er met<br />
de voltallige gevangenisdirectie samen gezeten om het hulp- en<br />
dienstverlenings<strong>be</strong>leid aan gedetineerden te <strong>be</strong>spreken. Daarnaast is er met de<br />
individuele directieleden overleg overeenkomstig de terreinen waar zij <strong>be</strong>voegd voor<br />
zijn.<br />
T.a.v. de PSD/het zorgteam :<br />
De PSD- en zorgteamleden worden op diverse manieren op de hoogte gehouden van<br />
nieuwe ontwikkelingen in het hulp- en dienstverleningsaanbod. Vooral de participatie<br />
aan het coördinatieteam en het vierhoeks-overleg draagt hiertoe bij.<br />
T.a.v. de penitentiaire <strong>be</strong>ambten :<br />
De penitentiaire <strong>be</strong>ambten worden binnen de basisopleiding geïnformeerd over de<br />
‘hulp- en dienstverlening aan gedetineerden, de Vlaamse Gemeenschap in de<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
46<br />
gevangenis’. Daarnaast is het <strong>be</strong>langrijk dat er ook lokale initiatieven ontwikkeld<br />
worden om het draagvlak bij de penitentiaire <strong>be</strong>ambten te verkrijgen.<br />
De penitentiaire <strong>be</strong>ambten in opleiding dienen na te gaan hoe de hulp- en<br />
dienstverlening in hun moedergevangenis georganiseerd is. Deze <strong>be</strong>ambten worden<br />
tijdens een terreinweek in de moederinrichting hierover ingelicht door de<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerker of andere medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap.<br />
Tijdens de teamleidersvergaderingen wordt er informatie gegeven over hulp- en<br />
dienstverleningsactiviteiten die zullen opgestart worden, maar ook over instrumenten<br />
en processen die ingevoerd werden of zullen worden ten <strong>be</strong>hoeve van de<br />
ondersteuning van de hulp- en dienstverlening. De onderlinge samenwerking kan<br />
<strong>be</strong>sproken worden en afspraken kunnen gemaakt worden.<br />
Er is in de meeste werkgroepen ook een vertegenwoordiging van de penitentiaire<br />
<strong>be</strong>ambten aanwezig.<br />
Halfjaarlijks is er ook een evaluatievergadering over de samenwerking tussen de<br />
hulp- en dienstverleningsactoren en een vertegenwoordiging van de diverse teams<br />
van penitentiair <strong>be</strong>ambten binnen de inrichting.<br />
De hulp- en dienstverlening wordt penitentiair ondersteund door twee VTE<br />
penitentiaire <strong>be</strong>wakingsassistenten die mee bijdragen tot het verkrijgen van draagvlak<br />
voor activiteiten.<br />
Er ge<strong>be</strong>uren heel wat informele gesprekken met het penitentiair personeel. Dit is<br />
essentieel om de eigen functie, het thema hulp- en dienstverlening en de onderlinge<br />
samenwerking op een losse en persoonlijke manier aan te kaarten.<br />
T.a.v. overige penitentiair personeel (griffie, boekhouding, personeelssecretariaat,<br />
medische dienst, …) : Deze personeelsleden staan iets verder af van de<br />
samenwerking over hulp- en dienstverlening. Zij worden <strong>be</strong>trokken en geïnformeerd<br />
wanneer dit relevant is voor hun werking.<br />
3. Bij de bredere samenleving<br />
De gevangenis krijgt tal van <strong>be</strong>zoekers over de vloer die geïnformeerd worden over<br />
de gevangenis van <strong>Gent</strong>. In 2011 gingen 35 groeps<strong>be</strong>zoeken door met een<br />
gemiddelde groepsgrootte van 25 personen per <strong>be</strong>zoek. De grote meerderheid<br />
<strong>be</strong>stond uit studenten, maar ook politie, magistratuur en andere relevante sectoren<br />
kwamen op <strong>be</strong>zoek.<br />
Het geven van gastcolleges is een andere vorm van <strong>be</strong>trekken van de samenleving<br />
bij de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Diverse hulp- en dienstverleners<br />
geven gastlezingen of –colleges aan hogescholen of universiteiten. Sommige hulpen<br />
dienstverleners schrijven ook artikels of komen uitleg geven op vraag van<br />
<strong>be</strong>paalde maatschappelijke voorzieningen.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
47<br />
Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelings<strong>be</strong>leid<br />
(strategie 5)<br />
Met deze vijfde strategie trachten we te komen tot een HRM- en<br />
organisatieontwikkelings<strong>be</strong>leid om alle interne en externe medewerkers van de Vlaamse<br />
Gemeenschap te motiveren, te ontplooien en optimaal efficiënt en effectief in te zetten in hun<br />
opdracht voor hulp- en dienstverlening in de Vlaamse gevangenissen.<br />
1. Introductieprocedure<br />
Met de komst van het strategisch plan werd er een introductieprocedure ingevoerd<br />
die alle nieuwe medewerkers aan de hulp- en dienstverlening dienen te doorlopen.<br />
Het gaat vooral om het vervullen van administratieve formaliteiten (invullen van een<br />
medewerkersfiche, ondertekenen van een aantal documenten waaronder de<br />
gedragscode) en het voeren van een gesprek met de <strong>be</strong>leidsmedewerker en/of<br />
domeincoördinator waarbij de <strong>be</strong>trokkene uitgebreid wordt ingelicht over het werken<br />
binnen de gevangenis. De nodige documenten worden meegegeven en er wordt<br />
geijverd om na enige maanden tewerkstelling een opvolgingsgesprek te doen. De<br />
