Handreiking TOOM.pdf - Brandweer Nederland

Handreiking
Terugdringen ongewenste
en onechte meldingen
NVBR Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding

Handreiking
Terugdringen ongewenste
en onechte meldingen
Concept 0.9
13 oktober 2011
NVBR Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding

2
Inhoud
Voorwoord.........................................................................................................................3
Inleiding.............................................................................................................................4
DEEL A
Toezicht en handhaving...................................................................................................6
1 Wettelijke basis...............................................................................................................6
1.1 NEN 2535...............................................................................................................................7
1.2 Toepasselijkheid NEN 2535....................................................................................................8
1.3 Overige wettelijke eisen........................................................................................................9
1.4 Overtreding ........................................................................................................................ 11
2 Stappenplan.................................................................................................................... 13
2.1 Registratie meldingen.......................................................................................................... 13
2.2 Constateren en beoordeling................................................................................................ 10
2.3 Voorlichting ........................................................................................................................ 17
2.4 Gemeentelijk beleid vaststellen .......................................................................................... 18
3 Uitvoering........................................................................................................................22
DEEL B Verificatie ......................................................................................................................... 25
4 Wettelijke basis............................................................................................................. 25
5 Rolverdeling.................................................................................................................... 27
5.1 Rol brandweer..................................................................................................................... 27
5.2 Rol abonnee/gebruiker....................................................................................................... 27
6 Stappenplan....................................................................................................................29
6.1 Registratie...........................................................................................................................29
6.2 Beleid .................................................................................................................................30
BIJLAGE A
Begrippenlijst.................................................................................................................34
BIJLAGE B Relevante wetgeving.................................................................................................... 35
BIJLAGE C Algemene aspecten van bestuursrechterlijke handhaving.............................. 37
BIJLAGE D Modellen........................................................................................................................... 41
Model 1 Formulier registratie oorzaak melding door bevelvoerder.................................................. 41
Model 2 Formulier opvragen gegevens bij abonnee over BMI .........................................................42
Model 3 Berekingsmethode maximaal aantal loze meldingen..........................................................43
Model 4 Maatregelen door abonnee.................................................................................................44
Model 5 Voorbereidingsbrief handhaving.........................................................................................45
Model 6 Besluit handhaving..............................................................................................................46
BIJLAGE E Referentielijst ...............................................................................................................48
Colofon.............................................................................................................................. 49

3
Voorwoord
Het terugdringen van loze meldingen en daardoor nodeloze uitrukken van
de brandweer is één van de speerpunten van de NVBR. Met het nieuwe Bouwbesluit,
dat per 1 april 2012 in werking treedt, wordt bij een aantal gebruiksfuncties
de verplichte doormelding bij brandmeldinstallaties geschrapt. Uit
onderzoek blijkt dat daardoor het aantal nodeloze uitrukken van de brandweer
substantieel afneemt.
Maar daarmee zijn we er nog niet: onder het regime van de nieuwe bouwregelgeving blijven
er gebouwen die vanwege het risico een rechtstreekse doormelding moeten hebben. Met de
Handreiking Terugdringen ongewenste en onechte meldingen (TOOM) wil de NVBR de regio’s
en korpsen helpen met praktische informatie en voorbeelden, om het aantal loze meldingen
bij die gebruiksfuncties nog verder terug te dringen.
Diverse NVBR-vakgroepen zijn betrokken bij ‘traditionele’ activiteiten om loze meldingen
terug te dringen, zoals voorlichting aan gebruikers en kwaliteitsverbetering van installaties.
Ook heeft een aantal gemeenten al goede resultaten bereikt met bestuursrechtelijke handhaving.
Bovendien zijn sommige regio’s al ver met het opstellen van procedures voor het
verifiëren van automatische meldingen op de alarmcentrale. Stuk voor stuk goede initiatieven.
Maar deze regionale en lokale ‘good practices’ kunnen we landelijk nog beter delen.
Daarom heeft de Programmaraad Risicobeheersing opdracht gegeven voor deze handreiking.
Daarin vindt u een uitwerking van de bestaande initiatieven. De resultaten van het in mei 2011
afgeronde project Nodeloze uitrukken terugdringen (NUT), waarin de veiligheidsconsequenties
van het schrappen van de doormeldingen in de bouwregelgeving zijn onderzocht, zijn
uiteraard hierbij meegenomen.
Wij hopen met deze handreiking een bijdrage te leveren aan meer uniformiteit in de aanpak
van het terugdringen van loze meldingen. Naast de informatie in deze handreiking, staat
op Brandweerkennisnet ook allerlei materiaal zoals voorbeeldbrieven. Daar kunt u meteen
gebruik van maken.
Onze dank gaat uit naar iedereen die aan de totstandkoming van deze handreiking een
bijdrage heeft geleverd, in het bijzonder de leden van de werkgroep en de vakgroep Veilig
Gebruik. We zijn blij dat ook het ministerie van Veiligheid en Justitie het nut van deze handreiking
onderschrijft en financieel mogelijk heeft gemaakt.
Bernard Tilman
Directeur NVBR

4
Inleiding
Om de brandveiligheid in gebouwen met een verhoogde kans op (ongevallen
bij) brand te vergroten, is het bij bepaalde categorieën wettelijk verplicht om
het gebouw te voorzien van een brandmeldinstallatie (BMI). Door de brandmeldinstallatie
is een eventuele brand vroegtijdig te ontdekken en zowel de
organisatie in het gebouw als de brandweer tijdig te alarmeren.
Zo is het mogelijk een brand snel meester te zijn, slachtoffers te voorkomen en schade te
beperken. Een deel van deze BMI’s moet rechtstreeks doormelden naar de regionale alarmcentrale
(RAC) van de brandweer, de zogenaamde automatische doormelding.
Naast een verhoging van de brandveiligheid heeft dit systeem een keerzijde. Er is vaak sprake
van nodeloos alarm. In 2010 zijn bij de brandweer 102.000 brandmeldingen binnengekomen.
Hiervan was 48.500 loos alarm (60%) . Veruit het grootste deel daarvan (80%) kwam binnen
via een automatische doormelding 1 .
Nadelen
.
.
.
.
.
Oorzaken
.
.
.
.
.
Nodeloos alarm 2 heeft een aantal grote nadelen:
de alertheid van personen in een gebouw neemt af, in die zin dat personen binnen het
gebouw geneigd zijn te denken ‘het zal wel weer niks zijn’ en wellicht niet optimaal reageren
op een melding veroorzaakt door een echte brand;
de motivatie van werkgevers om haar personeel voor de brandweer beschikbaar te stellen
neemt af. Samen met een afnemende beschikbaarheid van vrijwilligers tijdens kantooruren
kan hierdoor de brandweerzorg in het gedrang komen;
de motivatie van het brandweerpersoneel neemt af met als gevolg een afname in de uitruksnelheid;
een onnodige uitruk geeft een onnodig verhoogd verkeersrisico: brandweerpersoneel spoedt
zich naar de kazerne en rijdt met spoed en dus meer risico naar een brandadres;
elke uitruk kost de gemeenschap geld;
de brandweer is tijdens een uitruk niet beschikbaar voor andere noodhulp;
er ontstaat door een onnodige uitruk onnodig geluidsoverlast voor omwonenden en anderen.
Nodeloos alarm door automatische brandmelding komt naast gebreken in de aanleg voort uit
menselijk gedrag. Dit betreft gebreken in het onderhoud en het beheer van de installatie, het
gebruik van het bouwwerk en de manier van reageren op brand en brandmeldingen:
de plaatsing van melders en de keuze van de meldtechniek is onvoldoende afgestemd op het
gebruik van ruimten en plaatselijke omstandigheden die nodeloze meldingen kunnen veroorzaken;
onvoldoende onderhoud en beheer van de installatie;
onduidelijke bediening van brandmeldinstallatie;
onbekendheid bij gebruikers met omgang en bediening van brandmeldinstallaties (personeel
onvoldoende geïnstrueerd, wisselend personeel);
gebruikelijke activiteiten die loze meldingen veroorzaken zoals roken, bakken, braden,
douchen, sterretjes en dergelijke;
ongebruikelijke activiteiten en werkzaamheden die een automatische melder nodeloos activeren
(zoals onderhouds- of bouwwerkzaamheden);
moedwil en/of baldadigheid;
1
2
Cijfers afkomstig van CBS.
Sprinklerinstallaties laten we in deze handreiking buiten beschouwing aangezien de ervaring is dat deze weinig nodeloze alarmeringen
veroorzaken.

5
.
.
Best practices
niet adequate alarmopvolging;
verkeerd gebruik doormeldvertraging.
Oorzaken van andere aard kunnen zijn:
externe, zoals atmosferische invloeden;
storing in de installatie.
Een aantal gemeenten voert met succes een handhavingsbeleid om het aantal nodeloze
brandmeldingen te reduceren naar een acceptabel niveau. Er zijn acht gemeenten 3 gekozen
welke de basis bieden voor deze handreiking. De keuze voor deze gemeenten is gemaakt in
het project NUT 4 waarbij zoveel mogelijk verschillende methoden zijn betrokken. De aanpak
van de gemeenten komt voor een deel overeen, daar waar de aanpak verschilt is een keuze
gemaakt dan wel een alternatieve of aanvullende maatregel in de handreiking opgenomen.
Naast vermindering van het aantal nodeloze brandmeldingen kan het aantal nodeloze uitrukken
worden verminderd. Dit kan aangepakt worden door verificatie. Verificatie is het nagaan
door de meldkamer of al dan niet sprake is van een calamiteit waarbij uitrukken is aangewezen.
Na het binnenkomen van de melding bij de meldkamer wordt niet direct de brandweer
gealarmeerd maar wordt eerst telefonisch contact gezocht met iemand die zich in of bij het
object bevindt. Een aantal veiligheidsregio’s heeft een 1-minuut regel opgenomen in de verwerkingsprocedure
van de RAC waardoor het aantal loze uitrukken drastisch is afgenomen.
Twee voorbeelden 5 vormen de basis van deze handreiking.
Leeswijzer
Veel van de oorzaken van nodeloos alarm zijn een gevolg van menselijk gedrag zoals onbekendheid
met de omgang met een brandmeldinstallatie en afwijkend of onvoorzien gebruik van
ruimten. Deze aspecten spelen daarom een doorslaggevende rol bij het terugdringen van nodeloze
meldingen. Dit kan worden beïnvloed door voorlichting, maar ook door bestuursrechtelijke
handhaving. De gemeente beschikt over juridische instrumenten die het juiste gedrag
stimuleren en overtreding voorkomen. Voor het reageren op loze meldingen is de last onder
dwangsom geschikt. De dreiging van het betalen van een geldbedrag blijkt doorgaans in veel
gevallen een goede stimulans tot het voorkomen van nodeloos alarm. Over het toezicht en
handhaving gaat Deel A.
Naast handhaving is verificatie door de RAC een effectieve manier om te voorkomen dat er
nodeloos wordt uitgerukt. De centralist pleegt eerst onderzoek voor hij besluit tot alarmeren.
Deze mogelijkheid moet zorgvuldig in lijn worden gebracht met de wettelijke eis van directe
doormelding. In Deel B wordt aangegeven hoe deze mogelijkheid ingezet kan worden.
In de bijlagen zijn voorbeelden (modellen) opgenomen. Hiernaar wordt in de tekst verwezen.
3
4
5
Het betreft de gemeenten: Amersfoort, Barneveld, Ede, Enschede, Nijmegen, Noordwijk, Texel en Zeist.
Pag. 85 Nodeloze uitrukken terugdringen (NUT), Deelproject 6 – lessen NUT voor de bestaande praktijk, NVBR en Lectoraat Brandpreventie
NIFV, Onderzoek naar de consequenties van het voorstel Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid Lectoraat Versie: Eindrapport,
23 mei 2011.
Het betreft de Veiligheidsregio’s Midden- en West-Brabant en Gelderland Midden.

