Bijencahier 2010

Een vrouwelijke groefbij,
voor de kenners iets heel
anders dan een honingbij!
De tuinhommel door de
ogen van de Hongaarse
post.
kiezen voor een nest in de grond, soms wel een
halve meter diep. Maskerbijen gebruiken vaak een
holle riet- of andere plantenstengel. Verschillende
bijensoorten gebruiken oude kevergangen in dood
hout en harsbijen bouwen van boomhars hun
eigen nest, hangend aan een steen of tak. Er zijn
zelfs bijen die zich hebben gespecialiseerd in het
kraken van een leeg slakkenhuisje. Sommige bijen
bestrijken hun nest met een vloeistof die, eenmaal
opgedroogd, op cellofaan lijkt. Dat zijn de zijdebijen.
Behangersbijen bijten stukjes uit een blad en
maken daar een kokertje van. Die kokertjes kun je
in gaten of spleten vinden.
Sociale bijen
Sommige soorten gedragen zich sociaal. Zo nestelen
zand- en roetbijen graag bij elkaar in de buurt.
Ze vormen hele kolonies. Andere soorten zijn in
principe solitair maar delen de nestingang met
een ander vrouwtje van dezelfde soort. Daarmee
verkleinen ze de kans op het bezoek van een roofinsect
of een parasitair levende bij.
Het kan nog socialer: er zijn bijen die een vorm
van broedzorg hebben ontwikkeld. De nakomelingen
van de groefbij helpen de moeder bij het
verzorgen van de larven. Hommels gaan weer
een stapje verder. Daar helpen de werksters één
moeder (de koningin) met de verdere nestbouw, de
voedselvoorziening en de zorg voor het nageslacht.
Een hommelvolk sterft in de herfst. De nieuw
geboren jonge koninginnen overwinteren zelfstandig
om in het voorjaar weer een nieuw volkje
te starten.
De honingbij is het sociaalst
De honingbij kent de hoogste vorm van sociaal
gedrag. Het is de enige soort die helemaal geen
solitaire levensfase meer kent. Nieuwe volken
ontstaan doordat een groot bijenvolk zich splitst.
Zo’n volk gaat ‘zwermen’. De taken in het bijenvolk
zijn verdeeld tussen één koningin en duizenden
werksters. Deze manier van leven wordt ook wel
een eusociale (‘echt sociale’) leefwijze genoemd.
Koekoeksbijen
Onder de 350 soorten Nederlandse bijen komen
ook bijen voor die niet zelf voor voedsel voor het
nageslacht zorgen. Zij leggen stiekem een eitje in
het nest van een andere bij. Soms eten ze eerst het
eitje van de gastvrouwbij op voordat ze hun eigen
‘koekoekseitje’ leggen. Er zijn in Nederland 97
soorten koekoeksbijen bekend. Sommige soorten
hebben een heel specifieke relatie met hun gastheerbij.
Zo zoekt de grote bloedbij speciaal naar
nesten van de grote zijdebij.
10
kwartaal 4 december 2010 bijen