<strong>be</strong>leidsmedewerker of een lid van het coördinatieteam zorgt dan voor een<br />
rondleiding. De <strong>be</strong>leidsmedewerker en de domeincoördinatoren houden een<br />
medewerkerslijst bij die up-to-date gehouden wordt en ter <strong>be</strong>schikking wordt gesteld<br />
van de gevangenisdirectie, de dienst P&O en de medewerkers van het CORT.<br />
2. Leraars en sportmonitoren<br />
De gevangenis kende in 2011 slechts 2 personen meer die onder direct contract met<br />
de gevangenis vielen. Alle sportmonitoren werden in 2011 ondergebracht bij<br />
VLABUS.<br />
3. Vertegenwoordiging t.o.v. de gevangenisdirectie<br />
De <strong>be</strong>leidsmedewerker vertegenwoordigt de hulp- en dienstverleners t.o.v. de<br />
gevangenisdirectie. De gevangenisdirectie kan de <strong>be</strong>leidsmedewerker aanspreken<br />
over elementen die te maken heb<strong>be</strong>n met de mede- en samenwerking tussen het<br />
penitentiair personeel en de hulp- en dienstverleners. Conform de gedragscode wordt<br />
er tussen de gevangenisdirecteur en de <strong>be</strong>leidsmedewerker een collegiale <strong>be</strong>slissing<br />
genomen.<br />
De <strong>be</strong>leidsmedewerker zet zich ook in om de <strong>be</strong>langen van de hulp- en<br />
dienstverleners zo goed mogelijk te <strong>be</strong>hartigen (bv. infrastructurele en logistieke<br />
faciliteiten, <strong>be</strong>trekken bij processen die een invloed kunnen heb<strong>be</strong>n op de hulp- en<br />
dienstverlening, …).<br />
4. Infrastructurele en logistieke faciliteiten<br />
De diverse diensten die individuele gesprekken voeren met gedetineerden (JWW,<br />
centrum Obra, CGG Eclips, VVBV, De Eenmaking) <strong>be</strong>schikken sinds 2009 over vier<br />
bijkomende gesprekslocaties voorzien van telefoon en computer. In 2011 werden<br />
deze locaties heringericht met bureaumateriaal van de Vlaamse overheid (bureau,<br />
bureaustoel, kasten, prikborden, …). Er werd een schema opgesteld dat de <strong>be</strong>zetting<br />
van de gesprekslocaties regelt onder de hulp- en dienstverleners. Omdat de<br />
gevangenis een organisatie in <strong>be</strong>weging is, dient deze herverdeling bij iedere<br />
structurele verandering her<strong>be</strong>keken te worden. Omdat er meer vraag was naar<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
48<br />
gesprekslocaties werd een nieuw instrument uitgewerkt dat de verdeling per dag en<br />
per uur en per locatie omschrijft voor alle (externe en interne) diensten van de<br />
gevangenis. Dit instrument zal definitief ingevoerd worden in 2012.<br />
Bijna alle medewerkers aan de hulp- en dienstverlening die een permanente opdracht<br />
heb<strong>be</strong>n in de gevangenis werden een antennekaart en sleutels ter <strong>be</strong>schikking<br />
gesteld, zodat zij hun opdracht efficiënter kunnen vervullen. Deze schikking ontlast<br />
het werk van het penitentiair personeel. Er zijn echter nog een aantal functies met<br />
een permanente opdracht die nog geen sleutels heb<strong>be</strong>n. Dit heeft te maken met het<br />
tekort aan sleutelkastjes. Vooral de medewerkers van het centrum OBRA worden hier<br />
mee geconfronteerd en voelen zich <strong>be</strong>nadeeld ten opzichte van de andere hulp- en<br />
dienstverleners.<br />
Andere medewerkers, zoals de leerkrachten en sportmonitoren, <strong>be</strong>schikken enkel<br />
over een antennekaart en badge zodat zij vlot de inrichting binnen en buiten kunnen.<br />
Alle medewerkers die een permanente opdracht in de gevangenis vervullen krijgen<br />
de nodige ICT-faciliteiten (account, email, office, internet, een persoonlijke map op<br />
het netwerk, toegang tot de gemeenschappelijke map van de trans, van de cul en van<br />
de Vlaamse Gemeenschap). Het op orde krijgen van deze ICT-faciliteiten lukte vooral<br />
in de eerst helft van 2011 opnieuw moeizaam. De organisatorische veranderingen<br />
binnen de FOD op dit vlak creëren op het terrein onduidelijkheid en de nodige<br />
vertraging bij het op orde krijgen van de ICT-faciliteiten voor de medewerkers. De<br />
laatste maanden van 2011 verliep dit een stuk <strong>be</strong>ter.<br />
In 2009 werd gestart met het uitdenken van een herverdeling van de groepslokalen in<br />
functie van de verdere ontwikkeling van het hulp- en dienstverleningsaanbod. Deze<br />
herverdeling werd in 2010 concreet gemaakt. Er werd een nieuwe fitnessruimte<br />
ingericht evenals een nieuwe volwaardige gevangenisbibliotheek, de culturele dienst<br />
kreeg een nieuwe stek en er werd een nieuw computerlokaal in gebruik genomen. De<br />
geplande herinrichting van de <strong>be</strong>staande polyvalente vormingslokalen, het creëren<br />
van 3 bijkomende gespreksruimtes werden in 2011 niet uitgevoerd. Alle aandacht<br />
ging naar het inrichten van de sportkoer. Deze sportkoer werd afgewerkt voor de<br />
<strong>Gent</strong>se Feesten in de gevangenis van start gingen.<br />
5. Vorming<br />
Introductiecursus : jaarlijks wordt, op initiatief van de WEVO 13 , een meerdaagse<br />
introductiecursus georganiseerd voor hulp- en dienstverleners van de Vlaamse<br />