6
DEEL A
Toezicht en handhaving
Het toezicht en de handhaving van nodeloze meldingen is een onderdeel van
het toezicht op en handhaving van alle brandveiligheidseisen die voortkomen
uit de Woningwet. Deze handreiking beoogt te stimuleren dat de partijen die
hierbij betrokken zijn (gemeente/brandweer) de handhaving van nodeloze
meldingen in het bestaande beleid opnemen dan wel aanscherpen en prioriteit
geven.
Handhaving bestaat uit voorlichting en juridische handhaving. Voorlichting is aan de orde
bij overtreders die zich niet bewust zijn van een overtreding en niet weten hoe deze te voorkomen.
Derhalve wordt aanbevolen om in het handhavingsbeleid voorlichting op te nemen als
eerste stap. Juridische handhaving is met name bedoeld voor de gevallen waarin men willens
en wetens de overtreding begaat en men geen uitzicht biedt op beëindiging van de overtredingen.
Het handhaven van de voorschriften voor nodeloze meldingen gebeurt in beginsel volgens
dezelfde procedure als de handhaving van overige brandveiligheidsvoorschriften. Echter
heeft de handhaving van het overschrijden van het toegestane aantal loze meldingen een
andere positie dan het handhaven van andere overtredingen omdat er ook andere instanties
bij betrokken zijn naast de ‘normale’ toezichthouders: degenen die uitrukken en de regionale
alarmcentrale (RAC).
Omdat iedere gemeente/brandweer anders georganiseerd is en ook hun handhaving verschillend
hebben ingericht, kan deze handreiking niet een model bieden dat iedere gemeente/
brandweer onverkort kan overnemen. Immers het moet geïntegreerd worden in de bestaande
handhavingspraktijk voor zover dat nog nodig is. Daarom bestaat de handreiking uit een
uiteenzetting en voorbeelden van zaken die aan de orde moeten komen. Het huidige handhavingsbeleid
kan hieraan getoetst worden en wat nog ontbreekt kan worden ingevoerd.
1
Wettelijke basis handhaving
Bij of krachtens de Woningwet worden eisen gesteld aan brandmeldinstallaties.
Woningwet (Ww)
Bouwverordening
Bouwbesluit 2003
Gebruiksbesluit
Woningwet (Ww)
Bouwbesluit 2003
Sinds 1 november 2008 is het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken 6 opgenomen in de
Bouwverordening. Deze staat naast het Bouwbesluit. In 2012 zal het Gebruiksbesluit worden
opgenomen in het nieuwe Bouwbesluit 2012. Tevens zal met de invoering van het Bouwbesluit
2012 het aantal verplichte doormeldingen aanzienlijk afnemen. In bijlage B wordt het relevante
artikel uit het Gebruiksbesluit/Bouwbesluit 2012 nader uitgelegd.

7
Deze handreiking richt zich vooral op het rechtstreeks aanpakken van een teveel aan nodeloze
brandmeldingen van die doormeldingen welke nog verplicht zijn na de invoering van Bouwbesluit
2012. Voor deze BMI’s geldt de NEN 2535, die exact aangeeft hoeveel nodeloze meldingen
zijn toegestaan. De NEN 2535 wordt via het Gebruiksbesluit/Bouwbesluit 2012 aangestuurd
door de Woningwet. In het Gebruiksbesluit staat de geldende versie van de NEN-norm
expliciet aangegeven. Met het Bouwbesluit 2012 wordt de geldende versie in de Regeling
Bouwbesluit 2012 7 aangewezen. In de Regeling Bouwbesluit 2012 staat de NEN 2535:1996;
niet de NEN 2535:2009. Het is niet bekend of en wanneer de (nieuwere) NEN 2535:2009 aangewezen
zal worden.
Naast het maximaal aantal ongewenste en onechte meldingen uit de NEN 2535 bestaan er nog
andere eisen die aan een goede werking en gebruik van de brandmeldinstallatie bijdragen en
daarmee indirect nodeloos alarm voorkomen.
1.1
NEN 2535
In de NEN 2535 8 is expliciet opgenomen dat een installatie een beperkt aantal loze meldingen
mag veroorzaken. Dit aantal is afhankelijk van de functie van een gebouw en het aantal
melders. Wanneer in een jaar bij de brandweer meer meldingen binnenkomen, is in beginsel
sprake van een overtreding.
.
.
De NEN 2535 maakt onderscheid tussen twee soorten nodeloze meldingen:
ongewenste brandmelding: een brandmelding veroorzaakt door de aanwezigheid van op
brand lijkende verschijnselen, die niet het gevolg zijn van brand;
onechte brandmelding: een brandmelding die niet het gevolg is van een brand, of op brand
lijkende verschijnselen.
Oorzaak Categorie Maatregelen
• Brandontwikkeling
• Brandstichting
Echte brandmelding
• Inbraakpreventie
• Organisatie
• Inbraakbeveiliging
• Roken
• Bakken/braden
• Flamberen
• Uitlaatgassen
• Laswerkzaamheden
• Soldeerwerkzaamheden
• Aërosolen uit productieproces
• Met kwade opzet activeren handbrandmelder
Ongewenste brandmelding
• Organisatorisch
• Beheer
• Controle
• Projectie aanpassen
• Techniek aanpassen
• Prestatie-eis aanpassen
• Onderhoud uitvoeren
• Stoom/douche/waterkoker
• Beschadiging
• Atmosferische beïnvloeding
• Vervuilde melder
• Beïnvloeding door ander systeem;
Elektro Magnetische Compatibiliteit (EMC)
• Opwervelend stof
• Lijmwerkzaamheden (vloerbedekking)
Onechte brandmelding
• Organisatorisch
• Techniek aanpassen
• Projectie aanpassen
• Prestatie-eis aanpassen
• Onderhoud uitvoeren
6
7
8
De Woningwet schrijft de gemeenteraad voor om een bouwverordening vast te stellen, waarin voorschriften zijn opgenomen omtrent
de brandveiligheid van bouwwerken (artikel 8 lid 1 en 2 Ww). Artikel 8, lid 8 Ww geeft de minister de mogelijkheid om regels
te stellen aan de inhoud van de bouwverordening. Met het Gebruiksbesluit is van die bevoegdheid gebruik gemaakt. Hierdoor gelden
in het hele land dezelfde brandveiligheidsregels.
Concept-Regeling Bouwbesluit 2012 van september 2011.
In artikel 4.3.2 van de NEN 2535:1996 en in artikel 4.3.1 van de NEN 2535:2009.

8
De oorzaak van een ongewenste brandmelding heeft te maken met ‘brandverschijnselen’,
veroorzaakt door kwaadwilligheid, gewijzigd gebruik van ruimten en dergelijke. De oorzaak
van een onechte brandmelding kan kort samengevat worden als ‘oorzaak techniek’, zoals de
kwaliteit van het onderhoud of een systeemstoring. Daarnaast kennen we de categorie ‘echte
brand’. Het behoeft geen uitleg dat het in zo’n situatie gaat om een terechte brandmelding.
Er is sprake van een daadwerkelijke brand.
Tussen echt en ongewenst zit een grijs gebied. Het kan zijn dat er het begin was van een
echte brand die echter adequaat is bestreden en op het moment dat de brandweer ter plaatse
kwam inmiddels gedoofd was. Dan komt het wellicht over als een nodeloos alarm, maar dat is
niet het geval, de BMI en de interne organisatie hebben optimaal gefunctioneerd waardoor
de brandweer niet meer nodig was. Een verkeerde kwalificatie wordt voorkomen door altijd
de oorzaak van de brand te vermelden/registreren.
Onoplettendheid en
onachtzaamheid
Nog een probleem: het veelvuldig veroorzaken van echte meldingen. Dit kan verwijtbaar
gedrag zijn. De oorzaken liggen veelal in de sfeer van onoplettendheid en onachtzaamheid.
Brandweer Ede heeft deze oorzaken in de achterliggende jaren altijd gecategoriseerd bij de
ongewenste brandmeldingen, omdat de oorzaak van deze brandmeldingen nagenoeg altijd
weggenomen kan worden door het treffen van (organisatorische) maatregelen. Denk hierbij
aan bakken en braden, overgekookte melk en een drooggekookt pannetje.
1.2
Toepasselijkheid NEN 2535
De NEN 2535 maakt een directe aanpak van een teveel aan nodeloze meldingen mogelijk.
Echter niet in alle gevallen is deze norm van toepassing. Hieronder volgt een overzicht
wanneer de NEN 2535 van toepassing is.
Gebruiksbesluit art. 2.2.1
ja
nee
Gelijkwaardigheid
nee
ja
Gebruiksmelding checken en
eventueel aanpassen
Milieuwetgeving
nee
ja
Vergunning checken en
eventueel aanpassen
Vrijwillige doormelding
ja
Overeenkomst checken en
eventueel aanpassen
nee
Bouwbesluit 2012 art. 6.20
ja
NEN 2535 van toepassing

