Onderzoeksrapport Bestuurlijke sanctioneringsmechanismen - Besafe

die in de Schatkist terecht komen) terwijl de retributie een vergoeding is die wordt betaald
voor een specifieke overheidsdienst. De retributie moet aansluiten bij de materiële
bevoegdheden van een overheid, terwijl bij de belasting die band is doorgeknipt.
Indien niet wordt beantwoord aan de voorwaarden verliest de heffing haar karakter van
retributie. 268 Er bestaat evenwel discussie over een derde voorwaarde die aan de retributie
wordt gekoppeld. Zo zou de burger slechts een retributie verschuldigd zijn als tegenprestatie
voor een vrij door hem gevraagde dienst. 269 Volgens de traditionele cassatierechtspraak moet
deze voorwaarde echter niet aan de retributie worden gekoppeld. 270 De Raad van State hecht
daarentegen wel belang aan deze voorwaarde. 271 Voor het Hof van Cassatie is een retributie
een heffing op een dienst met een gericht doel, voor de Raad van State eerder de prijs voor
een vrijwillig gevraagde dienst. 272 In bepaalde rechtsleer wordt deze voorwaarde
opzijgeschoven, omdat ze niet in overeenstemming zou zijn met artikel 173 van de
Grondwet. 273 M. De Jonckheere argumenteert dan weer dat “de verplichting om van een
dienst gebruik te maken en die van een heffing een belasting maakt, moet uitgaan van de
overheid en niet van de situatie van de gebruiker zelf”. 274
Noch in de rechtspraak, noch in de rechtsleer is er eensgezindheid over de voorwaarde van het
vrijwillige karakter van de dienst. In de praktijk lijkt men vast te houden aan deze
voorwaarde. Zo is gebleken uit gesprekken met de dienst financiën van de stad Antwerpen dat
bij de invoering van een nieuw retributiereglement het vrijwillige karakter van de dienst als
268 E. WILLEMART, “Gemeentelijke belastingen en –retributies”, in Nieuwsbrief-Brussel nr. 4 op www.avcbvsgb.be,
mei 2003, 6.
269 M. DE JONCKHEERE, l.c., 18; V. SEPULCHRE, “Fiscalité et parafiscalité: impôts, taxes, rétributions,
amendes pénales et amendes administratives”, Rev. dr. commun. 2006, afl. 1-2, 34; E. WILLEMART,
“Gemeentelijke belastingen en –retributies”, in Nieuwsbrief-Brussel nr. 4 op www.avcb-vsgb.be, mei 2003, 6.
270 A. TIBERGHIEN, Handboek voor fiscaal recht. Brussel, De Boeck & Larcier, 2005, 0009,5.
271 Wel moet er worden opgemerkt dat er tegenstrijdige adviezen bestaan van de Raad van State. Zo hecht de
Franstalige Kamer wel belang aan het vrijwillig karakter van de dienst terwijl de Nederlandse Kamers geen
gewag maken van dit element.Ook het Arbitragehof definieert de retributie zonder de “vrijwilligheid” als
wezenskenmerk te vermelden. J. VELAERS weet de tegengestelde visies echter te verzoenen. Zie in dit verband
J. VELAERS, De Grondwet en de Raad van State, afdeling wetgeving, Antwerpen, Maklu, 1999, 609 en 611-
614.
272 R.v.St., nr. 21.061, 24 maart 1981, Arr. R.v.St. 1981, 475; Zie in dezelfde zin J. KIRKPATRICK en P.
GLINEUR, l.c., 565-569 en 571; Anderzijds heeft de Raad van State in een arrest van 2001 geoordeeld dat de
retributie aan de twee (onbetwiste) cumulatieve voorwaarden moet voldoen en zwijgt de Raad voor het overige
over het al of niet vrij karakter van de dienst: “De retributie die een administratieve overheid int als vergoeding
voor een bewezen dienst kan slechts als een bijdrage worden gekwalificeerd indien de retributie er een is voor
een dienst die bij voorrang aan de aangeslagene wordt bewezen en indien het gevorderde bedrag gelijk is aan of
op zijn minst evenredig is met de kosten van de bewezen dienst.” Zie R.v.St., nr. 100.555, 7 november 2001,
A.P.M. 2001, afl. 10, 229.
273 E. WILLEMART, “Gemeentelijke belastingen en –retributies”, in Nieuwsbrief-Brussel nr. 4 op www.avcbvsgb.be,
mei 2003, 6.
274 M. DE JONCKHEERE , l.c., 18, verwijzend naar R.v.St., nr. 21.061, 24 maart 1981, Arr. R.v.St. 1981, 475.
76