Gemeenschap. In deze cursus krijgen zij informatie over de gevangenisstraf, over<br />
de organisatie van het gevangeniswezen, over de strafuitvoeringsmodaliteiten,<br />
over de organisatie van de hulp- en dienstverlening en over de samenwerking<br />
Justitie-Vlaamse Gemeenschap.<br />
Navorming op bovenlokaal niveau: naast de introductiecursus organiseert de<br />
WEVO vanaf 2011 jaarlijks een navorming voor alle hulp- en dienstverleners die<br />
werkzaam zijn in de gevangenissen in <strong>Vlaanderen</strong> en Brussel. Dit jaar werd op 12<br />
decem<strong>be</strong>r een studiedag georganiseerd over de strafrechtsketen.<br />
Dag van de hulp- en dienstverlener : voortbouwend op de traditie om de leraars<br />
(onderwijs, cultuur en sport) jaarlijks samen te brengen op een leraren-dag, werd<br />
<strong>be</strong>slist om dit vanaf 2008 open te stellen voor alle hulp- en dienstverleners die<br />
verbonden zijn aan de gevangenis. Deze dag vond plaats op zaterdag 25<br />
novem<strong>be</strong>r in de lokalen van dienst buurtwerk Macharius-Heirnis-Scheldeoord van<br />
13<br />
WEVO : Werkgroep Vorming- en Ondersteuning. De WEVO is samengesteld uit<br />
vertegenwoordigers van het departement welzijn en van de diverse sectoren (SAW, DRA, Vocvo,<br />
VDAB, CGG) en heeft tot doel intersectorale en interpenitentiaire ondersteuning- en<br />
vormingsinitiatieven te ontwikkelen voor medewerkers van de hulp- en dienstverlening aan<br />
gedetineerden.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
49<br />
de stad <strong>Gent</strong>. 26 hulp- en dienstverleners namen hier aan deel. Tijdens de<br />
voormiddag was er aandacht voor kennismaking en werd er in groepjes<br />
gedebatteerd over een aantal stellingen. Tijdens de namiddag werd er dieper<br />
ingegaan op de regels en veiligheidsprocedures die in de gevangenis nodig zijn<br />
en over het thema geïnterneerd zijn. De dag werd afgesloten met een ludiek<br />
journaal over de gevangenis <strong>Gent</strong>.<br />
Vorming aangeboden door de gevangenis: door de goede samenwerkingscultuur<br />
krijgen de hulp- en dienstverleners de mogelijkheid om vorming te volgen of<br />
informatie te krijgen die in principe enkel <strong>be</strong>doeld is voor het penitentiaire<br />
personeel. De hulp- en dienstverleners kunnen telkens aansluiten bij vorming die<br />
georganiseerd wordt voor nieuw penitentiair personeel. In 2011 gaf een<br />
penitentiair assistent tweemaal vorming voor medewerkers hulp- en<br />
dienstverlening over de nieuwe artikels van de basiswet die in uitvoering gingen<br />
(08/09 en 12/09)<br />
Vorming over Commissie van Toezicht: op vraag van verscheidene medewerkers<br />
gaf de voorzitter van de Commissie op 12 mei vorming over de werking en<br />
opdracht in het CAW Artevelde.<br />
Vorming over Oostblokcliënten: de organisatieondersteuner had in het kader van<br />
zijn diversiteitsopdracht een onderzoek gedaan naar Oostblokcliënten bij het<br />
JWW. De resultaten van dit onderzoek werden op 4 okto<strong>be</strong>r aan geïnteresseerde<br />
hulp- en dienstverleners gepresenteerd in de gevangenis.<br />
Preventiedag: Op 28 februari werden de preventieadviseurs en<br />
ar<strong>be</strong>idsgeneesheren van de diverse hulp- en dienstverleningsorganisaties in de<br />
gevangenis ontvangen voor een rondleiding en voor toelichting over de<br />
gezondheidsrisico’s en over de gezondheids<strong>be</strong>schermingsmaatregelen voor het<br />
gevangenispersoneel.<br />
Werk<strong>be</strong>zoek gevangenis Vught (Nederland): op 18 maart werd een werk<strong>be</strong>zoek<br />
gebracht aan de gevangenis van Vught door een groep hulp- en dienstverleners.<br />
De OC neemt deel aan een Grundtvig leerpartnerschap en een multilateraal<br />
project. Naar aanleiding van de deelname van de OC aan een studie<strong>be</strong>zoek van<br />
het Hippo project in Leuven op 22 okto<strong>be</strong>r 2010, werd hij door het deelnemende<br />
consortium volwassenenonderwijs L4 uitgenodigd voor het HIPPO studie<strong>be</strong>zoek<br />
in Berlijn. Door contacten, gelegd op het studie<strong>be</strong>zoek in Berlijn, kreeg de OC ook<br />
de kans om deel te nemen aan het slotcongres van het multilateraal project KEYS<br />
in Wenen op 13 okto<strong>be</strong>r 2011.<br />
Daarnaast organiseert zorgt elke organisatie, sector of domein specifieke vorming<br />
voor hun personeel.<br />
6. Onderzoek<br />
Er ge<strong>be</strong>urt heel wat onderzoek door studenten/stagiairs vooral vanuit de opleidingen<br />
criminologie en maatschappelijk werk.<br />
In 2011 werd de gevangenis <strong>Gent</strong> <strong>be</strong>trokken in het onderzoek van de KUL (in<br />
opdracht van de Vlaamse overheid) over ‘keten- en netwerkmanagement in de hulpen<br />
dienstverlening aan gedetineerden’. De resultaten van dit onderzoek werden nog<br />
niet vrijgegeven.<br />
7. Intervisie/supervisie<br />
Vooral hulpverleningsorganisaties organiseren intervisiemomenten om cases te<br />
<strong>be</strong>spreken en te leren van elkaar.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
50<br />
8. Permanent informeren<br />
De hulp- en dienstverleners kunnen permanent <strong>be</strong>roep doen de <strong>be</strong>leidsmedewerker<br />