9
Gebruiksbesluit/
Bouwbesluit 2012
Gelijkwaardigheid
Milieuwetgeving
De NEN 2535 is van toepassing op die doormeldingen welke zijn verplicht op grond van artikel
2.2.1, eerste lid Gebruiksbesluit / artikel 6.20, eerste lid Bouwbesluit 2012.
Op basis van een gelijkwaardigheid (artikel 1.4 Gebruiksbesluit/1.3 Bouwbesluit 2012) kan
een BMI met doormelding zijn vereist. Het is niet eenduidig aan welke eisen deze installaties
moeten voldoen. Het hangt ervan af hoe dit destijds tot stand gekomen is om te bepalen
welke eisen aan deze installaties zijn gesteld. Het kan zijn dat in de nadere voorwaarden van
de gebruiksmelding dan wel de bouw- of gebruiksvergunningsvoorwaarden hierin nadere
bepalingen zijn opgenomen. Soms zijn er gemeentelijke bouwverordeningen die een aanvullende
bepaling hebben opgenomen voor BMI’s die op deze basis (of vrijwillig) doormelden.
Het is nodig dat bij het gelijkwaardigheidsbesluit expliciet wordt opgenomen dat de BMI aan
de NEN 2535 9 moet voldoen.
Vanuit de milieuwetgeving wordt meestal gebruik gemaakt van de PGS-en (Praktijkrichtlijn
Gevaarlijke Stoffen). De PGS-en gaan vooral over de opslag of het werken met gevaarlijke stoffen.
Daarbij wordt vaak een beschermingsniveau geëist, waarvan branddetectie een onderdeel
kan zijn. In deze handreiking gaan wij daar niet verder op in omdat er teveel verschillen
zijn met de BMI’s die op basis van het Gebruiksbesluit/Bouwbesluit 2012 zijn geëist.
Het doel is meestal anders. BMI’s op basis van milieuwetgeving (M-BMI’s) hebben veelal tot
taak een brand snel te melden, zodat escalatie door de brandweer kan worden voorkomen.
Hierbij is het oogmerk het beschermen van het milieu. Bij BMI’s op basis van de Woningwet
(BB-BMI’s) is de voornaamste taak het alarmeren van de aanwezigen en de brandweer om
slachtoffers te voorkomen. De installatie is vaak anders, de M-BMI’s zijn vaak gekoppeld aan
een brandbestrijdingsinstallatie. Soms is er helemaal geen BMI aanwezig, maar meld bijvoorbeeld
de sprinkler zelf door. Het gebruik is anders, bij M-BMI’s gaat het veelal om opslagvoorzieningen.
Hier werken niet veel mensen en de activiteiten bestaan voornamelijk uit het
verplaatsen van containers/pallets en dergelijke.
Vrijwillige
doormelding
PAC’s
De eisen voor een vrijwillige doormelding zijn niet wettelijk vastgelegd. Bestuursrechtelijke
handhaving is daarom niet mogelijk. De RAC of de Veiligheidsregio heeft een privaatrechtelijke
overeenkomst met de abonnee of met de OMS-beheerder. Via de aansluitvoorwaarden
kunnen eisen worden gesteld en deze kunnen privaatrechtelijk afgedwongen worden. De NEN
2335 is vaak opgenomen in de overeenkomst.
BMI’s kunnen vrijwillig doormelden naar een particuliere alarmcentrale (PAC). Deze doormelding
wordt niet wettelijk vereist 10 . De PAC neemt telefonisch contact op met de RAC. Tussen
de PAC’s en de organisaties die daarbij zijn aangesloten gelden privaatrechtelijke afspraken,
echter staat de RAC daar buiten. Ook PAC’s geven nodeloze meldingen door. Het kan zijn dat
de RAC gebeld wordt zonder dat de brandmelding door de abonnee of derden is geverifieerd.
De manier van werken door PAC’s is zeer uiteenlopend. De aanpak van PAC’s vergt dan ook
een heel ander beleid en zal in deze fase van de handreiking niet aan de orde komen. 11
1.3
Overige wettelijke eisen
Naast de norm voor het maximaal toegestane aantal nodeloze brandmeldingen gelden nog
meer eisen welke het voorkomen van nodeloze meldingen bevorderen.
Certificaat
Op grond van het Gebruiksbesluit is een geldig (product)certificaat als bedoeld in de Regeling
brandmeldinstallaties 2002 van het Centraal College van Deskundigen van het Centrum voor
Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) vereist. Dit komt met het Bouwbesluit 2012 te
vervallen en wordt vervangen door een inspectiecertificaat. Hierdoor wordt niet alleen de
werking van de BMI, maar na ingebruikstellen van die installatie ook de veiligheid van die
9
10
11
Op grond van gelijkwaardigheid kan de geldende prestatie-eis ook worden bepaald op basis van NEN 2535:2009.
Er zijn wel verzekeraars die dit eisen.
Op dit moment ontbreekt nog informatie. De besprekingen met de PAC-branche zijn aangevangen en zullen worden gebruikt voor de
volgende fase van de handreiking.

10
installatie in zijn specifieke toepassing gecontroleerd. Via Bouwbesluit 2012 artikel 1.5, derde
lid geldt Regeling Bouwbesluit 2012 12 waarin is opgenomen dat een BMI voor ingebruikname
over een inspectiecertificaat moet beschikken. Wanneer een doormelding verplicht is, is de
geldigheidsduur van een inspectiecertificaat een jaar.
Uitvoering
en projectie
Beheer en
onderhoud
Naast het maximaal aantal toelaatbare nodeloze meldingen zijn in de NEN 2535 eisen opgenomen
voor de uitvoering en de projectie van melders en aangesloten voorzieningen.
Met de NEN 2654 wordt geregeld dat een BMI goed beheerd en onderhouden moet worden.
Met een goed beheer en onderhoud zullen minder nodeloze meldingen gegenereerd worden.
In het Gebruiksbesluit staat de geldende versie van de NEN norm expliciet aangegeven 13 . Met
het Bouwbesluit 2012 wordt de geldende versie in de Regeling bouwbesluit 2012 14 aangewezen.
Voor het onderhoud is vereist dat er een onderhoudscontract is en dat er jaarlijks onderhoud
wordt gepleegd. In de norm is een model gegeven voor een onderhoudsovereenkomst met
een voorbeeld van de daaraan gekoppelde voorwaarden en condities. Daarnaast moet alle
onderhoudswerk, zoals preventief onderhoud, inspectie en reparatie, in het logboek worden
vermeld. In een bijlage in de norm is een model gegeven voor een logboek dat geschikt is
voor het vermelden van het onderhoudswerk.
Voor het beheer is vereist dat een abonnee één of meerdere personen moet aanwijzen die
zijn opgeleid en geïnstrueerd om te functioneren als ‘beheerder brandmeldinstallaties’ 15 . Vaak
wordt deze taak uitbesteed aan een onderhoudsbedrijf. De bedoelde taken zijn specifiek
bedoeld voor het beheer, de controle en het onderhoud waarbij geen taakinvulling is opgenomen
ten aanzien van alarmopvolging in geval van een brandmelding. In geval van een gecertificeerde
brandmeldinstallatie 16 moet de beheerder voldoende zijn geïnstrueerd/opgeleid in
de omgang met en beheer van de brandmeldinstallatie. Hiervoor is in samenwerking met de
Vereniging van Beveiligingsondernemingen in Nederland (VEBON) en Facility Management
Nederland het boek ‘Beheerder brandmeldinstallaties’ (voorheen ‘opgeleid persoon’) opgesteld.
Middels een verklaring van een erkend branddetectiebedrijf, dat de beheerder voldoende
is geïnstrueerd, of bij voorkeur met een diploma ‘Beheerder brandmeldinstallatie’, van het
Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV) kan aangetoond worden dat aan de
eisen is voldaan.
Logboek
Ontruimingsplan
Op grond van artikel 2.10.1 van het Gebruiksbesluit is een logboek vereist. Dit vereiste vervalt
met het Bouwbesluit 2012. De Algemene wet bestuursrecht voorziet namelijk in een algemene
informatieplicht die een dergelijk voorschrift overbodig maakt. 17 Dit neemt niet weg dat een
logboek in veel gevallen een handig hulpmiddel kan zijn om aan de informatieverplichtingen
te voldoen. Daarnaast blijft het logboek BMI wel vereist op basis van de NEN 2654, het is niet
duidelijk hoe dit zich verhoudt tot het vervallen van de eis in het Bouwbesluit 2012.
Wanneer een bouwwerk een op grond van het Gebruiksbesluit verplichte brandmeldinstallatie
heeft, moet er een ontruimingsalarminstallatie en een ontruimingsplan aanwezig zijn 18 .
Er zijn geen concrete eisen aan het ontruimingsplan gesteld, echter de toelichting op het
Gebruiksbesluit/Bouwbesluit 2012 wordt wel een indicatie gegeven, er wordt verwezen naar
de Nederlandse Technische Afspraken (NTA) 8112-serie. De ontruiming moet geoefend worden
en deze oefeningen moeten gerapporteerd worden in het logboek 19 . Wanneer deze zaken
op orde zijn, zal adequaat op een melding worden gereageerd, echter wordt een nodeloze
melding niet voorkomen.
12
13
14
15
16
Artikel 1.10 van concept-Regeling Bouwbesluit 2012 van september 2011.
NEN 2654-1: Brandmeldinstallaties. Eisen voor het beheer, de controle en het onderhoud, uitgave 2002.
NEN 2654-1 2002: Beheer, onderhoud en controle van brandveligheidsinstallaties, Deel 1 Brandmeldinstallaties.
Artikel 5.3 van NEN 2654-1: Beheerd door de gebruiker.
De beheerder is belast met de bediening, de periodieke controle en het preventieve onderhoudswerk. De Beheerder moet de onderhouder
informeren over bouwkundige wijzigingen, wijzigingen in het gebruik van ruimten en wijzigingen in de alarmorganisatie.
Met betrekking tot het voorkomen van onechte en ongewenste brandmeldingen, moet de Beheerder de personen instrueren die
gebruik maken van de ruimten. Storingen die niet door de Beheerder kunnen worden verholpen moeten direct aan de onderhouder
worden gemeld. Alle gebeurtenissen, samenhangend met het functioneren van de brandmeldinstallatie, moet de Beheerder in het
logboek vermelden.
Certificeringsregeling ‘Regeling brandmeldinstallaties 2002’ van het CCV. Ministeriële Regeling Bouwbesluit 2012, artikel 1.12:
‘Regeling brandmeldinstallaties 2011’ van het CCV. Deze Regeling wordt gepubliceerd in 2012.

