2013-02 Dubbelloof.pdf - KNNV Vereniging voor Veldbiologie

ervaring. Begin 90'er jaren broedden 450
tot 600 paar nachtzwaluwen in ons land,
voornamelijk op de Veluwe en in Noord-
Brabant en Limburg. Sinds het midden
van de jaren '90 is er sprake van een licht
herstel van de populatie: zowel op de
Veluwe als in Brabant namen de aantallen
weer toe, tot 950-1100 paren.
De nachtzwaluw is een zomergast. Hij
overwintert in Afrika en komt in mei naar
Europa om te broeden, maar in september
vertrekt hij alweer.
Dat doet ook de boomvalk, een sierlijke
vogel die in de zomermaanden boven de
hei en de vennen op kleine vogels en
insecten jaagt. In de achtervolging van zijn
prooi maakt hij spectaculaire
duikvluchten. Zonder vaart te minderen
plukt hij zijn prooi uit de lucht. De
boomvalk heeft lange, spitse vleugels en
een vrij lange staart. Anders dan de
torenvalk, die ook op de hei voorkomt,
heeft hij een donkergrijze kop (met een
duidelijke baardstreep), donkergrijze rug
en staart, en donkergrijze vleugels.
In sommige jaren kunnen we op de hei in
de zomer ook de roodpootvalk aantreffen.
Deze valk broedt hier echter niet. Een
andere zomergast is de zwarte ooievaar. Hij
wordt hier uitsluitend op doortrek gezien,
vooral in mei en augustus. De zwarte
ooievaar heeft een zwart verenkleed, op
zijn witte buik na.
In de herfst en in het voorjaar is er een
kans om doortrekkende kraanvogels waar te
nemen. Soms strijken ze neer op de
Strabrechtse Heide (het daar gelegen ven
met de naam Kranenmeer geeft aan dat
dat al heel lang zo was), maar meestal
blijven ze dan maar korte tijd aan de grond.
Het zijn schuwe en waakzame vogels die bij
de geringste verstoring al op de wieken
gaan.
In de winter is er op de hei minder te
beleven, maar dan maken we kans op de
klapekster, een voormalige broedvogel en nu
in ons land doortrekker en wintervogel in
zeer klein aantal. De klapekster zit vaak
vanaf een open uitkijkpost te loeren naar
prooien. Hij heeft een lichtgrijze kop en rug
en zwarte vleugels en een zwarte staart.
Het meesopvallend is een zwart masker.
De klapekster heeft heel goede ogen.
Daarom werd hij vroeger door valkeniers
gebruikt bij het vangen van valken. Het
nerveuze gedrag van de klapekster kondigde
de komst van een valk (of andere roofvogel)
aan, lang voordat de valkeniers hem konden
waarnemen!
In en rond de heidevennen komen weer
heel andere soorten vogels voor. In rietkragen
kunnen we de rietgors zien (die ‘s winters
trouwens een voorkeur heeft voor droge
heide).
Als er veel riet staat, maken we kans op de
bruine kiekendief. Deze roofvogel zoekt, laag
boven het riet, met rustige vleugelslagen,
soms schommelend en draaiend en ook wel
in glijvlucht, zijn jachtgebied af.
Riet is ook het domein van de roerdomp.
Bekend is de ‘paalhouding’ van de
roerdomp, waarmee hij zich met zijn
schutkleur onzichtbaar maakt tussen het
riet. We zullen hem dus niet gauw zien,
maar hij laat zich in het voorjaar vaak horen.
Zijn roep is kenmerkend: een diepe lage
bastoon die tot kilometers in de omtrek te
horen is. In een recent uitgegeven boek,
De zintuigen van vogels, beschrijft Tim
Birkhead hoe de roerdomp dit geluid maakt.
Hij gebruikt daarvoor zijn slokdarm. Die
hapt hij vol met lucht en daarna stoot hij die
lucht er in een reeks schallende boeren weer
uit: whoemp-whoemp-whoemp….
Aan de rand van de vennen maken we
buiten het broedseizoen ook kans op
steltlopers, zoals watersnip, oeverloper, witgat,
bosruiter en groenpootruiter.
12