Onderzoeksrapport Bestuurlijke sanctioneringsmechanismen - Besafe

Indien het van elkaar onderscheiden feiten betreft, kunnen deze toch nog als één feit worden
beschouwd indien deze de opeenvolgende en voortgezette uiting zijn van een zelfde misdadig
opzet. Alle onderscheiden feiten, die door deze eenheid van opzet met elkaar verbonden zijn,
zullen tot dit ene feitencomplex behoren. 506 Dit wordt ook wel een collectief of voortgezet
misdrijf genoemd. Deze notie zal in het tweede deel van dit hoofdstuk nader worden
onderzocht. 507
b.2 Eenzelfde feit volgens het E.H.R.M.: invulling
Het E.H.R.M. heeft met betrekking tot het non bis in idem-beginsel, en meer bepaald de
draagwijdte van het onderdeel “in idem”, een aantal tegenstrijdige arresten geveld. 508 Er
heerst onduidelijkheid over de invulling van deze notie. Zo heeft het E.H.R.M. enerzijds het
criterium van de identiteit van de essentiële bestanddelen gehanteerd en anderzijds de
identiteit van de juridische kwalificatie van de inbreuk. 509 Beide criteria zijn zoals E. Ankaert
en J. Put het correct verwoorden moeilijk verzoenbaar. 510 Hieronder wordt kort de relevante
Europese rechtspraak aangehaald die de begrip “in idem” heeft ingevuld.
In de zaak Gradinger 511 werd een man veroordeeld tot het betalen van een geldsom wegens
de overtreding “sturen onder invloed” en tot een gevangenisstraf wegens het misdrijf “het
veroorzaken van een dodelijk ongeval onder invloed van alcohol”. Beide feiten werden door
twee verschillende normen strafbaar gesteld. Het E.H.R.M. heeft geconcludeerd dat artikel 4
van Protocol Nr. 7 bij het EVRM was geschonden, omdat de sanctionering van het rijden
onder invloed door de verkeerswet een constitutief bestanddeel was van het misdrijf “het
veroorzaken van een dodelijk ongeval onder invloed van alcohol” en een bestraffing van dit
laatste feit dus a fortiori neerkwam op een bestraffing van het eerste – lichtere – feit. Hierdoor
werd, aldus het Hof, het non bis in idem-beginsel geschonden. In deze zaak werd de eenheid
506 Artikel 65 Sw.
507 Een collectief of voortgezet misdrijf wordt beschouwd als een vorm van eendaadse samenloop. Zie infra punt
3.1
508 A. ALEN, “Naar een betere rechtsbescherming inzake administratieve geldboeten na de koerswijziging van
het Hof van Cassatie in zijn arresten van 5 februari 1999”, R.W. 1999-2000, 637; E. ANKAERT, J. PUT, P.C.
ADRIAANSE, T. BAKHUYSEN en M.L. VAN EMMERIK, o.c., 13; J. ROZIE, o.c., 179.
509 E. ANKAERT, J. PUT, P.C. ADRIAANSE, T. BAKHUYSEN en M.L. VAN EMMERIK, o.c., 13 en 68-69.
510 Ibid., 13.
511 GRADINGER v OOSTENRIJK, E.H.R.M. 23 oktober 1995, Publ. E.C.H.R., Serie A, vol 328-c (hierna
Gradinger-zaak).
153