11
In het geval van een doormeldvertraging kan wel een nodeloze doormelding worden voorkomen.
Bij het besluit om de doormeldvertraging toe te staan kan een inhoudelijke toetsing
op het ontruimingsplan plaatsvinden, immers met een ontoereikend ontruimingsplan kan de
aanvraag afgewezen worden. Aanbevolen wordt om in een dergelijk ontruimingsplan specifiek
aandacht te hebben voor de alarmopvolging en hoe deze is omschreven in het ontruimingsplan.
Aangegeven moet zijn dat er een doormeldvertraging is toegepast, hoe en door wie
acceptatie en verkenning plaatsvindt.
Arbo
Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet heeft een bedrijf of instelling als verplichting
zorg te dragen voor de veiligheid 20 van de werknemers en andere aanwezigen. Hiertoe moeten
binnen de organisatie bedrijfshulpverleners (BHV) worden opgeleid en uitgerust 21 . De bedrijfshulpverlening
is bedoeld als voorpostfunctie voor de professionele hulpverlening, zoals
brandweer en ambulancedienst. De BHV reageert op een melding, echter voorkomt niet het
ontstaan van een nodeloze melding. Hoogstens kan de BHV voorkomen dat een nodeloze
melding wordt doorgemeld naar de meldkamer van de brandweer, echter alleen in geval
doormeldvertraging of verificatie wordt toegepast.
1.4
Overtreding
De Woningwet 22 geeft aan dat het verboden is een bouwwerk in gebruik te hebben in afwijking
van de voorschriften in het Gebruiksbesluit/Bouwbesluit. Wanneer een situatie een
dergelijke afwijking is, is sprake van een overtreding 23 en kan er direct worden gehandhaafd
met bestuursrechtelijke sancties.
Abonnees die vrijwillig zijn doorgemeld moeten zich houden aan de overeenkomst die is
gesloten met de RAC of de Veiligheidsregio. Deze overeenkomsten zijn niet bestuursrechtelijk
handhaafbaar. Men kan echter dezelfde normen van toepassing verklaren in de overeenkomst.
Wanneer deze overtreden worden, is sprake van wanprestatie en kan privaatrechtelijk worden
opgetreden. In het strafrecht is nodeloos alarmeren opgenomen als een strafbaar feit (art. 142
van het Wetboek van Strafrecht). Of en wanneer er in het geval van nodeloze meldingen door
PAC’s sprake is van een strafbaar feit moet nader onderzocht worden en valt buiten het bereik
van deze handreiking.
Overtreding
(e.v. andere bron)
Wanprestatie
Strafbaar feit
(e.v. andere bron)
Bestuursrecht
Privaatrecht
Strafrecht
Handhaven
Nakoming eisen/
overeenkomst beëindigen
Vervolgen
17
18
19
20
21
22
23
Artikel 5:20 Algemene wet bestuursrecht: Een ieder is verplicht aan een toezichthouder binnen de door hem gestelde redelijke
termijn alle medewerking te verlenen die deze redelijkerwijs kan vorderen bij de uitoefening van zijn bevoegdheden.
Artikel 2.3.6, vijfde lid Gebruikbesluit /artikel 6:23, zesde lid Bouwbesluit 2012.
zodra het Besluit basishulpverlening in werking treedt, zal de verplichting om een ontruimingsplan te hebben op dat besluit zal zijn
gebaseerd. Het voorschrift in het Bouwbesluit zal daarmee komen te vervallen.
Artikel 2.10.1 Gebruiksbesluit/niet meer expliciet opgenomen in Bouwbesluit 2012.
Arbeidsomstandighedenwet artikel 3, 1e lid.
Arbeidsomstandighedenwet artikel 15.
Artikel 1b jo 7b Woningwet.
Artikel 5:1 Algemene wet bestuursrecht. [1] In deze wet wordt verstaan onder overtreding: een gedraging die in strijd is met het
bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift. [2] Onder overtreder wordt verstaan: degene die de overtreding pleegt of
medepleegt. [3] Overtredingen kunnen worden begaan door natuurlijke personen en rechtspersonen. Artikel 51, tweede en derde
lid, van het Wetboek van Strafrecht is van overeenkomstige toepassing.

12
Het Gebruiksbesluit/Bouwbesluit 2012 hebben directe werking. Dat wil zeggen dat er geen
besluit nodig is om vast te stellen dat een situatie de status van overtreding heeft. Zodra een
overtreding is geconstateerd kan de handhavingsprocedure op grond van de Algemene wet
bestuursrecht in gang worden gezet.
Het voorschrift dat bepaalt hoeveel onechte/ongewenste meldingen zijn toegestaan, is de
aangewezen weg om het probleem aan te pakken. De handreiking richt zich vooral hier op.
De andere toepasselijke voorschriften hebben meer indirect invloed op het beperken van
het aantal nodeloze meldingen. De aanpak van deze overtredingen is niet noodzakelijk maar
ondersteunt het beleid wel.
In onderstaande tabel is bij alle relevante overtredingen aangegeven of de norm van toepassing
is op de BMI’s die op basis van Gebruiksbesluit artikel 2.2.1, Bouwbesluit 2012 artikel 6.20
en een gelijkwaardigheid op basis van artikel 1.3 Bouwbesluit 2012 een doormelding hebben.
Voor BMI’s die op basis van huidige gelijkwaardigheid en milieu-eisen verplicht zijn, en de
vrijwillige doormelding zijn geen landelijke uniforme systemen en kan daarom geen algemeen
overzicht worden gegeven.
Overtreding Wettelijke norm GB 2.2.1 BB12 6.20 BB12 1.3
Teveel onechte/ongewenste meldingen
NEN 2535 jo 2.2.1, lid 6 GB
NEN 2535 jo 6.20, lid 1 BB 12
ja ja –
Staat van installatie niet in orde
NEN 2535 jo 2.2.1, lid 6 GB
NEN 2535 jo 6.20, lid 1 BB 12
ja
ja –
Geen installatie-certificaat CCV 2.2.1, lid 9 GB ja – –
Geen inspectie-certificaat CCV 6.20, lid 6 BB12 nee ja –
Geen onderhoudscontract
(als inspectie certificaat CCV niet vereist is)
NEN 2654 jo 2.2.1, lid 8 GB
NEN 2654 jo 6.20, lid 7 BB12
ja
ja
ja
Onvoldoende (deskundig) onderhoud
NEN 2654 jo 2.2.1, lid 8 GB
NEN 2654 jo 6.20, lid 7 BB12
ja
ja
ja
Geen beheerder/opgeleid persoon BMI
NEN 2654 jo 2.2.1, lid 8 GB
NEN 2654 jo 6.20, lid 8 BB12
ja
ja
ja
Logboek niet in orde
2.10.1 GB
NEN 2654 jo 6.20, lid 8 BB12
ja
ja
ja
Ontruimingsplan niet in orde
(in geval van doormeldvertraging)
2.3.6, vijfde lid GB
6:23, zesde lid BB12/toekomstig
Besluit basishulpverlening
ja
ja
–
BHV niet in orde
(in geval van doormeldvertraging)
Arbeidsomstandighedenwet

13
2
Stappenplan handhaving
Het handhaven van nodeloos alarm noodzaakt het gemeentebestuur om een
aantal keuzes te maken en om zaken aan te passen dan wel in gang te zetten
om dit goed te kunnen uitvoeren. Ook de alarmcentrale en de repressieve dienst
hebben hier een rol.
Stappen die genomen moeten worden, voor zover nog niet gebruikelijk binnen de eigen
regio, zijn in twee groepen te verdelen: binnen de gemeente/brandweer en tussen gemeente/
brandweer en abonnee. Het start met registratie en communicatie. Hieronder volgt een overzicht
met vervolgens een nadere uitleg.
Schema stappenplan
Interne acties
Externe acties
Registratie meldingen bij RAC
Registratie NEN 2535 van toepassing
Zonodig NEN 2535 van toepassing
verklaren op doormelding o.g.v.
gelijkwaardigheid/vrijwilligheid
Registratie oorzaak van melding
Voorlichting aan abonnees
om maatregelen te nemen
Informatie inwinnen
om maximaal aantal te kunnen bepalen
Registratie max nodeloze meldingen
Voorlichting aan abonnees
over maximaal aantal
Vaststellen handhavingsbeleid
Informatie over
voorgenomen handhavingsbeleid
2.1
Registratie meldingen en oorzaak
Om te kunnen handhaven, maar ook om doelgericht te informeren en voor te lichten is juiste
informatie noodzakelijk. Dat betekent dat alle automatische brandmeldingen die binnenkomen
bij de RAC moeten worden geregistreerd waarbij ook de oorzaak van de meldingen vastgesteld
moet zijn. Er moet een systeem opgezet worden, waarbij de gegevens van de alarmcentrale
en de gegevens over de oorzaken van de melding betrouwbaar zijn en bijeengebracht
worden.
A
B
C
D
Er zijn verschillende manieren om de oorzaak vast te stellen:
doorrijden tankautospuit (TAS);
toezichthouder erop af (controle);
toezichthouder belt (telefonisch contact);
centralist vraagt uit (verificatie).
De mogelijkheden kunnen naast elkaar bestaan.

14
A
1
Zie bijlage D, Model 1
2
a
b
Doorrijden TAS
Als er een brandmelding is zal de brandweer doorgaans met een tankautospuit (TAS) uitrukken
en met een prio 1 ter plaatse gaan. Dan volgen er verschillende scenario’s:
Er is geen contact dan wel er wordt vanuit het object gemeld dat nog niets bekend is. Dan
blijft de TAS met een prio 1 doorrijden. Eenmaal aangekomen, en de oorzaak van de ongewenste/onechte
melding is duidelijk, zowel voor de brandweer als de aanwezige contactpersoon
dan kan de bevelvoerder dit ook rapporteren. Het is noodzakelijk dat de contactpersoon
een handtekening onder het rapport zet, zodat achteraf geen twijfel bestaat. Voor een handhavingsprocedure
is het van belang dat de feiten vaststaan. In geval er twijfel blijft bestaan
of anderszins nog voorlichting of oplossingen nodig zijn dan schakelt de bevelvoerder een
toezichthouder of preventie-functionaris in.
Voorbeeldformulier registratie oorzaak melding door bevelvoerder
Er wordt vanuit het object gemeld dat er niets aan de hand is, dat het gaat om bijvoorbeeld
rook uit een broodrooster. Nu volgen er twee mogelijkheden, afhankelijk van de beleidskeuze
van de brandweer/gemeente:
de TAS rijdt door naar het brandadres met een prio 2 of 3 en handelt de melding zelf af zoals
onder 1;
de TAS rijdt terug naar de kazerne. Voor het handhaven van nodeloos alarm moet dan een
voorziening als onder B, C of D getroffen worden.
Reset installatie
In geval de oorzaak van een melding onbekend is en de gebruiker de installatie zonder overleg
met de brandweer gereset heeft, kan deze melding worden aangemerkt als ongewenst.
B
Toezicht
Voorafgaand aan handhaving is de rapportage van een toezichthouder de aangewezen
procedure. Het is niet wenselijk om een toezichthouder op iedere nodeloze melding te laten
reageren. Wanneer er geen onduidelijkheid over de oorzaak van de melding is en niemand de
feiten zal betwisten, dan is tussenkomst van de toezichthouder niet noodzakelijk.
Er zijn verschillende manieren om het toezicht te organiseren. Preventie-functionarissen van
de brandweer kunnen aangewezen zijn als toezichthouder of inspecteurs van de gemeente
kunnen aangewezen zijn als toezichthouder. Of beide.
In Zeist is een toezichthouder als Preventie-controlefunctionaris van dienst (PCF) benoemd.
Bij een melding (tijdens kantooruren) rijdt de PCF gelijktijdig met de tankautospuit om de
melding af te handelen indien het geen echte melding blijkt. De tankautospuit (TAS) is dan
al teruggeroepen of kan dan terugrijden. Hiermee is ervaring opgedaan en men komt tot
onderstaande voor- en nadelen.
Voordelen toezichthouder (PCF)
. Minder onrust en ‘schaamte’ binnen de instelling*.
. Meer rust in de buurt.
. Minder tijdsbelasting uitruk / productiever voor de
koude kant.
. Toezichthouder heeft meer tijd en meer rust voor
afhandeling.
. Kinderen worden niet op ideeen gebracht.
. Minder risicos in verkeer.
. Minder kosten.
. Inzetbaarheid elders neemt toe.
. Een deskundige afhandeling.
. Directer contact met klant.
. De melding kan snel worden afgehandeld.
De instelling krijgt geen bezoek enkele dagen later.
. De juiste persoon kan direct aangepakt worden.
. PCF treft de alarmsituatie aan die de melding heeft
veroorzaakt en kan direct maatregelen nemen en
afspraken maken.
. Bij meldingen tijdens een oefening, kan de oefening
sneller hervat worden.
. TAS weer snel inzetbaar voor andere hulpvragen.
* Dit kan zowel een voordeel als een nadeel worden genoemd.

