Onderzoeksrapport Bestuurlijke sanctioneringsmechanismen - Besafe

3.1.2 Kenmerken en doel van de belasting
a. Kenmerken van de belasting
Een van de belangrijkste eigenschappen van de belastingheffing is dat deze heffing geschiedt
zonder onmiddellijk aanwijsbare tegenprestatie. 181 De belasting is immers een vorm van
dwangfinanciering: via een eenzijdige bestuurshandeling 182 wordt een derde verplicht een
deel van zijn bezit (inkomen of kapitaal) over te dragen aan de overheid. 183
Bij de bepaling van het tarief voor de belastingen is het bestuur, behoudens de door de wet
gevestigde uitzonderingen, vrij. 184 Bij het bepalen van het tarief staat de lokale overheid
evenwel onder de controle van de toezichthoudende overheid en de rechter. De fiscale
autonomie laat met andere woorden toe dat het bestuur de hoogte van de belastingheffing vrij
kan kiezen. De noodzaak van de belasting beoordeelt het bestuur in het licht van de behoeften
waaraan het meent te moeten tegemoet komen. Voor de lokale besturen moet er een financiële
behoefte zijn. Deze behoefte moet blijken uit de begroting, wat echter een raming is en
bijgevolg enkel een element voor de toezichthoudende overheid is. 185 Als het om een
belasting gaat, en niet om een retributie, moet er geen proportioneel verband bestaan tussen
het bedrag van deze belasting en de kosten veroorzaakt door bijvoorbeeld de activiteiten van
de vennootschappen die de belasting verschuldigd zijn. 186
Er zijn een aantal elementen die volgens de gecoördineerde omzendbrief gemeentefiscaliteit
in het voordeel pleiten van de belastingheffing:
• “wanneer naast de kostprijs ook beleidsondersteunende factoren meespelen bij de
bepaling van het tarief, bijvoorbeeld ter ontrading of juist ter stimulering van een
bepaald gedrag;
181 J.J. COUTURIER en B. PEETERS, Belgisch belastingsrecht in hoofdlijnen, Antwerpen, Maklu, 2006, 25.
182 Tegen deze eenzijdige wilsuiting van de belastingheffende overheid heeft de wil van de belastingplichtige
geen enkele invloed. Eenzijdige wilsuitingen kunnen immers verbintenissen scheppen. Zie daarvoor A. VAN
OEVELEN en E. DIRIX, “Kroniek van het verbintenissenrecht (1981-84)”, R.W. 1985-86, 1, nr. 2-3.
183 J.J. COUTURIER en B. PEETERS, o.c., 25-26; B. PEETERS, “De begrippen belasting, last en retributie in
de artikelen 110 en 113 van de Grondwet”, R.W. 1987-88, 241.
184 V. SEPULCHRE, “Fiscalité et parafiscalité: impôts, taxes, rétributions, amendes pénales et amendes
administratives”, Rev. dr. commun. 2006, afl. 1-2, 32.
185 M. DE JONCKHEERE, l.c., 9.
186 R.v.St., nr. 132.983, 24 juni 2004, A.P.M. 2004 (samenvatting), afl. 7, 156; R.R.D. 2005, afl. 114, 85; Rev. dr.
commun. 2005 (samenvatting), afl. 2-3, 57. Zie infra de kenmerken van een retributie.
57