en de medewerkers van het coördinatieteam. Zij worden ook per mail gebrieft<br />
wanneer er nieuwe informatie <strong>be</strong>schikbaar is. Bovendien <strong>be</strong>schikken de meeste hulpen<br />
dienstverleners over een bakje in het bureau van de culturele dienst of het PSDsecretariaat<br />
waar zij informatie kunnen aantreffen. Wanneer omwille van <strong>be</strong>paalde<br />
omstandigheden activiteiten niet kunnen plaatsvinden, dan worden de hulp- en<br />
dienstverleners zo vlug als mogelijk op de hoogte gesteld.<br />
9. Deelname aan overleg<br />
De hulp- en dienstverleners kunnen <strong>be</strong>trokken worden bij <strong>be</strong>paalde overlegfora<br />
waarbij hun inbreng een <strong>be</strong>langrijke meerwaarde kan <strong>be</strong>tekenen voor het doel van<br />
het overleg. De ondersteuning van de hulp- en dienstverlener is ook altijd een item bij<br />
de evaluatie met de aanbodverstrekker. Op die manier wordt getracht de<br />
dienstverlening continu te ver<strong>be</strong>teren.<br />
10. Activiteiten FIDES (sociale vereniging personeel gevangenis <strong>Gent</strong>)<br />
Hulp- en dienstverleners worden vaak uitgenodigd en <strong>be</strong>trokken bij activiteiten van<br />
FIDES (personeelsfeest, quiz, bowling, …) wat de onderlinge samenwerking ook ten<br />
goede komt. Penitentiair personeel wordt ook soms uitgenodigd op<br />
personeelsactiviteiten van hulp- en dienstverleningsorganisaties.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
51<br />
Hoofdstuk 7: algemene conclusie<br />
Aanbod<br />
Het hulp- en dienstverleningsaanbod aan gedetineerden van de gevangenis <strong>Gent</strong> werd<br />
wederom gekenmerkt door zijn uitgebreidheid en diversiteit en dit op alle domeinen, maar<br />
stagneerde door de financiële <strong>be</strong>lemmeringen.<br />
2011 was vooral het jaar waarbij het domein sport veel moeilijkheden kende. <strong>Gent</strong> was<br />
sportstad <strong>Vlaanderen</strong> in 2011 waarvoor de gevangenis zich mee had ingeschreven. Er werd<br />
via de vzw Over de Muur op Vlaams, provinciaal en lokaal niveau verder gezocht naar<br />
samenwerkingspartners en middelen. De sportfaciliteiten in de gevangenis werden verder<br />
uitgebreid (realisatie sportkoer, in 2010 was de nieuwe fitnessruimte operationeel). Dit alles<br />
kaderde binnen het sport<strong>be</strong>leidsplan van de werkgroep sport. Ten gevolge conflicterende<br />
organisatie<strong>be</strong>langen werd de vzw Over de Muur stopgezet. Hierdoor konden de<br />
engagementen niet verder opgenomen worden. Ook was er gedurende enkele maanden<br />
geen sportfunctionaris van De Rode Antraciet actief. Het terugkerend probleem van de<br />
continuïteit van de sport<strong>be</strong>geleiding was ook in 2011 manifest aanwezig. Teveel<br />
sportmonitoren konden maar op <strong>be</strong>paalde momenten ingezet worden. Het sportaanbod werd<br />
echter het zwaarst getroffen door het wegvallen van structurele financieringsbronnen. Hier<br />
bovenop kwam nog de eenzijdige <strong>be</strong>slissing van VLABUS om de kostprijs van de inzet van<br />
sportmonitoren per uur te verhogen naar het hoogste <strong>be</strong>drag, zijnde dat wat gevraagd wordt<br />
aan een overheidsinstelling. Signalen dat de <strong>be</strong>taling niet ge<strong>be</strong>urt met overheidsmiddelen<br />
maar met middelen van de gedetineerden zelf kregen geen gehoor. Dit resulteerde in de<br />
vaststelling dat er eind 2011 wel kwaliteitsvolle sportinfrastructuur was, maar geen<br />
sport<strong>be</strong>geleiding. Het sport<strong>be</strong>leidsplan werd noodgedwongen opzijgeschoven.<br />
Uitval en trajecten<br />
De hulp- en dienstverlening blijft sterk geconfronteerd worden met het stopzetten van<br />
deelname aan individuele <strong>be</strong>geleidingen en groepsmatig aanbod ten gevolg van transfer.<br />
Een arresthuis met structurele over<strong>be</strong>volking is hier meer onderhevig aan. Naast het<br />
signaleren aan Justitie komt het er voor de Vlaamse Gemeenschapsactoren op aan om meer<br />
trajectmatig te denken en inter-penitentiaire trajecten uit te bouwen. Dit veronderstelt een<br />
quasi uniforme aanpak en aanbod per gevangenis. Vooral op het niveau van de<br />
traject<strong>be</strong>geleiding van het CAW, de geestelijke gezondheidszorg, de VDAB-werking en het<br />
onderwijsaanbod kunnen hier nog <strong>be</strong>langrijke stappen in gezet worden.<br />
Naast transfer en invrijheidstelling blijven ook andere factoren een rol spelen bij de<br />
stopzetting van deelname aan vooral het groepsaanbod. Het <strong>be</strong>zoek in de namiddag, de<br />
vrees om werk te verliezen, andere hulp- en dienstverleningsactiviteiten die op hetzelfde<br />
moment gepland zijn, slecht-nieuws boodschappen die demotiverend werken, gebrek aan<br />
volharding, het aanbod voldoet niet aan de initiële verwachtingen, ziekte, faalangst,<br />
groepsdruk, … spelen allemaal mee bij het afhaken. Bij aanbod dat in de voormiddag<br />
gepland staat blijkt vooral de vrees van verlies van tewerkstelling mee te spelen. Deze factor<br />
speelt ook mee tijdens de namiddag enkel voor die gedetineerden die niet tewerkgesteld zijn<br />
