Bijencahier 2010

industrieterreinen en wegen, gaat het areaal
waar bijen kunnen leven en foerageren achteruit.
Bovendien wordt het gebruikte land steeds armer
aan bloeiende planten: wel veel groen, maar weinig
bloei. Die achteruitgang is vooral sterk op het
agrarische platteland. Hooiland (het bloemrijkste
type grasland) bestaat niet meer, en veel grasland
is vervangen door akkers met snijmaïs. Ook op
graanakkers zie je nauwelijks bloemen. De naam
‘korenbloem’ is archaïsch geworden.
Het is dan ook opmerkelijk dat veel wilde bijen
en ook honingbijen het beter doen in stedelijk
gebied dan op het platteland. Voor honingbijen
betekent deze ontwikkeling dat het voedselpakket
in de vorm van stuifmeel soortenarmer is geworden.
Er zijn zelfs perioden zonder enig aanbod van
stuifmeel. Op zo’n moment moet een volk op zijn
reserves teren. Zeker als dat in de nazomer gebeurt
is dat een slechte opmaat naar de winter. De winter
is de langste te overbruggen schrale periode
voor bijen. Alleen als de voorbereiding in de zomer
goed was, dus met steeds voldoende aanbod van
goed voedsel en voldoende wintervoorraad, komt
een bijenvolk de winter door.
2. Varroa
De ernstigste bedreiging voor honingbijen en
imkers is zonder twijfel de parasiet Varroa destructor
(zie kader op pagina 70). Vanaf het moment dat
deze mijt in bijenvolken in Europa en Amerika
opdook, heeft zij een spoor getrokken van dode
bijenvolken. Inmiddels is alleen Australië nog vrij
van de mijt. Sinds de komst van varroa zijn de in
het wild levende volken in Europa en in Noord-
Amerika uitgestorven. Als je nog een volk ziet
in een holle boom, dan is dat waarschijnlijk een
zwerm die bij een imker is ‘ontsnapt’. Zo’n zwerm
houdt het hooguit een of twee jaar vol.
Volken van imkers overleven de varroamijt
wel omdat zij vanaf het begin de mijt bestrijden
met chemische middelen. Dat bestrijden is niet
met één keer klaar. Het lukt nooit om alle mijten
te doden, en na enige tijd hebben ze zich weer
sterk vermeerderd zodat opnieuw bestreden moet
worden. Tot de komst van varroa was de imkerij
in Nederland helemaal vrij van bestrijdingsmiddelen.
Dat is helaas verleden tijd. Gelukkig zijn de
huidige bestrijdingsmiddelen steeds vaker van
natuurlijke oorsprong. De milieuschade blijft
daarmee beperkt.
Varroamijten zijn snel resistent geworden tegen
chemische middelen. Helaas grijpen nog veel
imkers naar chemische middelen die niet officieel
zijn toegelaten, maar wel stiekem verkrijgbaar.
In bijenwas worden inmiddels veel residuen van
chemische middelen aangetroffen, ook uit de landbouw.
De middelen tegen varroa staan op nummer
één.
De mijt zorgt heel direct voor schade en verzwakking
van de bijen door het stelen van eiwit
en het verminderen van het geboortegewicht van
Sommige boeren doen nog
moeite om wilde bloemen
langs de akkers te zaaien.
kwartaal 4 december 2010 bijen 69