15
Nadelen
. De afhandeling kost de instelling meer tijd bij de
melding*.
. TAS bezetting leert veel minder over objecten,
omgeving en straten.
. Opkomstmotivatie vrijwilligers wordt minder.
. Onrust binnen de organisatie tijdens pilot:
Tweestrijd tussen de PCF en de bezetting van de TAS.
. PCF kreeg tegenwerking van brandweercollega’s
tijdens het project. Gedoopt tot D.V.D. (Demotiveerder
Van Dienst).
. Het uit- en direct weer inrukken is frustrerend.
. Er is niet meer rood op straat: (positieve uitstraling
blusvoertuig).
. Toezichthouder heeft minder impact bij de veroorzaker
van de loze melding dan een blusvoertuig.
. Als het toch echt brand, ben je later.
. Minder productief voor de warme kant.
. Procedure, communicatie en afspraken moeten
duidelijker.
. Brandweerchauffeur mist rijervaring.
. Onderbreken lopende gebruikscontrole toezichthouder.
. TAS meldt zich niet bij de PCF ter plaatse(wel
statusmelding), zodat de PCF door blijft rijden naar
het object.
. Moeilijk te organiseren op regioniveau en daarmee
bewerkelijk/duur.
* Dit kan zowel een voordeel als een nadeel worden genoemd.
C
D
Telefonisch contact
De toezichthouder neem telefonisch contact op en vraagt naar de oorzaak van de melding bij
de abonnee. De toezichthouder heeft dit niet zelf geconstateerd. Naast de oorzaak van de
melding moet daarom ook de naam genoteerd worden van degene die dit als oorzaak heeft
opgegeven.
Verificatie
Er bestaan twee soorten verificatie. Verificatie door de abonnee bij doormeldvertraging,
meestal zoektijd genoemd én verificatie door de meldkamer. Het laatstgenoemde is hier
bedoeld.
De centralist van de meldkamer moet in dat geval de oorzaak van de melding uitvragen bij de
abonnee. De centralist heeft dit niet zelf geconstateerd en is ook geen toezichthouder. Naast
de oorzaak van de melding moet daarom ook de naam genoteerd worden van degene die
dit als oorzaak heeft opgegeven. Bij verificatie door de meldkamer ligt de rapportageverantwoordelijkheid
bij de RAC.
Over verificatie, als basis voor het besluit om te alarmeren of daarvan af te zien, meer in Deel B.
Hier beperken we ons tot het vernemen van de oorzaak van de melding door de RAC.
2.2
Registratie NEN 2535
Er is een verschil tussen het constateren van feiten en een oordeel geven of sprake is van een
overtreding 24 . Voor dat laatste is kennis nodig van de wetgeving. Zo volgt op het constateren
van de oorzaak van de melding nog de beoordeling of dit een echte, ongewenste of onechte
brandmelding is. Vervolgens moet worden beoordeeld of het toegestane aantal is overschreden.
Daarmee komt pas vast te staan of sprake is van een overtreding.
.
Dit zijn dus vier stappen:
vaststellen brandmelding;
vaststellen oorzaak van de melding;
beoordeling onecht of ongewenst;
beoordelen of sprake is van overtreding.
24
Artikel 5:1 Algemene wet bestuursrecht.
[1] In deze wet wordt verstaan onder overtreding: een gedraging die in strijd is met het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk
voorschrift. [2] Onder overtreder wordt verstaan: degene die de overtreding pleegt of mede pleegt. [3] Overtredingen kunnen
worden begaan door natuurlijke personen en rechtspersonen. Artikel 51, tweede en derde lid, van het Wetboek van Strafrecht is van
overeenkomstige toepassing.

16
Brandmelding
Oorzaak melding
toetsing aan NEN 2535
Onecht of ongewenst
- grondslag BMI;
- risicoklasse;
- bewaakt vloeroppervlak;
- aantal puntmelders.
Overtreding
Overmacht
Als sprake is van een onechte of ongewenste melding en er is sprake van overmacht (blikseminslag,
uitval energievoorziening van een energiebedrijf) kan worden besloten niet over te
gaan tot handhaving.
Om de laatste stap te kunnen zetten, moeten de gegevens van de BMI bekend zijn zodat
bepaald kan worden wat de maximaal toelaatbare onechte/ongewenste meldingen zijn.
1
2
3
4
De benodigde gegevens zijn:
grondslag BMI (is de NEN 2535 van toepassing);
risicoklasse;
bewaakt vloeroppervlak;
aantal puntmelders.
De grondslag is bij de brandweer bekend. Wanneer sprake is van gelijkwaardigheid of een
vrijwillige doormelding moet nagegaan worden of de NEN 2535 van toepassing is. De risicoklasse
is bekend bij de brandweer. Het bewaakt vloeroppervlak en het aantal puntmelders
kunnen bekend zijn in het PVE, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Die gegevens moeten
dan opgevraagd worden. Wanneer de NEN 2535:2009 wordt aangewezen zal het criterium
‘bewaakt vloeroppervlak’ komen te vervallen. De norm van het maximaal aantal ongewenste
en onechte meldingen wordt dan alleen bepaald door het aantal puntmelders.
.
.
Zie bijlage D, Model 2
Wanneer een abonnee de gevraagde gegevens niet indient, is dit geen groot probleem.
De gemeente kan zich altijd baseren op gegevens, bijvoorbeeld:
de totale gebruiksoppervlakte van de bouwwerken met een verplichte brandmeldinstallatie
is wel bekend bij de brandweer. Het bewaakt vloeroppervlak is vaak kleiner dan de totale
gebruiksoppervlakte. Indien de brandweer uitgaat van de totale gebruiksoppervlakte dan is
dat in het ‘voordeel’ van de gebruiker, en zal daarom geen problemen opleveren als hiervan
wordt uitgegaan bij handhaving;
de gemeente kan contact opnemen met het branddetectiebedrijf of installateur;
de gemeente kan uitgaan van een geschatte, minimale norm. Indien de abonnee bij een waarschuwing
tot last onder dwangsom daarover bezwaar maakt, moet hij zelf aantonen wat dan
wel het juiste aantal zou zijn.
Voorbeeld opvragen gegevens bij abonnee over BMI

17
Objecten zijn ingedeeld in risicoklassen, afhankelijk van een aantal factoren. Per risicoklasse is
een factor bepaald waarmee samen met het oppervlak of de puntmelders het aantal ongewenste
en onechte meldingen per object per jaar kan worden vastgesteld. De berekening
van het aantal ongewenste meldingen en van het aantal onechte meldingen moet tweemaal
gemaakt worden: eenmaal op basis van het bewaakt vloeroppervlak en eenmaal op basis van
het aantal puntmelders. Het laagste aantal is maatgevend.
.
Van iedere installatie worden twee aantallen geregistreerd:
maximaal toegestane ongewenste meldingen;
maximaal toegestane onechte meldingen.
Onechte meldingen (gebreken op installatietechnisch niveau) mogen minder voorkomen dan
ongewenste meldingen (verschijnselen die lijken op brand).
Gefaseerde aanpak
In Enschede is in 2006 beleid vastgesteld ten aanzien van het terugdringen van ongewenste
en onechte meldingen. In dit beleid werd gebruik gemaakt van een coulancefactor voor het
aantal toegestane loze alarmeringen. Deze factor is in een aantal jaren afgebouwd naar 1 in
het jaar 2011, oftewel de norm die de NEN 2535 voorschrijft. In 2006 en 2007 is de coulancefactor
5 gebruikt en in 2008 en 2009 de coulancefactor 3. Voor het jaar 2010 was de factor 2
van toepassing.
Zie bijlage D, Model 3
Berekeningsmethode maximaal aantal loze meldingen
2.3
Voorlichting
Na inventarisatie en registratie is voorlichting de volgende stap om nodeloze meldingen terug
te dringen. Veel gemeenten hebben diverse folders en brochures opgesteld gericht aan abonnees
met informatie om nodeloos alarm te verminderen.
Juist door de verzamelde informatie uit eerdere stappen kan de voorlichting op maat en
daardoor effectiever plaatsvinden. Er zijn verschillende mogelijkheden en wegen om dat te
bereiken.
Er kan een informatiebrief gestuurd worden welke wordt gecombineerd met de uitnodiging
voor een voorlichtingsbijeenkomst of het verzoek om informatie omtrent bewaakt vloeroppervlak/aantal
puntmelders. Daarnaast kunnen er gerichte brieven met informatie aan abonnees
gestuurd worden. Ook de NVBR heeft een folder uitgebracht 25 .
De meest effectieve manier om oplossingen te vinden is in gesprek gaan met de verantwoordelijke
voor de objecten en een schouw ter plaatse. Tijdens de gesprekken op locatie worden de
oorzaken van de meldingen besproken. Op basis van deze analyse worden gerichte adviezen
gegeven voor het voorkomen van loze meldingen. Het doel van het voorlichtingsgesprek is om
de mensen bewust te maken van de installatie en samen te kijken naar verbetermaatregelen.
Dit kan gaan om technische verbeteringen, gedragsverandering of om een combinatie van
beide. Dit vraagt om gedegen kennis bij de brandweerfunctionaris van de werking van brandmeldsystemen
en omgang met brandmeldinstallaties.
Naast technische aanpassingen in het huidige systeem (zie bijlage D, Model 4) kan worden
geadviseerd kwalitatief hoogwaardige brandmeldsystemen toe te passen. Deze worden voorzien
van intelligente detectiemethoden en wanneer deze op de juiste wijze geprojecteerd
worden, is er nauwelijks of geen kans meer op het ontstaan van een nodeloze brandmelding.
Dit kan het geval zijn met multisensormelders welke zo zijn in te stellen dat zij voldoen aan de
NEN-EN 54-7 (als rookmelder). De interne organisatie reageert direct op het optische element
en de brandweer rukt pas uit als ook het thermische deel in alarm komt. De totale melder
25
Folder 121 ‘Nodeloze brandmeldingen’ uit de NVBR-reeks brandveiligheidsINFO; verkrijgbaar via www.preventiedrukwerk.nl.