in de werkhuizen. Werkende gedetineerden zijn vaak ook het meest gemotiveerd om aan het<br />
hulp- en dienstverleningsaanbod deel te nemen.<br />
Uit evaluatiestudies van het onderwijsaanbod blijkt dat een derde afhaakt op eigen initiatief<br />
en een derde door overmachtssituatie of door een verwijderings<strong>be</strong>slissing van de<br />
organisatie. Opvallend is dat een derde van de mogelijke deelnemers afhaakt nog voor ze<br />
effectief participeren en dat bij de effectieve deelnemers het aantal volhouders hoog ligt.<br />
In de toekomst willen we een meer grondige analyse van de redenen van uitval en de<br />
verschillen in uitval en profiel tussen de deelnemers bij start, de effectieve deelnemers en de<br />
volhouders.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
52<br />
Onderwijs<br />
Een grondige analyse van de cijfers de laatste drie jaren toont aan dat er geen essentiële<br />
verschuivingen zijn binnen het profiel van de participerende gedetineerden, in de uitval of<br />
<strong>be</strong>haalde certificaten.<br />
De systematische evaluatie van het onderwijs(aanbod) bij gedetineerden en lesgevers gaf<br />
duidelijk aan dat er een hoge tevredenheid is over het onderwijs(aanbod) in de <strong>Gent</strong>se<br />
gevangenis. Inzetten op geletterdheid binnen het aanbod lijkt de goede weg en past ook<br />
binnen het kader van het Vlaams <strong>be</strong>leidsplan onderwijs gedetineerden. In dat opzicht zou<br />
een cursus rij<strong>be</strong>wijs met daaraan een examen gekoppeld zeker tot de mogelijkheden moeten<br />
<strong>be</strong>horen. Ook een flexi<strong>be</strong>l aanbod Nederlands moedertaal zou welkom zijn.<br />
Internet op een gecontroleerde manier toegankelijk maken voor gedetineerden zal in de<br />
toekomst een must worden om verder kwalitatief onderwijs te kunnen aanbieden. Er wordt<br />
nog weinig educatieve software uitgebracht en voor het OLC zou het een zegen zijn mocht<br />
internet (<strong>be</strong>perkt) toegankelijk zijn voor de gedetineerden en de lesgever. Ook voor het<br />
aanbieden van gecombineerd onderwijs en vormen van afstandsonderwijs wordt internet<br />
steeds <strong>be</strong>langrijker.<br />
Financiering van de hulp- en dienstverlening<br />
De financiering van <strong>be</strong>paalde aspecten van de hulp- en dienstverlening kwam in 2011 onder<br />
druk te staan. Een aantal activiteiten is afhankelijk van de volledige of cofinanciering door het<br />
steunfonds gedetineerden. Midden 2011 werd de hulp- en dienstverlening plots<br />
geconfronteerd met een steunfonds dat zo goed als leeg was. Dit kwam mede door de grote<br />
uitgaven die gedaan werden voor infrastructuurwerken in de gevangenis, zoals de aanleg<br />
van de sportkoer, de nieuwe gevangenisbibliotheek en de installatie van het nieuwe<br />
computerlokaal. Dit bracht de planning van de activiteiten in de tweede jaarhelft in de<br />
problemen en dreigde ook een hypotheek te leggen op de financiering in de komende jaren.<br />
Een her<strong>be</strong>rekening van de toekomstige uitgaven, de annulering van <strong>be</strong>paalde activiteiten en<br />
de heronderhandeling met andere financiers leidde ertoe dat 2011 kon overbrugd worden.<br />
Vooral culturele en sportactiviteiten werden getroffen door deze financiële crisissituatie. Op<br />
die domeinen is er immers geen structurele subsidiëring van uitvoerende opdrachten.<br />
Concreet gaat het om de verloning van sportmonitoren en diverse vormingswerkers. Voor<br />
deze opdrachten blijft men afhankelijk van de inbreng vanuit het steunfonds gedetineerden<br />
en van tijdelijke projectsubsidiëring, wat de continuïteit van deze activiteiten steeds in het<br />
gedrang brengt.<br />
Er dient ook duidelijkheid te komen over de verhouding van de Vlaamse Gemeenschap ten<br />
opzichte van het steunfonds gedetineerden. Dit solidariteitsfonds wordt gespijsd door<br />
gedetineerden en is <strong>be</strong>doeld ter ondersteuning van gedetineerden. Het <strong>be</strong>heer ligt bij de<br />
FOD Justitie. Indien dit fonds ook kan gebruikt worden ter ondersteuning van Vlaamse<br />
Gemeenschapsactiviteiten dan dienen er formele afspraken gemaakt te worden over het<br />
<strong>be</strong>heer en de <strong>be</strong>steding ervan.<br />
Naast subsidiëring van het aanbod is een apart budget werkingsmiddelen nodig om de<br />
kosten van <strong>be</strong>paalde ondersteuningsacties te kunnen <strong>be</strong>talen. Dit budget is voornamelijk<br />
<strong>be</strong>doeld voor domein-overstijgende activiteiten zoals de dag van de hulp- en dienstverlening,<br />
profilering van de hulp- en dienstverlening, …<br />
Dit werkjaar is geen volledige financiële analyse kunnen ge<strong>be</strong>uren omdat er teveel gegevens<br />
ontbraken om de nodige conclusies te trekken. We kunnen wel stellen dat de financiële<br />
bijdrage voor het aanbod hulp- en dienstverlening vanuit Vlaamse Gemeenschap groter<br />
wordt en vanuit Justitie kleiner. De grootste bijdrage vanuit Justitie is vooral de loonkost van<br />
de <strong>be</strong>ambten van de culturele dienst. De grootste bijdrage vanuit Vlaamse Gemeenschap<br />
