Bijencahier 2010

Evolutionair gesproken kun
je een bijenvolk als een
individu beschouwen.
vraag 1
Waarom kun je een bijenvolk
wel als een superorganisme
beschouwen en,
zeg, een kudde paarden
niet
De belangrijkste reden om van een superorganisme
te spreken is de natuurlijke selectie binnen
de soort. Over het algemeen is het individu
de eenheid die in de evolutie wordt geselecteerd.
Bij honingbijen is het volk de eenheid die goed of
slecht presteert en daardoor door de natuur wordt
geselecteerd.
Taken in het bijenvolk
Het bijennest is opgebouwd uit de raten waarin
voedsel wordt opgeslagen en waarin het bijenbroed
wordt verzorgd. Honingbijen maken raten
van was. Deze was produceren ze zelf. Onder het
achterlijf bevinden zich wasklieren ‘in ruste’, die
bij sommige bijen daadwerkelijk ontwikkelen
tot productieve klieren. In de wasklieren worden
kleine plaatjes was afgescheiden. Met hun kaken
kunnen bijen de kneedbare was goed in allerlei
vormen boetseren. Mooie wasraten waarvan de
zeshoekige cellen perfect in elkaar vallen zijn het
resultaat. De cellen worden zowel gebruikt om
voedsel in op te slaan als om eieren in te leggen.
Eieren worden niet verplaatst. De ontwikkelende
larve en pop blijven in dezelfde cel liggen totdat de
volwassen bij ‘uitloopt’.
In een nest bestaan drie typen cellen. De meest
voorkomende zijn de werkstercellen. Er past
precies een werkster in. De mannelijke darren zijn
een stuk groter dan werksters en daarvoor worden
dan ook grotere cellen gemaakt. Koninginnencellen
zijn heel afwijkend. In plaats van de horizontale
werkster- en darrencellen zijn dit hangende
cilinders.
Voedsters
Veel bijensoorten leggen hun eieren op een
voedselpakket waarna ze de ruimte afsluiten.
Honingbijen doen dit anders. Als de larfjes uit het
ei beginnen te kruipen worden de cellen continu
geïnspecteerd en worden de larven beetje bij
beetje gevoed. Een heel leger van voedsterbijen
houdt zich daarmee bezig. Deze werksters hebben
hun voedersapklieren ontwikkeld. Ze eten
zelf veel stuifmeel om het eiwitrijke voedersap te
kunnen maken. Is de larf ver genoeg ontwikkeld
om te kunnen verpoppen, dan wordt de cel door
werksters afgesloten met een wasdekseltje.
Thermostaat
Voor een goede ontwikkeling van de pop tot volwassen
bij is een constante temperatuur nodig van
ongeveer 34,5 °C. Meestal moeten de bijen het nest
daarom verwarmen. Ze doen dit door te trillen met
hun vliegspieren waarbij ze zich tegen het broed
14
kwartaal 4 december 2010 bijen