18
komt wel binnen de voor rookmelders gestelde tijd in alarm, maar de kans op een nodeloze
melding is velen malen kleiner.
.
.
.
Tijdens een gesprek kan deze kennis worden overgebracht. Er zijn verschillende manieren om
in gesprek te komen met de verantwoordelijken van de objecten:
de bevelvoerder/preventiefunctionaris die ter plaatste is, naar aanleiding van een melding;
de toezichthouder die bij de reguliere controle ter plaatse is;
de abonnee neemt contact op naar aanleiding van een informatiebrief of brochure over het
terugdringen van loze meldingen;
na aanschrijving in verband met overschrijding maximaal aantal nodeloze meldingen;
op basis van een regelmatige analyse van de loze meldingen waarbij de top 10 wordt vastgesteld
worden de grootste veroorzakers door de brandweer benaderd.
Onafhankelijke
positie
Benader altijd ook de eigenaren/directies/raad van bestuur. Dit zijn de mensen die de
bevoegdheden en middelen hebben om zaken in gang te zetten. Zij zijn verantwoordelijk
voor het ontstaan van de problemen en zij zijn bij machte om ze op te lossen. Behoud een
onafhankelijke positie bij de voorlichting. Het gaat om informatie geven, meedenken in
oplossingsrichtingen, niet het gericht adviseren van een technische oplossing.
Zie bijlage D, Model 4
Een overzicht van maatregelen die geadviseerd kunnen worden.
2.4
Gemeentelijk beleid vaststellen
Waar mogelijk leiden de overige gebruiksovertredingen in combinatie met overschrijding van
de prestatie-eis uit de NEN 2535 voor nodeloos alarm tot één bestuursrechtelijk spoor, waarin
beide zaken de aandacht krijgen. Waar nodig moet het bestaande handhavingsbeleid worden
gewijzigd en moet dat bestuurlijk worden vastgesteld.
.
.
.
Nieuwe zaken kunnen zijn:
voor de start van de handhaving nodeloze meldingen is (tijdelijk) extra tijd nodig en is er
goedkeuring nodig voor extra personele inzet voor toezicht en handhaving;
tijdelijk prioritering van het handhaven van nodeloze meldingen om een ‘lik-op-stuk-beleid’ te
kunnen voeren;
een top 10 benadering voor de handhaving in te stellen;
aanwijzing toezichthouder;
uitvoering voorbereidingsfase;
mandatering handhavingsbevoegdheid;
eisen stellen aan doormeldingen op basis van gelijkwaardigheid/vrijwilligheid;
beleid omgaan met vertraging in de doormelding;
beleid niet-verplichte doormeldingen.
Er is geen standaardmodel, iedere gemeente heeft zijn eigen onderwerpen, stijl en procedures.
Beleidsstukken
Uitstekende voorbeelden zijn de beleidsstukken van de gemeentes Ede, Enschede, Nijmegen
en Zeist. Deze zijn te vinden via BrandweerKennisNet.
Extra fte
Om het beleid op te zetten en de uitvoering te starten is het niet altijd nodig om extra personeel
in te zetten. Het projectleiderschap en de uitvoering kunnen als deeltaken worden ondergebracht.
Voorwaarde is dat men voldoende kennis heeft van terugdringen van nodeloze
meldingen. Mocht toch een wijziging in de organisatie wenselijk of nodig zijn, dan kan een
kosten-baten analyse het voorstel steunen. Een kosten-baten analyse is vrij gecompliceerd, in
het onderzoek door het NIFV 26 wordt een zeer zorgvuldig voorbeeld gegeven en toegepast op
26
Evaluatie beleid nodeloze brandmeldingen Zeist, NIFV, 21 januari 2010.

19
de gemeente Zeist. Het onderzoek laat zien dat structurele kosten (toezicht, handhaving, jaarlijks
beleidswerk) ruimschoots opwegen tegen de baten uit dwangsommen en kosten-reductie
door vermindering van nodeloze uitrukken.
Lik op stuk
Top 10
.
Aanwijzing
toezichthouder
Uitvoeren
voorbereidingsfase
Mandatering handhavingsbevoegdheid
Eisen in geval
gelijkwaardigheid
Beleid omgaan
met vertraging in
de doormelding
Beleid niet-verplichte
doormeldingen
Wanneer het enige weken tijd kost om te reageren op een overtreding, kan het effect een stuk
minder zijn. Alert reageren op nieuwe probleemgevallen kan effectief zijn. Dit is zowel van
belang bij notoire overschrijders als abonnees waar plotseling of tijdelijk een probleem ontstaat.
Overweeg om tijdelijk een lik-op-stuk beleid te voeren wat betekent om deze overtreding
voorrang te geven en zeer snel af te handelen. De waarschuwing en de zienswijze kunnen
door de brandweer worden uitgevoerd. In combinatie met een mandaat om de handhaving
door de brandweer uit te laten voeren kan heel snel op een overtreding gereageerd worden.
Hoewel het niet de voorkeur heeft maar prioritering, capaciteit of budget daartoe aanleiding
geven kan worden voorgesteld te kiezen voor een prioritering in overtredingen en de grootste
overtreders aan te pakken.
De prioriteit van overtredingen kan wordt bepaald op grond van de volgende criteria:
de instellingen die absoluut gezien de meeste nodeloze alarmeringen veroorzaken;
het aantal nodeloze alarmeringen in het licht van de norm (het percentage);
beïnvloedbaarheid van de loze meldingen;
er is sprake van een notoire overschrijder.
Toezichthouders worden aangewezen door B&W. Bij de aanwijzing van een nieuwe toezichthouder
of uitbreiding waarop de toezichthouder moet toezien moet een nieuw aanwijzingsbesluit
worden genomen.
De waarschuwing en de zienswijze zijn vormvrij. Ook is hier nog geen sprake van een besluit
waarvoor een mandaat vereist is. Men kan afspreken met de gemeente deze fase door de
brandweer te laten uitvoeren voor een snelle en slagvaardige handhaving. Meestal is dit voldoende
en hoeft niet te worden overgegaan tot een handhavingsbesluit.
Omdat de signalering, voorlichting en vaak ook het toezicht bij de brandweer ligt, kan voor de
specifieke overtreding van het maximaal aantal nodeloze meldingen de handhavingsbevoegdheid
worden gemandateerd aan de brandweer, bijvoorbeeld het hoofd preventie. De reactie
op de overtredingen kan dan veel sneller plaats vinden. Dit is in het kader van slagvaardig
handhaven aan te bevelen, aangezien een B&W-besluit al gauw een week tot een maand in
beslag neemt. Wanneer het mandaat is verleend aan een ambtenaar van de gemeente zal het
wat sneller kunnen gaan, maar ook dan gaat er al gauw een week overheen. Het mandaat kan
ook gedeeltelijk verleend worden, bijvoorbeeld voor een bepaald project, of onder voorwaarden
zoals eerst mondelinge goedkeuring van de portefeuillehouder.
Voor zover er nog geen kwaliteitseisen zijn gesteld aan BMI’s op grond van gelijkwaardigheid
moeten deze worden doorgevoerd. De gelijkwaardigheid is onderdeel van een melding of
vergunning. Daar kunnen voorwaarden aan verbonden worden. In het geval van een doormelding
is het aan te bevelen om dezelfde kwaliteitseisen te stellen als aan de verplichte doormelding
op basis van artikel 2.2.1 GB of 6.20 BB12. Het betreft specifiek het van toepassing verklaren
van de NEN 2535 en het inspectiecertificaat van artikel 6.20, zesde lid, Bouwbesluit 2012.
De Memorie van Toelichting op het Bouwbesluit 2012 geeft duidelijk aan dat een vertraging
niet gewenst is, tenzij toegestaan in een gelijkwaardigheidsbesluit. Om zeker te weten dat
de BHV organisatie goed functioneert en geschikt is om verantwoord met de vertraging om
te gaan, kan een ontruimingsoefening georganiseerd worden. In het beleidsvoorstel kan het
toekomstig beleid omtrent vertraging hiermee in overeenstemming gebracht worden. Of en
in hoeverre bestaande vertragingen hierin mee genomen worden moet dan ook vastgesteld
worden.
Met de invoering van het Bouwbesluit 2012 zal een deel van de verplichte doormeldingen niet
meer verplicht zijn. Hiermee ontstaat een grote toename van het aantal vrijwillige doormelding
en is het tijd voor een heroverweging. Allereerst moet de vraag gesteld worden of alle catego-

20
rieën gebruiksfuncties zonder meer worden aangesloten of dat daarin een nieuw beleid
gevoerd wordt. Vervolgens moet een keuze gemaakt worden onder welke omstandigheden
en eisen deze aansluitingen worden toegelaten.
Voorbeeld Brandweer
Midden- en
West-Brabant
Voor deze groep abonnees wordt nog bekeken of er op basis van de brandbeveiligingsconcepten
een maatschappelijk (scholen, gemeentehuizen, e.d.), cultuurhistorisch (monumenten,
musea, e.d.) en/ of economisch (extreem hoge waarde) belang is. Die abonnees blijven rechtstreeks
naar de RAC doormelden en worden betiteld als ‘Vrijwillige aansluitingen’.
Voor de voorwaarden kan een vergelijkbaar beleid worden gevoerd als bij de wettelijk verplichte
doormeldingen door dezelfde eisen te stellen aan de kwaliteit en het maximaal aantal
nodeloze meldingen. De constatering en rapportage kan op dezelfde manier geschieden.
Echter de grondslag voor vrijwillige doormeldingen is anders, en daardoor ook de instrumenten
voor handhaving. Er is nu geen sprake van overtreding maar van wanprestatie. Bij wanprestatie
kan de abonnee worden afgesloten.
Voorbeeld
.
De Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond overweegt:
vrijwillige aansluitingen alleen toe te staan als de BMI is voorzien van een certificaat;
bij overschrijding van de prestatie-eis uit de NEN 2535 de doormelding alsnog af te sluiten;
voor deze aansluitingen een verificatietijd te hanteren.
Vrijwillige doormelding toestaan
nee
tenzij
nee
Toe te laten categorie
ja
Kwaliteitseisen overeenkomst
nee
Voldoet niet aan de eisen
ja
Overschrijding max aantal
ja
Voldoet niet aan max aantal
nee
Niet toelaten
of aansluitingen beëindigen
nee
Wanprestatie
opgeheven
ja
Toelaten doormelding of aansluiting behouden

