Bijencahier 2010

3. Andere parasieten
Naast varroa hebben allerlei andere parasieten het
gemunt op de Hof van Eden die een goed gevoed
bijenvolk feitelijk is. Dat is altijd zo geweest, en
met de meeste parasieten kan een bijenvolk goed
omgaan. Er is evenwicht ontstaan tussen gastheer
en parasiet. Dat betekent nog niet dat zulke parasieten
niet heel schadelijk kunnen zijn, en soms
zelfs fataal. Ook mensen kunnen aan een eenvoudig
griepje sterven. Dat is dan wel vaak door een
combinatie met andere kwalen die de weerstand
verminderen. Zo zal het ook bij bijen werken:
varroa, of een periode met gebrek aan voedsel,
vermindert de weerstand van bijen, waardoor ze
bijvoorbeeld vatbaarder worden voor de ziekteverwekker
nosema. Nosema is een eencellige parasiet
in de darmen van volwassen bijen. Het is bekend
dat hij toeslaat in of na perioden van voedselgebrek
of na een regenachtige zomer waarin de bijen
minder kunnen vliegen en meer bloemen verregenen.
In slechte jaren kunnen door nosema heel
veel volken het loodje leggen.
Behalve nosema hebben bijen nog te maken
met een keur aan parasieten, belagers en ziekten:
virussen, bacteriën, eencelligen, mijten, vliegen,
wespen, vogels, beren en zelfs imkers.
4. De imker
Het lijkt een beetje oneerbiedig om de imker bij
de belagers te noemen. Hij – slechts zelden een
vrouw – doet toch zijn best om de bijen goed te
verzorgen Jazeker, maar de imker doet dat niet
onbaatzuchtig. Hij wil de bijen uiteindelijk wel
beroven van hun wintervoorraad honing. En als
hij niet oppast draagt hij heel gemakkelijk bij aan
het veroorzaken of verspreiden van ziekten.
Bij het analyseren van de wintersterfte is vaak
geen verband te vinden met de regio of de directe
omgeving van de bijenstanden. Vaak heeft de ene
imker heel veel sterfte, en zijn buurman helemaal
niet. Dat maakt het aannemelijk dat de manier van
werken, die tussen imkers enorm kan verschillen,
van belang is voor sterfte of juist overleven van
volken. Het is zelfs zo dat sommige imkers nooit
last hebben van wintersterfte. Uit onderzoek in
ons omringende landen bleek steeds weer dat de
besmetting met varroa bepaalt of een volk doodgaat
of overleeft. En die varroabesmetting, die valt
of staat weer met de werkwijze van de imker.
Een goede bestrijding van ziekten is nog geen
absolute garantie dat de bijenvolken zullen overleven.
Het is wel één van de voorwaarden. Als je niet
goed bestrijdt gaan de bijen vrijwel zeker dood.
En daar wringt de schoen, veel imkers bestrijden
varroa niet op een goede manier. Ze zijn vooral
vaak te laat met bestrijden. Dan kun je misschien
de meeste mijten nog wel doden, maar de schade is
dan al gedaan. De bijen zijn besmet met virussen
en hebben een slechte conditie. Ze kunnen dan ook
in afwezigheid van mijten een lange winter niet
overleven.
Op deze microscopische
opname van bijenpoep
zijn vooral sporen te zien
van de eencellige parasiet
Nosema. Temidden van de
honderden uitwerpselen
ligt een (stervormige)
stuifmeelkorrel.
kwartaal 4 december 2010 bijen 71