Onderzoeksrapport Bestuurlijke sanctioneringsmechanismen - Besafe

. In idem
De omschrijving van “in idem” is één van de moeilijkste opdrachten bij de invulling van het
non bis in idem-beginsel. Wat wordt er precies bedoeld met “eenzelfde” of “idem”
De notie “idem” verwijst alleszins naar de persoon: het moet gaan om dezelfde persoon. X
kan niet steunen op het non bis in idem-beginsel in de situatie waar Y voor hetzelfde feit dat
aan X ten laste wordt gelegd, werd vrijgesproken. 494 Zo heeft het E.H.R.M. in de zaak Müller
v. Oostenrijk correct geoordeeld dat artikel 4 van Protocol Nr. 7 bij het EVRM enkel van
toepassing is op een nieuwe procedure tegen dezelfde persoon voor eenzelfde inbreuk. Dat
een andere manager van hetzelfde bedrijf was veroordeeld voor de illegale tewerkstelling van
buitenlanders heeft geen non bis in idem-werking ten opzichte van de heer Müller die wordt
beschuldigd van hetzelfde feit. 495
“Idem” verwijst echter ook naar het onderliggende verwijtbare gedrag. Naar Belgisch recht
moeten de vervolgingen betrekking hebben op hetzelfde “feit” en niet op hetzelfde “misdrijf”
(lees: dezelfde juridische kwalificatie).
b.1. Eenzelfde feit naar Belgisch recht: invulling
In het klassieke strafrecht is er een schending van het non bis in idem-beginsel wanneer een
nieuwe vervolging wordt ingesteld wegens hetzelfde “feit”. De juridische kwalificatie 496 die
aan dit feit wordt gegeven is niet doorslaggevend. Dit volgt enerzijds uit de rechtspraak van
het Hof van Cassatie 497 en anderzijds uit de bewoordingen van artikel 360 Sv. waarin wordt
494 Cass. 4 februari 2003 (P.020494.N), www.cass.be; R. DECLERCQ, Beginselen van strafrechtspleging,
Antwerpen, Kluwer, 1999, 124-125; C. VAN DEN WYNGAERT, o.c., 766.
495 MÜLLER v. OOSTENRIJK, E.H.R.M. 5 oktober 2006, www.echr.coe.int. § 30-31: “The applicant alleged a
breach of Article 4 of Protocol no. 7 of the Convention in that subsequent to the present proceedings he had
been punished for the illegal employment of other foreigners and that the other managing director of the M
company had also been punished in this respect (…). The Court notes that Article 4 of Protocol no.7 of the
Convention relates to a new set of proceedings against the same person in respect of the same offence.
Consequently, neither the applicant's conviction of illegal employment of other foreigners, nor the conviction of
another person in this respect raises an issue under this Article.”
496 Met de juridische kwalificatie wordt bedoeld de band die men legt tussen het feit van de tenlastelegging en de
wet. Door J. Put ook wel de aanwijzing van de misdrijffiguur genoemd. Zie J. PUT, “Bis, sed non idem. Een
denkoefening over de toepassing van het non bis in idem-beginsel op de cumulatie van administratieve en
strafsancties”, R.W. 2001-02, 938.
497 Cass. 13 juli 1942, Pas. 1942, I, 170, met noot R .H.; Cass. 18 oktober 1977, Arr. Cass. 1978, 218; Cass. 19
februari 1991, Arr. Cass. 1990-91, 667; Cass. 11 mei 2004 (P.031705.N), www.cass.be.
151