<strong>be</strong>treft de loonkosten van de medewerkers van het justitieel welzijnswerk, het centrum<br />
OBRA, het CGG Eclips, de leerkrachten en de coördinatiefuncties. Aan de andere kant is de<br />
werking van het Brugteam van het CAW Artevelde volledig afhankelijk van de subsidiëring<br />
vanuit de FOD Justitie. Hopelijk wordt deze financiering in 2012 verder gezet.<br />
Het domein welzijn kent nog steeds de grootste investering. Dit heeft vooral te maken met de<br />
personeelskost van de medewerkers van het justitieel welzijnswerk en het centrum OBRA.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
53<br />
Regime<br />
De hulp- en dienstverlening werd medio 2011 geconfronteerd met een structurele wijziging<br />
van het regime. Er werd <strong>be</strong>paald dat er tussen 12u en 13u geen gedetineerden en tussen<br />
13u en 14u30 slechts één gedetineerde meer mocht gezien worden voor individuele<br />
<strong>be</strong>geleidingsgesprekken. Alle deelnemers aan groepsactiviteiten dienden gezamenlijk om<br />
13u opgeroepen te worden. De regeling werd niet op voorhand <strong>be</strong>sproken met de Vlaamse<br />
Gemeenschap. Er werd verwacht van de organisaties dat men zich hieraan aanpaste. Deze<br />
wijziging had een grote impact op de werking van verschillende hulp- en<br />
dienstverleningsorganisaties. Er konden hierdoor minder cliënten gezien worden (voor het<br />
JWW <strong>be</strong>tekende dit dat er wekelijks tot 28 gedetineerden minder konden gezien worden) en<br />
organisaties dienden hun reeds vastgelegde programma’s te wijzigen. Dit gaf heel wat<br />
frustratie en ongerustheid over de samenwerking.<br />
Samenwerking<br />
Net als vorige jaren kende de gevangenis <strong>Gent</strong> in 2011 een positief samenwerkingsklimaat<br />
dat zich laat voelen op alle niveaus en tussen de diverse <strong>be</strong>roepsgroepen. Er wordt ook werk<br />
gemaakt van een goed uitgebouwd introductie- en ondersteunings<strong>be</strong>leid van de vele<br />
medewerkers. De diverse medewerkers worden ondersteund vanuit hun specifieke teams.<br />
Eenmaal per jaar komen al deze medewerkers samen op de ‘dag van de hulp- en<br />
dienstverlener’. Er wordt ook gestreefd naar een zo optimaal mogelijke samenwerking met<br />
het penitentiair personeel. Tweemaal per jaar gaat er daarom een evaluatie door van de<br />
samenwerking tussen de penitentiaire <strong>be</strong>ambten en de hulp- en dienstverleners en wordt er<br />
deelgenomen aan de overlegfora van de penitentiaire <strong>be</strong>ambten.<br />
Er gaat ook tweemaal per jaar een overleg door met de voltallige gevangenisdirectie over het<br />
hulp- en dienstverlenings<strong>be</strong>leid t.a.v. gedetineerden. De samenwerking tussen de<br />
traject<strong>be</strong>geleiders, de PSD, de medewerkers van het zorgteam en het centrum OBRA op het<br />
niveau van de individuele <strong>be</strong>geleiding van gedetineerden krijgt gestalte in het vierhoeksoverleg.<br />
Daarnaast zijn er tal van domein- of thema-gebonden werkgroepen.<br />
Personeel<br />
Er waren in 2011 in totaal 30 hulp- en dienstverleningsorganisaties actief en 102<br />
medewerkers die meewerkten aan de hulp- en dienstverlening. Hiervan heb<strong>be</strong>n een 70<br />
medewerkers een relatief permanente opdracht.<br />
De hulp- en dienstverlening kent een groot personeelsverloop. Dit is ook het geval bij het<br />
penitentiair personeel. Dit <strong>be</strong>tekent een voortdurend verlies aan ervaring en een constante<br />
investering in inwerking van nieuwe medewerkers. De oorzaken zijn divers maar heb<strong>be</strong>n<br />
vaak ook te maken met het uitvoeren van opdrachten in een niet-evidente context. Er dient<br />
meer dan elders rekening gehouden te worden met procedures, regels, culturele verschillen<br />
en de eigenheid van dit totaalinstituut. Een retentiepolitiek die hier maximaal mee rekening<br />
houdt kan misschien een rem zetten op het personeelsverloop.<br />
Hoeveel VTE-inzet is er nodig om dagelijks 400 gedetineerden en jaarlijks 2000<br />
gedetineerden hulp- en dienstverlening aan te bieden Het JWW heeft <strong>be</strong>rekend dat zij gelet<br />
op de voortdurende over<strong>be</strong>volking een grotere personeelsinzet nodig heb<strong>be</strong>n om te voldoen<br />
aan de verwachtingen van de opdrachten traject<strong>be</strong>geleiding, organisatieondersteuning en<br />
ondersteuning van de directe sociale omgeving.<br />
De uitbouw van een vrijwilligerswerking ter ondersteuning van de <strong>be</strong>roepsmatige opdrachten<br />
zal vanaf 2012 uitgevoerd worden. Het justitieel welzijnswerk heeft ervoor gekozen om de<br />
coördinatierol voor het vrijwilligerswerk op te nemen.<br />
Ook de andere organisaties kampen met een tekort aan personeel om hun opdracht naar<br />
<strong>be</strong>horen te kunnen uitvoeren. Een halftijdse bibliotheekconsulent bv. is te weinig om het<br />
volledige <strong>be</strong>heer van de gevangenisbibliotheek te kunnen uitvoeren.<br />
Coördinatie<br />
De coördinatie van de hulp- en dienstverlening zit verdeeld over verscheidene personen van<br />
