Bijencahier 2010
Bijencahier 2010 Bijencahier 2010
De Aziatische hoornaar heeft Europa bereikt door mee te liften met Chinees aardewerk. Y Een bijenkoningin kan ook via kunstmatige inseminatie worden bevrucht. Er zijn ook directe effecten. Door het uitwisselen van bijenvolken tussen landen en werelddelen kunnen belagers normale geografische en ecologische barrières oversteken. Doordat Europese honingbijen naar Azië zijn vervoerd, kon de varroamijt overstappen van de Indische honingbij naar de Europese. Onlangs is ook ontdekt dat ‘onze’ parasiet Nosema apis grotendeels is verdreven door Nosema ceranae, een verwant organisme dat afkomstig is van de Indische honingbij. De kleine bijenkastkever, afkomstig uit de zuidelijk helft van Afrika geeft veel overlast in Noord- Amerika en in Australië. Uit het gemak waarmee deze kever nieuwe gebieden heeft gevonden, mag je aannemen dat hij vroeg of laat ook Europa zal bereiken. Imkers hebben op zoek naar ‘betere bijen’ ook wereldwijd gesleept met koninginnen. Daardoor zijn oorspronkelijk geografisch gescheiden ondersoorten van onze honingbij, met hun lokale aanpassingen aan klimaat en seizoen, vermengd geraakt. Onafhankelijk van bijenhouders kunnen ook nieuwe plagen opduiken. Zo is de Aziatische hoornaar Vespa velutina (een grote wesp) via import van Chinees aardewerk in Frankrijk terecht gekomen. Het dier is bezig met een snelle opmars. Deze wesp zal ook Nederland en België wel vinden. Hoornaars eten graag bijen. Ook het binnenkomen van exotische planten kan grote gevolgen hebben. De exotische reuzenbalsemien is erg populair bij bijen. De bloemen leveren ook veel nectar. Andere, inheemse planten worden door de reuzenbalsemien van hun bestuivers bestolen. Geen insect kijkt nu bijvoorbeeld nog om naar moerasandoorn. Een ander voorbeeld: slangenkruid uit Europa is als exoot binnengekomen in Australië. Het is daar nu erg talrijk en populair onder de bijen, maar het levert voor mensen giftige honing. 8. Klimaatverandering Door de opwarming van de aarde kunnen plantensoorten ‘aan de wandel gaan’. Aan de noordgrens van hun verspreidingsgebied kunnen ze andere soorten verdringen, rond de zuidgrens van hun verspreidingsgebied kunnen soorten verdwijnen. Dat alles kan gevolgen hebben voor bijen. Ook kan woestijnvorming door opwarming het leefge- 74 kwartaal 4 december 2010 bijen
ied voor bijen beperken. Sommige parasieten zijn vanwege hun levenscyclus erg gevoelig voor temperatuur en kunnen zich bijvoorbeeld met zachtere winters heel anders gaan gedragen. Ook kunnen nieuwe parasieten gaan oprukken. De honingbijen zelf zullen een temperatuurverandering niet zo snel lastig vinden: ze komen voor van de evenaar tot de poolcirkels en zijn na de ijstijden ook heel snel achter het smeltende landijs aan weer naar het noorden opgetrokken. 9. Genetische basis Vanouds waren honingbijen wilde dieren, waarvan sommige werden gehouden in bijenkorven van imkers. Gaandeweg kwamen de gehouden bijen in de meerderheid, althans in Europa, en zat een minderheid nog in het wild in holle bomen. Toch bepaalde vooral de natuur de genetische samenstelling van de bijenvolken. Nu door varroa alle wilde Europese volken zijn weggevaagd, ligt het hele erfgoed van de honingbij in handen van de imker. Als imkers met z’n allen zouden gaan selecteren om varroaresistentie te krijgen, zouden ze onherroepelijk andere genetische eigenschappen verliezen; eigenschappen waarvan de imkers de potentiële waarde niet eens kennen. Imkers zoeken altijd naar eigenschappen die goed zijn voor het bedrijf: hij wil niet worden gestoken, hij wil veel honing, en wat al niet meer. De natuur selecteert veel breder: op overleving van de soort. Het is daarom belangrijk geworden dat de honingbij wordt beschermd tegen de grillen van de bijenhouderij. Op verschillende plekken in Europa moeten de oorspronkelijke ondersoorten en hun genen behouden blijven. Waarschijnlijk zullen de bijen of de imkers ze ooit allemaal nog hard nodig hebben. door varroa, zijn er in de VS en in Frankrijk weer bijenvolken in het wild gevonden die heel lang in leven blijven, ondanks de mijt. Natuurlijke selectie blijkt weer de beste kansen te bieden. En dat komt goed uit, want we zullen de honingbijen de komende decennia nog harder nodig hebben dan nu. Mensen gebruiken steeds meer gewassen die bestuiving behoeven, en met de toename van de schaalgrootte zal juist de honingbij de meest geschikte bestuiver zijn. Daardoor zal bijenhouderij belangrijker worden, en daardoor ook weer een veel levensvatbaarder en wellicht ‘sexier’ beroep. Wat zal de klimaatverandering doen met honingbijen Natuurlijke selectie biedt hoop Ondanks het aanvankelijke uitsterven van de wilde bijenvolken in Noord-Amerika en Europa kwartaal 4 december 2010 bijen 75
- Page 25 and 26: 3 De evolutie van bloemetjes en bij
- Page 27 and 28: De bij moet wel stuifmeel komen hal
- Page 29 and 30: pakketjes stuifmeel van de bloem me
- Page 31 and 32: alternatieven. Zulk exploratief ged
- Page 33 and 34: ook andere insecten zoals hommels,
- Page 35 and 36: 4 Mag ik deze dans van u Het leven
- Page 37 and 38: Dansen in dialect Als bijendans ‘
- Page 39 and 40: het zogenoemde zwermen. Een groep v
- Page 41 and 42: gebruikt wordt bij de huizenjacht.
