Bijencahier 2010

Tom Seeley merkte zijn bijen
met kleuren en nummers
om zo het dansgedrag te
kunnen onderzoeken.
een gebied van ongeveer één hectare aan. Dat is
voor het vinden van een veld bloeiend koolzaad
natuurlijk voldoende, maar niet voor het opsporen
van een bloeiende lindeboom. Ten tweede is
het volgen van een dans erg moeilijk, vooral voor
onervaren bijen. De snelle dansbewegingen vinden
plaats in het donker op een verticale raat vol
met bijen. De dansvolger moet zo lang mogelijk
precies achter de ronddansende bij blijven om de
informatie op te pikken.
De Noord-Amerikaanse onderzoeker Tom Seeley
heeft in detail onderzocht hoe succesvol de rekruten
zijn in het vinden van de voedselbronnen. Hij
werkte daarvoor op Appledore Island, een afgelegen
eiland voor de kust van Maine. Dit eiland
heeft geen natuurlijke honingbijen, waardoor het
ideaal is voor experimenteel werk met bijen. Seeley
merkte alle bijen met nummers en kleuren, liet
iemand de wacht houden bij de voedselbronnen
en observeerde al het dansgedrag in de kolonie.
Enkele verkenners vonden een voedselbron en
begonnen te dansen. Verrassend genoeg kostte
het de dansvolgers meer tijd om de aangeboden
suikerwaterbron te vinden dan dat het de verkennerbijen
kostte om zonder dansinformatie zelf een
voedselbron te vinden. Het leek er dus op dat het
efficiënter zou zijn om een kolonie met verkennerbijen
te hebben en de bijendans maar te vergeten.
Het bleek echter dat de kwaliteit van de bronnen
die de verkenners vonden lang niet altijd goed
was, terwijl de dansvolgers altijd de beste bronnen
vonden. Voor slechte bronnen wordt namelijk
niet gedanst. De bijendans maakt het dus mogelijk
voor de grote honingbijenkolonie om heel gericht
alleen de beste voedselbronnen te exploiteren.
De balans van de dans
Levert de danscommunicatie uiteindelijk ook
meer voedsel voor de kolonie Om dit te testen vergeleken
Kirk Visscher en collega’s kolonies waarin
bijen belemmerd werden in het aangeven van de
goede danslocatie met gewone kolonies. Door de
bijenraten in een kolonie horizontaal te zetten
konden de bijen niet goed de richting aangeven.
Normaal gebruiken dansers de zwaartekrachtrichting
om de hoek tussen voedselbron en de
zon aan te geven in de donkere bijenkast. Op een
horizontale raat kan dit niet. Uit het onderzoek
bleek dat als er voedsel te vinden is op vele plekken
in het landschap rondom de kolonie, de bijendans
niet leidde tot hogere nectar- en stuifmeeloogst.
Echter wanneer de voedselbronnen wijdverspreid
in het landschap voorkwamen leverde de bijendans
meer voedsel op.
Dansdemocratie tijdens de volksverhuizing
De bijendans zorgt er ook voor dat een zwerm
bijen een geschikte nieuwe woonplaats vindt.
Honingbijen planten zich voort door middel van
36
kwartaal 4 december 2010 bijen