verschillende organisaties. De <strong>be</strong>leidscoördinatie ligt bij de <strong>be</strong>leidsmedewerker van de<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
54<br />
Vlaamse overheid, de domein- of doelgroep-specifieke coördinatie bij personeelsleden van<br />
het CAW (organisatieondersteuners), het centrum OBRA (coördinator Ontgrendeld), het<br />
consortium (onderwijscoördinator), de Rode Antraciet (sportfunctionaris). De functie<br />
organisatieondersteuning staat mee in voor het opvolgen van het gehele hulp- en<br />
dienstverleningsaanbod, maar gelet op de ontwikkelingen bij de andere domeinen zal het<br />
CAW vanaf 2012 meer inzetten op de ondersteuning van welzijnsgerichte en op sociale reintegratie<br />
gerichte activiteiten. De domeinen gezondheid, werk en cultuur kennen geen<br />
specifieke coördinatiefunctie. Op die domeinen is er wel structureel aanbod zoals de<br />
<strong>be</strong>geleidingen door het CGG Eclips en de opdracht van de VDAB-consulent. Bovendien is de<br />
inzet van de coördinatiefuncties ook onevenredig. Voor sport is er bv. een inzet van 30%,<br />
voor onderwijs 100%. De inzet <strong>be</strong>paald ook voor een groot deel de domeinuitbouw in de<br />
gevangenis: hoe meer structurele coördinatie-inzet hoe meer mogelijkheden om het aanbod<br />
van dit domein te realiseren. Aan de andere kant kan een kleinere coördinatie-inzet ook veel<br />
aanbod genereren door het mobiliseren van partners om acties voor gedetineerden te<br />
ondernemen, maar de praktische opvolging (werving, opvolging deelname, onthaal en<br />
opvolging aanbodverstrekker,…) van deze acties komt vaak ten laste van andere<br />
coördinatiefuncties die meer aanwezig zijn. We stellen vast dat de coördinatie-inzet voor het<br />
grootste deel op het realiseren van groepsactiviteiten is gericht. Dit komt omdat<br />
groepsactiviteiten meer ondersteuning vragen dan individuele activiteiten. Deze grotere nood<br />
aan ondersteuning mag echter niet <strong>be</strong>tekenen dat er minder aandacht zou zijn voor het<br />
aanbod van individuele hulp- en dienstverlening. De coördinatie-inzet zit vooral ook op<br />
inhoud (realiseren van aanbod) en minder op het realiseren en optimaliseren van de andere<br />
doelstellingen (draagvlak, HRM en organisatieontwikkeling, profilering en <strong>be</strong>kendmaking,<br />
evaluatie, …). Deze andere doelstellingen zijn vaak domein-overstijgend en werken<br />
verbindend. Een <strong>be</strong>paald percentage van de inzet gaat ook naar organisatie-specifieke of<br />
bovenlokale opdrachten waardoor de aanwezigheidsgraad niet gelijk is aan de VTE-graad.<br />
Niet aanwezig zijn <strong>be</strong>tekent dat men voor ondersteuning afhankelijk is van andere<br />
coördinatiefuncties. Deze andere coördinatiefuncties zijn enerzijds de andere Vlaamse<br />
Gemeenschapsactoren maar anderzijds ook de inzet van penitentiair personeel. De hulp- en<br />
dienstverlening kan <strong>be</strong>roep doen op twee penitentiair <strong>be</strong>ambten die vrijgesteld zijn om de<br />
permanente penitentiaire ondersteuning te bieden van vooral groepsactiviteiten. Daarnaast<br />
worden er 2 tot 3 fatiken ingezet om bijkomende ondersteuning te bieden.<br />
Naast de hulp- en dienstverlening vanuit de Vlaamse Gemeenschap is er ook individueel en<br />
groepsmatig aanbod vanuit het zorgteam en de levens<strong>be</strong>schouwelijke diensten. Een goede<br />
afstemming met deze diensten in functie van de programmatie van de activiteiten is<br />
<strong>be</strong>langrijk.<br />
De vertegenwoordigers van de diverse hulp- en dienstverleningsdiensten en van de<br />
relevante diensten van de gevangenis kwamen in 2011 samen in het coördinatieteam hulpen<br />
dienstverlening aan gedetineerden (CORT). Dit CORT staat in voor de volledige<br />
coördinatie en programmatie van de hulp- en dienstverlening. Een evaluatie van het CORT<br />
gaf aan dat, in functie van de efficiëntie, de <strong>be</strong>spreking van de coördinatie van de hulp- en<br />
dienstverlening en het inhoudelijk <strong>be</strong>leidsmatig debat over de hulp- en dienstverlening <strong>be</strong>st<br />
gescheiden zou worden. Vanaf 2012 zal het CORT <strong>be</strong>staan uit de domeincoördinatoren<br />
onder aansturing van de Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker. Een eerder <strong>be</strong>leidsmatig overleg zal<br />
uit de vertegenwoordigers van de diverse diensten <strong>be</strong>staan.<br />
Bij de organisatie van hulp- en dienstverleningsactiviteiten komt er heel wat administratief<br />
werk kijken. Bijna elke stap vraagt een administratieve tussenkomst. Elke functie heeft zijn<br />
administratieve taken maar draagt vaak ook de administratieve last van de specifieke context<br />
(bv. toelatingsformulieren, lijsten invullen, aanwezigheden registreren) of van andere<br />
activiteiten (bv. verslaggeving overleg, wijziging in regelgeving en procedures doorgeven aan<br />
medewerkers). Er is met andere woorden nood aan een ondersteunend secretariaat. De<br />
Vlaamse <strong>be</strong>leidsmedewerker heeft geen medewerker waar hij ter ondersteuning voor de vele<br />
en diverse vaak overkoepelende opdrachten <strong>be</strong>roep op kan doen. Nochtans werd dit wel<br />
