Bijencahier 2010

Bijen zien dezelfde bloem in
andere kleuren dan mensen.
Y
De bijenorchis lokt bijen
door te doen alsof haar
bloem een bij is.
goed herkenbare signalen van de aanwezigheid
van bloemen. Onderzoekers hebben traditioneel
veel aandacht voor de rol van bloemkleuren.
Daarbij moet je bedenken dat insecten een ander
deel van het kleurenspectrum zien dan mensen.
Insecten zien bijvoorbeeld ook ultraviolet (zie
pagina 40 en 41).
Daarnaast spelen bloemgeuren een heel belangrijke
rol. Bloemen produceren complexe geurmengsels
van tientallen tot wel meer dan honderd
componenten. In totaal zijn er 1.700 verschillende
geurcomponenten bekend. Daarmee kunnen
planten, als ware parfumeurs, heel verschillende
mengsels maken.
Geurstoffen spelen ook een belangrijke rol in de
biologie van insecten. Feromonen worden gebruikt
in interacties met soortgenoten. Sociale insecten
zoals honingbijen gebruiken een heel arsenaal
aan feromonen. Daarnaast worden geuren veel
gebruikt door insecten bij het zoeken naar voedsel
of het vermijden van vijanden. Het is dan ook
niet zo verwonderlijk dat planten geuren gebruiken
voor het aantrekken van hun bestuivers.
De geurstoffen die planten gebruiken voor het
aantrekken van bestuivers blijken ook nog eens te
worden gebruikt als bouwsteen voor de feromonen
die bestuivers onderling gebruiken. Planten lijken
hun bestuivers dus aan te trekken door gebruik te
maken van de taal van deze insecten.
Een extreem voorbeeld zijn de orchideeën
van het geslacht Ophrys, die de sekslokstoffen
van bepaalde solitaire bijen, zoals de zandbijen
(Andrena) namaken. Daarmee kunnen ze mannelijke
zandbijen aantrekken. Deze mannetjes
proberen met de bloem te paren en krijgen dan
26
kwartaal 4 december 2010 bijen