21
Voorbeeld
concept-beleid VRU
.
.
–
–
–
–
–
–
–
.
.
Vrijwillige doormelding naar de RAC
Niet-wettelijk verplichte BMI’s worden in beginsel niet meer doorgemeld naar de RAC.
In afwijking hiervan kan de brandweer de aanvrager van een vrijwillige BMI toestemming
verlenen voor doormelding naar de RAC, indien naar het oordeel van de brandweer bijzondere
omstandigheden daarvoor aanleiding geven. Bijzondere omstandigheden kunnen
gelegen zijn in de aard, het gebruik van het gebouw, de inventaris van een gebouw of een
bijzonder risico op brand.
De verleende toestemming wordt uitsluitend verleend als aan de volgende voorwaarden is
voldaan:
de gebruiker heeft een gemotiveerd schriftelijk verzoek voor doormelding bij de brandweer
ingediend;
de brandmeldinstallatie is alleen voorzien van melders die een verminderde kans hebben
om loze brandmeldingen te veroorzaken (zoals multisensor-, multicriteria-, thermische- of
aspiratie melders);
de installatie is tijdens openingstijden van het pand voorzien van doormeldvertraging.
Deze doormeldvertraging bedraagt in beginsel 5 tot 10 minuten; voor kwetsbare maatschappelijk
relevante gebouwen moet een kortere vertragingtijd worden toegepast. Deze tijd zal
in beginsel tussen de 0 en 5 minuten liggen;
ten behoeve van de brandveiligheid en het terugdringen van loze brandmeldingen dient
tijdens het in werking zijn van de doormeldvertraging een parate BHV organisatie aanwezig
te zijn. Deze BHV organisatie heeft als taak om op adequate manier te reageren bij een automatisch
brandalarm;
de apparatuur wordt jaarlijks onderhouden volgens de NEN 2654 en beschikt over een geldig
onderhoudsrapport als bedoeld in de Regeling brandmeldinstallaties 2002;
indien de omvang van de vrijwillige brandmeldinstallatie zo groot is, dat de norm voor loze
brandmeldingen meer dan 1 per jaar zal gaan bedragen, kunnen aanvullende eisen worden
gesteld voor het voorkomen van loze brandmeldingen;
de installatie is voorzien van een certificaat; indien geen certificaat verstrekt wordt, uitsluitend
op de in het PVE vastgelegde brandweereisen die afwijken van de prestatie eisen
van de NEN 2535, dan wordt het opleveringsrapport met ‘nee-conclusie gezien als een gelijkwaardig
document voor het certificaat.
Toestemming voor doormelding van een nieuwe aansluiting wordt door de brandweer niet
gegeven voordat er ten behoeve van de brandweer een sleutelkluis gebruiksgereed is, een
rapport van oplevering met (naar oordeel van de brandweer) positieve conclusie is afgegeven,
een onderhoudscontract beschikbaar is, een beheerder brandmeldinstallatie is aangesteld en
een BHV organisatie tijdens openingstijden van het gebouw aanwezig is.
Indien, de norm volgens NEN 2535 van het aantal loze brandmeldingen bij een vrijwillige
installatie wordt overschreden, zal de doormelding in beginsel beëindigd worden.
In afwijking hiervan wordt de doormelding van kwetsbare maatschappelijk relevante bouwwerken
in beginsel niet direct beëindigd als de norm is overschreden. In overleg met de
eigenaar van het bouwwerk wordt intensief gezocht naar oplossingen van het probleem en
indien nodig wordt hetzelfde handhavingtraject gevolgd als bij verplichte installaties. Op het
moment dat er geen verbetering zichtbaar is, kan de doormelding alsnog beëindigd worden.

22
3
Uitvoering handhaving
De handhaving van nodeloze meldingen moet geïntegreerd worden in de
bestaande handhavingspraktijk voor zover dat nog nodig is.
.
De procedure heeft twee specifieke kenmerken:
betrokkenheid bevelvoerder en RAC;
de nodeloze meldingen moeten geteld worden, pas bij overschrijding van een bepaald aantal
(per jaar) betreft het een overtreding.
Hieronder volgt schematisch de handhavingsprocedure voor nodeloze meldingen en vervolgens
een lijst van zaken die bij de handhaving aan de orde komen.
1 Nodeloze melding
2 Constatering toezichthouder/rapportage bevelvoerder/RAC
3 Overtreding
Nee: opnemen in dossier
Ja: door naar 4
4 Waarschuwing: voorbereidingsbrief, zienswijze
5 Nieuwe nodeloze melding
Nee: aan het einde van het (kalender)jaar ‘teller weer op 0’
Ja: door naar 6
6 Besluit
7 Nieuwe nodeloze melding
Nee: aan het einde van het (kalender)jaar ‘teller weer op 0’
Ja: door naar 8
8 Toepassing sanctie
Invorderen dwangsom
Rapportage
Zie bijlage D, Model 1
Overtreder
Waarschuwing
De nodeloze meldingen en de oorzaak daarvan moeten altijd schriftelijk worden vastgelegd.
Wanneer dit gebeurt door een functionaris die geen toezichthouder is, is het nodig dat de
naam van degene die de informatie heeft verstrekt wordt opgenomen. Indien deze persoon
ter plaatse is (de bevelvoerder) dan is het raadzaam om het rapport te laten ondertekenen
door de contactpersoon.
Zorg voor goede formulieren en het gebruik van een eenduidige terminologie.
Formulier registratie oorzaak melding door bevelvoerder
De abonnee is niet altijd degene die aangesproken moet worden bij een overtreding. De
abonnee kan immers een persoon zijn die niet degene is die de overtredingen veroorzaakt,
zoals een overkoepelende organisatie. Het kan zijn dat er meerdere partijen aangesproken
kunnen worden. Het is het meest effectief diegene aan te spreken die het in zijn macht heeft
de overtreding te beëindigen. In de praktijk zal de hoofdgebruiker degene zijn die moet
worden aangesproken.
In de voorbereidingsbrief moeten naast de gelegenheid tot het geven van de zienswijze, de
relevante aspecten staan die de basis zullen vormen van het handhavingbesluit: de geconsta-

23
teerde overtreding (de feiten en het overtreden voorschrift), de last (de maatregelen die de
overtreder moet nemen) en de sanctie. Een voorbeeldbrief is in de bijlage opgenomen.
Zie bijlage D, Model 5
Voorbereidingsbrief handhaving
Plan van Aanpak
Nijmegen hanteert een tussenfase. Voor het overgaan tot handhaving kan de abonnee een
Plan van Aanpak indienen met termijnen waarbinnen de problemen zijn opgelost. Hierdoor
laat de abonnee zien welwillend te willen meewerken aan de oplossing van het probleem en
is er uitzicht op het oplossen van het probleem binnen een gestelde termijn. Wanneer het
Plan van Aanpak niet reëel is, de abonnee zich er niet aan houdt of de maatregelen niet de
gewenste resultaten opleveren wordt alsnog de handhavingsprocedure opgestart.
Besluit tot bestuursdwang/dwangsom
.
Zie bijlage D, Model 6
Het besluit om over te gaan tot handhaving is een bevoegdheid van B&W. Deze bevoegdheid
kan gemandateerd zijn.
In het besluit moeten aan de orde komen:
de geconstateerde overtreding (de feiten en het overtreden voorschrift);
de last (waar de overtreder aan moet voldoen);
begunstigingstermijn;
mogelijkheid tot het maken van bezwaar (hoe, bij wie, adres, binnen welke termijn).
Brief besluit handhaving
Teller op 0
Omdat het maximaal aantal toegestane loze meldingen per jaar geldt, moet jaarlijks
‘de tel-ler op 0’ worden gezet. Het is logisch om hiervoor de datum 1 januari te kiezen.
Gemeente Nijmegen werkt bewust niet met kalenderjaren omdat lopende het jaar de
situatie behoorlijk veranderd kan zijn en misschien helemaal geen wettelijke grond meer
bestaat om te handhaven.
Dwangsom
.
Voor nodeloos alarm geldt een bedrag per overtreding. Er moet een maximaal bedrag worden
gesteld. De bedragen die hiervoor gehanteerd worden in de praktijk verschillen zeer per
gemeente.
Ook in de systemen zit een grote variatie:
coulancefactor, in het begin een groter maximaal aantal nodeloze meldingen toestaan;
met een lage dwangsom beginnen, een stijging van het bedrag bij meerdere overtredingen;
een vast bedrag per overtreding en een vast maximum bedrag;
een vast bedrag afhankelijk van de grootte van het bouwwerk.
Voor alle gevallen geldt dat wanneer in een bepaald geval de hoogte van de dwangsom
kennelijk niet hoog genoeg is om als prikkel te dienen, dat van het bedrag afgeweken kan
worden. Dit is het geval als het geschatte voordeel van overtreding groter is dan het nadeel
van de dwangsom.
Voorbeeld
gemeente Ede
1
De sanctiestrategie voor het opleggen van bestuursdwang is in overeenstemming met de
gemeentelijke handhavingnota ‘Handhaven omdat er veel op het spel staat’. De dwangsom
is gekoppeld aan het gedrag van de overtreder: het moet herhaling voorkomen. Daarom
geldt vaak een hoog bedrag per overtreding. De sanctiestrategie is als volgt opgebouwd:
Overschrijding van het aantal loze brandmeldingen per kalenderjaar:
een last onder dwangsom van E 2.000,00 per overtreding tot een maximum bedrag aan
dwangsommen van E 20.000,00.

24
2
3
4
Geen onderhoudscontract conform de NEN 2654:
een last onder dwangsom van E 2.000,00 per overtreding tot een maximum bedrag aan
dwangsommen van E 20.000,00.
Geen Beheerder Brandmeldinstallaties conform de NEN 2654:
een last onder dwangsom van E 2.000,00 per overtreding tot een maximum bedrag aan
dwangsommen van E 20.000,00.
Geen certificering van een bestaande brandmeldinstallatie:
het opleggen van een last onder dwangsom (per overtreding en tot een maximum bedrag
aan dwangsommen) is afhankelijk van de grootte en de kosten voor een dergelijke installatie.
Bestuursdwang
De bestuursdwangmaatregelen kunnen onder andere bestaan uit het laten onderhouden en
inspecteren van de brandmeldinstallatie of het laten certificeren van ondeugdelijke installaties.
Rechtszaak
handhaving hotel
De handhaving van nodeloos alarm middels dwangsom is onderwerp geweest van een rechtzaak
27 . De aanpak van gemeente Ede heeft de rechterlijke toetsing doorstaan. Hierbij is een
degelijke dossiervorming noodzakelijk, waarmee zichtbaar is gemaakt dat alle nodige stappen
en informatie plaatsgevonden hebben. De dwangsom is niet onevenredig hoog bevonden.
Voorts geeft de rechter aan dat handhaving om gedragsverandering te bewerkstellingen een
geëigend middel is:
“Het exploiteren van een hotel brengt met zich dat de exploitant geacht moet worden -
tot op zekere hoogte - zeggenschap te hebben over en de verantwoordelijkheid te dragen
voor het gedrag van de ter plaatse verblijvende gasten en andere personen, zoals monteurs.
In dit kader staat onder meer de mogelijkheid open om huisregels op te stellen en
personen te instrueren. Voorts staat buiten kijf dat eiseres als exploitant de aangewezen
persoon is om onder meer het type en de locatie van de brandmelders te bepalen en het
onderhoud daarvan te (laten) verzorgen.”
27
LJN:BJ1474, Rechtbank Arnhem , AWB 08/3171.