voorzien in het strategisch plan en werd de eerste jaren een stafmedewerker toegevoegd<br />
aan de <strong>be</strong>leidsmedewerker in gevangenissen met meer dan 300 gedetineerden. De inzet<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>
55<br />
van een managementassistent of stafmedewerker is noodzakelijk om op een kwaliteitsvolle<br />
manier de opdracht uit te voeren. Het <strong>be</strong>leidsmatig werken staat bijna constant onder druk<br />
van de vele operationele opdrachten die moeten uitgevoerd worden.<br />
Beleid<br />
De richting, het aanbod, de organisatie, de investering, … wordt hoofdzakelijk <strong>be</strong>paald door<br />
reguliere en projectmatige overheidssubsidiëring, door domein-specifieke regelgeving, door<br />
organisatie-specifieke <strong>be</strong>leidsplannen en goodwill, door spontaan aanbod, door momentane<br />
ingevingen en contextmogelijkheden, … door een permanente vooral organisch groeiende<br />
opbouw van hulp- en dienstverleningsaanbod. Het lijkt nog teveel patchwork en te weinig<br />
constructie. Er ontbreekt een gezamenlijk lokaal <strong>be</strong>leidsplan over de hulp- en dienstverlening<br />
aan gedetineerden. Een debat over een hulp- en dienstverleningsaanbod dat onderling<br />
afgestemd is (ook naar tijd, middelen en ondersteuning) in relatie tot een evoluerende<br />
detentiecontext blijft een <strong>be</strong>leidsmatige uitdaging. De uitwerking van de GPA-doelstellingen<br />
in verband met de <strong>be</strong>hoeftemeting en evaluatie van het aanbod kunnen hiertoe een<br />
<strong>be</strong>langrijke bijdrage leveren.<br />
Geïnterneerden met verstandelijke <strong>be</strong>perking<br />
Het centrum OBRA stelde vast dat er een toenemend aantal geïnterneerden is met een<br />
vergrote zorgvraag. Naast de verstandelijke <strong>be</strong>perking heb<strong>be</strong>n meer personen één of<br />
meerdere psychiatrische problemen. Deze vergrote zorgvraag resulteert in meer ADL, meer<br />
budget<strong>be</strong>geleiding, … dus in meer individuele <strong>be</strong>geleiding. Deze meer-inzet <strong>be</strong>tekent minder<br />
inzet op groepsmatig aanbod. Bij de verdere uitbouw van het aanbod botst men op de<br />
structurele <strong>be</strong>perkingen van de gevangenis. Er is onder andere een tekort aan mono-cellen<br />
en er is geen aangepaste time-out-ruimte. Door het groter aantal actoren die de gevangenis<br />
aandoen wordt het voor <strong>be</strong>paalde geïnterneerden moeilijker om hier hun weg in te vinden.<br />
Dit werkt shopgedrag in de hand. Structurele samenwerkingsafspraken zijn hierdoor<br />
bijzonder <strong>be</strong>langrijk. Ook de vraag naar meer ondersteuning van de familie groeit. Daarom<br />
zal het centrum OBRA in overleg met de organisaties die reeds familie-ondersteunend<br />
werken deze <strong>be</strong>geleiding verder uitbouwen. Het centrum OBRA stelt ook vast dat, omwille<br />
van de geringe uitstroom, het moeilijker wordt om de cliënten actief te <strong>be</strong>trekken bij het<br />
verdere reclasseringsverloop.<br />
Herstel<br />
Het aantal aanvragen vanuit de gevangenis van <strong>Gent</strong> voor slachtoffer-dader<strong>be</strong>middeling is<br />
opmerkelijk gedaald in vergelijking met 2010 en dat in tegenstelling met het totaal aantal<br />
<strong>be</strong>middelingsaanvragen in 2011 op de <strong>Gent</strong>se <strong>be</strong>middelingsdienst (stijging met +40%).<br />
Deze daling is mogelijk voor een deel te wijten aan het feit dat in 2011 geen infosessies rond<br />
herstel<strong>be</strong>middeling in de gevangenis konden plaatsvinden. Het aantal verwijzingen vanuit de<br />
traject<strong>be</strong>geleiders blijkt dan weer gelijklopend met 2010.<br />
In dit kader dient ook gewezen op de passieve tussenkomst van de onderzoeksrechters bij<br />
de doorverwijzing van dossiers. Er zijn geen rechtstreekse doorverwijzingen in dossiers<br />
gerechtelijk onderzoek (waarbij verdachten al dan niet in voorarrest zitten).<br />
De arrondissementele stuurgroep herstel<strong>be</strong>middeling is vragende partij voor de uitbreiding<br />
van het ‘herstelfonds’ naar de gevangenis <strong>Gent</strong>. De Centrale Stuurgroep spreekt zich niet<br />
onmiddellijk uit over uitbreiding naar andere gevangenissen. De stuurgroep wil deze vraag<br />
verder <strong>be</strong>kijken in 2012. Op de Centrale Stuurgroep Herstelfonds zal uitdrukkelijk de vraag<br />
naar een standpunt inzake uitbreiding worden voorgelegd.<br />
150 jaar gevangenis <strong>Gent</strong><br />
In 2012 <strong>be</strong>staat de gevangenis 150 jaar. 2011 stond vooral in het teken van de voor<strong>be</strong>reiding<br />
van dit feestjaar. Ook de actoren van de Vlaamse Gemeenschap werden <strong>be</strong>trokken in het<br />
hele ge<strong>be</strong>uren. Naast de deelname aan het kernoverleg heeft de Vlaamse Gemeenschap<br />
meegewerkt aan de voor<strong>be</strong>reiding van de tentoonstelling, van het sociaal-artistiek project,<br />
van de studiedag suïcidepreventie en van de familieactiviteiten voor gedetineerden.<br />
jaarverslag 2011<br />
hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van <strong>Gent</strong>