Bijencahier 2010
Bijencahier 2010
Bijencahier 2010
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Sluipwesp plaatst honingbijen genetisch in perspectief<br />
De genetica van de sluipwesp Nasonia zegt ook veel over<br />
honingbijen.<br />
Vanuit evolutionair<br />
oogpunt is het goed om<br />
te kijken naar de erfelijke<br />
informatie van organismen<br />
die aan honingbijen<br />
verwant zijn. Zo plaatst<br />
de ontcijfering van het<br />
genoom van de sluipwesp<br />
Nasonia een aantal<br />
belangrijke ontdekkingen<br />
in het honingbijengenoom<br />
in perspectief.<br />
Sluipwespen zijn nauw<br />
verwant aan honingbijen.<br />
Net als honingbijen zijn<br />
sluipwespen haplodiploïd.<br />
In tegenstelling tot<br />
honingbijen zijn sluipwespen<br />
niet sociaal. Een<br />
vrouwtje legt haar eieren<br />
in het lichaam van andere<br />
insecten, waar ze zich<br />
ontwikkelen tot volwassen<br />
sluipwespen. Deze<br />
parasitaire levenswijze<br />
maakt sluipwespen tot<br />
natuurlijke vijanden van<br />
veel insecten. Het is een<br />
eigenschap die sluipwespen<br />
juist aantrekkelijk<br />
maakt voor biologische<br />
bestrijding van plaaginsecten<br />
in de landbouw.<br />
Het verschil in levensstijl<br />
tussen beide insecten<br />
maakt het mogelijk om<br />
te bepalen of de eigenaardigheden<br />
van het<br />
genoom van honingbijen<br />
echt worden veroorzaakt<br />
door de evolutie van een<br />
sociale levenswijze. De<br />
sluipwesp blijkt vreemd<br />
genoeg ook meer genen<br />
te hebben die coderen<br />
voor major royal jellyachtige<br />
eiwitten. De<br />
sluipwesp blijkt zelfs het<br />
grootste aantal MJRP<br />
genen te hebben van alle<br />
tot nu toe onderzochte<br />
insecten. De precieze<br />
functie van deze genen<br />
in sluipwespen is nog<br />
onbekend. Het is wel<br />
duidelijk dat ze in alle<br />
levensfasen (larve, pop,<br />
volwassen wesp) actief<br />
zijn. Deze ontdekking<br />
maakt in ieder geval<br />
duidelijk dat het grote<br />
aantal MJRP-genen in de<br />
honingbij niet alleen een<br />
gevolg kan zijn van de<br />
evolutie van een sociale<br />
levenswijze.<br />
Een vergelijkbare verrassing<br />
is dat sluipwespen,<br />
net als honingbijen, niet<br />
meer dan de helft van het<br />
aantal genen voor afweer<br />
tegen ziekten bezitten<br />
vergeleken met fruitvliegen<br />
en muggen. In tegenstelling<br />
tot de honingbij,<br />
heeft een sluipwesp niet<br />
de beschikking over de<br />
relatief schone omgeving<br />
van het bijenvolk. In<br />
plaats daarvan worden<br />
sluipwespen tijdens hun<br />
parasitaire ontwikkeling<br />
waarschijnlijk zelfs blootgesteld<br />
aan een relatief<br />
groot aantal ziekteverwekkers.<br />
Waarom hebben<br />
ze dan toch zo’n gering<br />
aantal genen voor afweer<br />
tegen ziekten<br />
Het is wachten op de ontcijfering<br />
van het genoom<br />
van andere insecten met<br />
verschillende levenswijzen,<br />
voor we kunnen<br />
begrijpen hoe de verschillen<br />
en overeenkomsten<br />
tussen soorten tot stand<br />
zijn gekomen tijdens de<br />
evolutie. Deze kennis is<br />
van belang, bijvoorbeeld<br />
als we deze nuttige dieren<br />
optimaal willen inzetten<br />
bij voedselproductie,<br />
bij de bestuiving, of als<br />
bestrijder van schadelijke<br />
plaaginsecten.<br />
60<br />
kwartaal 4 december <strong>2010</strong> bijen
Change language