- Page 43 and 44: vertrekken ze in een rechte lijn. M
- Page 45 and 46: 5 Brood met honing vraag 1 Behalve
- Page 47 and 48: Het ene stuifmeel is het andere nie
- Page 49 and 50: apis en Nosema ceranae (eencellige
- Page 51 and 52: giftig is. Dat komt door de nectar
- Page 53 and 54: 6 De genen van de bij Het wordt let
- Page 55 and 56: hoofdrol in de communicatie tussen
- Page 57 and 58: Herkomst en verspreiding via geneti
- Page 59 and 60: geografische gebieden, West- en Noo
- Page 61 and 62: Fruitvliegjes op een grapefruit. ge
- Page 63 and 64: men is dus van groot belang voor de
- Page 65 and 66: palen cellen in de raat terecht kom
- Page 67 and 68: 7 Bedreigde bijen Bijen zijn belang
- Page 69 and 70: Soms blijven dode bijen in de korf
- Page 71 and 72: industrieterreinen en wegen, gaat h
- Page 73 and 74: 3. Andere parasieten Naast varroa h
- Page 75: De amandelteelt is afhankelijk van
- Page 79 and 80: zijn. Dat geldt voor de risico’s
- Page 81 and 82: Als de hobbyimkers verdwijnen, neme
- Page 83 and 84: Nectar Planten maken nectar in hun
- Page 85 and 86: Auteurs Dit cahier is samengesteld
- Page 87 and 88: De inhoud van dit cahier is slechts
De Aziatische hoornaar<br />
heeft Europa bereikt door<br />
mee te liften met Chinees<br />
aardewerk.<br />
Y<br />
Een bijenkoningin kan ook<br />
via kunstmatige inseminatie<br />
worden bevrucht.<br />
Er zijn ook directe effecten. Door het uitwisselen<br />
van bijenvolken tussen landen en werelddelen<br />
kunnen belagers normale geografische en<br />
ecologische barrières oversteken. Doordat Europese<br />
honingbijen naar Azië zijn vervoerd, kon de<br />
varroamijt overstappen van de Indische honingbij<br />
naar de Europese. Onlangs is ook ontdekt dat<br />
‘onze’ parasiet Nosema apis grotendeels is verdreven<br />
door Nosema ceranae, een verwant organisme<br />
dat afkomstig is van de Indische honingbij. De<br />
kleine bijenkastkever, afkomstig uit de zuidelijk<br />
helft van Afrika geeft veel overlast in Noord-<br />
Amerika en in Australië. Uit het gemak waarmee<br />
deze kever nieuwe gebieden heeft gevonden, mag<br />
je aannemen dat hij vroeg of laat ook Europa zal<br />
bereiken.<br />
Imkers hebben op zoek naar ‘betere bijen’ ook<br />
wereldwijd gesleept met koninginnen. Daardoor<br />
zijn oorspronkelijk geografisch gescheiden<br />
ondersoorten van onze honingbij, met hun lokale<br />
aanpassingen aan klimaat en seizoen, vermengd<br />
geraakt.<br />
Onafhankelijk van bijenhouders kunnen ook<br />
nieuwe plagen opduiken. Zo is de Aziatische hoornaar<br />
Vespa velutina (een grote wesp) via import van<br />
Chinees aardewerk in Frankrijk terecht gekomen.<br />
Het dier is bezig met een snelle opmars. Deze wesp<br />
zal ook Nederland en België wel vinden. Hoornaars<br />
eten graag bijen.<br />
Ook het binnenkomen van exotische planten<br />
kan grote gevolgen hebben. De exotische reuzenbalsemien<br />
is erg populair bij bijen. De bloemen<br />
leveren ook veel nectar. Andere, inheemse planten<br />
worden door de reuzenbalsemien van hun bestuivers<br />
bestolen. Geen insect kijkt nu bijvoorbeeld<br />
nog om naar moerasandoorn. Een ander voorbeeld:<br />
slangenkruid uit Europa is als exoot binnengekomen<br />
in Australië. Het is daar nu erg talrijk<br />
en populair onder de bijen, maar het levert voor<br />
mensen giftige honing.<br />
8. Klimaatverandering<br />
Door de opwarming van de aarde kunnen plantensoorten<br />
‘aan de wandel gaan’. Aan de noordgrens<br />
van hun verspreidingsgebied kunnen ze andere<br />
soorten verdringen, rond de zuidgrens van hun<br />
verspreidingsgebied kunnen soorten verdwijnen.<br />
Dat alles kan gevolgen hebben voor bijen. Ook kan<br />
woestijnvorming door opwarming het leefge-<br />
74<br />
kwartaal 4 december <strong>2010</strong> bijen
Change language