25
DEEL B
Verificatie
Met verificatie wordt in deze handreiking gedoeld op het niet onmiddellijk
alarmeren van de brandweer na een rechtstreekse doormelding van de BMI naar
de Regionale alarmcentrale (RAC). De centralist doet eerst onderzoek naar de
oorzaak van de melding en de situatie ter plaatse voor hij het besluit neemt om
al dan niet de brandweer te alarmeren. Dit kost tijd.
Verificatie staat daarmee op gespannen voet met verplichte rechtstreekse doormelding en
wettelijk voorgeschreven opkomsttijden. Verificatie is in algemene zin geen probleem 28 , maar
alleen onder strikte voorwaarden gerechtvaardigd. De inzet van de brandweer moet blijven
passen binnen de normen van behoorlijke of goede hulpverlening. Verificatie past binnen de
norm van zorgvuldig handelen voor zover noodzakelijk om een rationele verhouding tussen
kosten en baten te kunnen realiseren.
4
Wettelijke basis
Bouwwerken van een bepaalde categorie worden verplicht tot automatische
doormelding 29 . Met deze verplichting heeft de wetgever impliciet aangegeven
dat een snelle melding en daarmee een snelle opkomst van de brandweer noodzakelijk
is.
Opkomsttijden
De brandweertaak wordt in de norm voor de opkomsttijden concreet geformuleerd in het
Besluit Veiligheidsregio’s 30 . Daarnaast is de brandweer verplicht de gerealiseerde opkomsttijden
te registreren 31 . De normtijden bedragen vijf tot tien minuten. In het tweede lid is de
mogelijkheid aangegeven hiervan af te wijken tot maximaal 18 minuten. De keuze van de
locatie en de mate van afwijking moet worden gemotiveerd en vastgelegd. Die motivatie
moet zorgvuldig zijn. Bij aanpassing van de normen moeten de achterliggende redenen
daarvoor helder worden toegelicht. De vraag is of extra tijd in verband met verificatie een
gerechtvaardigd argument biedt voor overschrijding in geval van dreiging van persoonlijke
ongevallen. Daarom is het in geval van verplichte automatische doormelding geboden in geval
van verificatie deze zo in te richten dat daardoor de opkomsttijd niet wordt verhoogd 32 .
Hieronder een overzicht van de verschillende tijden die relevant zijn bij verificatie.
Opkomsttijd 33
Vertragingstijd 34
Verwerkingstijd
Verificatietijd
Uitruktijd
Rijtijd
De tijd tussen aanname van de melding door de meldkamer en de aankomst van de eerste
brandweereenheid op de plaats van het incident.
De tijd tussen interne melding en doormelding aan meldkamer. Binnen de vertragingstijd
spreken we van acceptatie- en zoektijd.
De tijd tussen de melding aan de meldkamer en het alarmeren van de brandweer.
De tijd die nodig is om na te gaan of al dan niet sprake is van een calamiteit waarbij uitrukken
is aangewezen.
De tijd tussen alarmering van de brandweer en het uitrijden van de kazerne.
De tijd die nodig is om te gaan van de kazerne naar plaats incident.
28
29
30
31
32
33
34
Prof. T. Hol, Nodeloze uitrukken terugdringen (NUT) Onderzoek naar de consequenties van het voorstel, NIFV pg. 76.
Gebruiksbesluit artikel 2.2.1/Bouwbesluit 2012 artikel 6.20.
Artikel 3.2.1 Besluit Veiligheidsregio’s.
Artikel 3.2.3 Besluit Veiligheidsregio’s.
Prof. T. Hol in Nodeloze uitrukken terugdringen (NUT) Onderzoek naar de consequenties van het voorstel, NIFV, pg 71.
Definitie uit het Besluit Veiligheidsregio’s.
Het is de vraag of de vertragingstijd tot de opkomsttijd gerekend moet worden.

26
Opkomstijd
Verwerkingsttijd Uitruktijdv Rijtijdv
Verificatie is een onderdeel van de verwerkingstijd. Wegens technische vooruitgang en
verbeteringen van de systemen op de meldkamer is de verwerkingstijd korter geworden en
kan een korte verificatie plaatsvinden zonder een vertraging ten opzichte van de vroegere
verwerkingstijd.
Verwerkingstijd
Accepteren Verifiëren Alarmeren
Interne organisatie
a
b
c
Wanneer een bouwwerk een verplichte doormelding heeft, moet er een ontruimingsplan
aanwezig zijn 35 . De ontruiming moet geoefend worden en deze oefening moet gerapporteerd
worden in het logboek 36 . Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet heeft een bedrijf of
instelling als verplichting zorg te dragen voor de veiligheid 37 van de werknemers en andere
aanwezigen. Hiertoe moeten binnen de organisatie bedrijfshulpverleners (BHV) worden
opgeleid en uitgerust 38 . De omvang van deze bedrijfshulpverleningsorganisatie wordt mede
bepaald door het aantal werknemers en alle overige aanwezigen personen.
De taken bevatten in ieder geval:
Het verlenen van eerste hulp bij ongevallen;
Het beperken en het bestrijden van brand en het beperken van de gevolgen van ongevallen;
Het in noodsituaties alarmeren en evacueren van alle werknemers en andere personen in het
bedrijf of de inrichting.
De bedrijfshulpverlening is dus bedoeld als voorpostfunctie voor de professionele hulpverlening,
zoals brandweer en ambulancedienst. Als dit goed functioneert zal een bedrijfshulpverlener
adequaat intern onderzoek instellen in geval van een brandmelding in het
object.
Op grond van de NEN 2654-1 39 moet er een Beheerder brandmeldinstallaties zijn. Het betreft
hier een persoon die al dan niet in dienst is van de gebruiker en is geïnstrueerd over het
beheer, de controle en het onderhoud van de BMI. Deze persoon heeft dus niet als speciale
taak om actie te ondernemen bij brand.
35
36
37
38
39
Artikel 2.3.6 Gebruikbesluit, lid 5/artikel 6.23, zesde lid Bouwbesluit 2012.
Artikel 2.10.1. Gebruiksbesluit/niet meer expliciet opgenomen in Bouwbesluit 2012: De Algemene wet bestuursrecht voorziet in een
algemene informatieplicht die een dergelijk voorschrift overbodig maakt. Dit neemt niet weg dat een logboek in veel gevallen een
handig hulpmiddel kan zijn om aan de informatieverplichtingen te voldoen.
Arbeidsomstandighedenwet artikel 3, 1e lid.
Arbeidsomstandighedenwet artikel 15.
De NEN 2654-1 geldt via artikel 2.2.1 Gebruiksbesluit/6.20 Bouwbesluit 2012.

27
5
Rolverdeling
De brandweer heeft een zorgplicht en tegelijkertijd dragen bedrijven en instellingen
een eigen verantwoordelijkheid als het gaat om het beperken en bestrijden
van brand. In beginsel mag de brandweer uitgaan van correcte informatie
die haar omtrent een melding bereikt 40 .
5.1
Rol brandweer
De brandweer moet een inschatting maken van de mogelijke risico’s ten aanzien van de
brandveiligheid waaronder de tekortkomingen ten aanzien van de BHV. Wanneer de interne
organisatie niet op orde is, dan heeft het bevoegd gezag (Arbeidsinspectie) als taak dat
middels handhaving op orde te brengen. In dit soort gevallen is vertragende verificatie niet
te rechtvaardigen.
Toezicht op het ontruimingsplan vindt plaats door de gemeente/brandweer. Voor de kwaliteit
van het ontruimingsplan is geen harde wettelijke norm gegeven. De brandweer kan wel zelf
een beoordeling maken en dat mee laten wegen in het besluit of verificatie gerechtvaardigd is.
Handhaving van de Arbeidsomstandighedenwet wordt uitgevoerd door de Arbeidsinspectie.
Signalen en informatie hieromtrent kunnen uitgewisseld worden tussen gemeente, brandweer
en Arbeidsinspectie. In geval van verificatie zal deze protocollair helder moeten worden vastgelegd
om vertraging die leidt tot overschrijding van de maximale opkomsttijden te voorkomen.
PAC’s zijn niet verplicht doorgemeld en zouden zelf moeten verifiëren, zeker wanneer er
BHV-ers aanwezig zijn. Immers gaan we ervan uit dat bij niet verplichte doormelding brand
‘ontdekt’ moet worden. Een PAC-melding is in feite een ‘112-belletje’. Dus verificatie bij PAC’s
is aanvaardbaar binnen de van de brandweer vereiste zorg.
5.2
Rol abonnee/gebruiker
Primair hebben particulieren een eigen verantwoordelijkheid voor wat betreft brandveiligheid.
Een BHV is nodig om een zwaardere verantwoordelijkheid te kunnen dragen waar het
gaat om het inschatten van risico’s en het uitvoeren van taken. Op bepaalde tijden, zoals buiten
kantooruren zijn er bij bepaalde functies minder mensen aanwezig, waardoor verificatie
moeilijker of onmogelijk wordt. Tegelijkertijd zal op die tijden minder nodeloos alarm ontstaan,
omdat er minder activiteiten zijn die nodeloze brandmeldingen veroorzaken, waardoor
het dan niet nodig is om met verificatie te trachten het aantal nodeloze uitrukken terug te
dringen. Verificatie ‘tijdens kantooruren’ zal met relatief weinig tijdverlies gepaard gaan. Als
het gaat om een bedrijf of instelling met BHV, is deze vertraging bovendien te rechtvaardigen
omdat men in staat is zelf de nodige maatregelen te treffen en mensen te redden, dan wel
schade te beperken 41 .
BMI’s kunnen vrijwillig doormelden naar een particuliere alarmcentrale (PAC). Deze doormelding
heeft geen wettelijke grondslag. Het kan zijn dat de RAC gebeld wordt zonder dat de
brandmelding door de abonnee of derden is geverifieerd. In dit kader kan het strafrecht van
toepassing zijn wegens nodeloos alarmeren (art. 142 van het Wetboek van Strafrecht).
In welke gevallen het strafrecht van toepassing kan zijn zal nader worden onderzocht door
het kennisplatform STOOM 42 wat momenteel door de NVBR wordt opgericht. In deze handreiking
zal die aanpak dan ook niet aan de orde komen.
40
41
42
Prof. T. Hol in Nodeloze uitrukken terugdringen (NUT) Onderzoek naar de consequenties van het voorstel, NIFV, pg. 72.
Prof. T. Hol in Nodeloze uitrukken terugdringen (NUT) Onderzoek naar de consequenties van het voorstel, NIFV, pg. 76.
Hierin zullen van alle 25 Veiligheidsregio’s vertegenwoordiging deelnemen. De doelstelling is de komende 5 jaar de Structurele
Terugdringing van Ongewenste en Onechte Meldingen (STOOM) uitvoering te geven. Het doel is om tot 50% minder nodeloze
uitrukken te komen.

28
Afweging
Bovenstaand worden verschillende aspecten genoemd die tegelijkertijd bestaan: verantwoordelijkheid
brandweer zoals opkomsttijd, verantwoordelijkheid abonnee zoals kwaliteit BHV
en ontruimingsplan. Over de afweging van deze aspecten meer in 6.2.

29
6
Stappenplan verificatie
Om op een verantwoorde wijze verificatie toe te passen in de verwerkingsprocedure
van automatische brandmeldingen moet een aantal zaken inzichtelijk
zijn, bestuurlijk vastgesteld en in werkprocessen opgesteld. De eerste stap is
registratie. Meten is weten.
Op basis van de gegevens kan besloten worden welke objecten uitgesloten moeten worden en
hoe de verificatie uitgevoerd moet worden. Als inzichtelijk gemaakt is in welke gevallen verificatie
kan worden toegepast moet dit bestuurlijk worden vastgelegd. Het kan zijn dat binnen
een Veiligheidsregio verschillende besluiten hierover vallen. Dit hoeft geen bezwaar te zijn als
het zo ingericht wordt dat voor de centralist maar één keuze bestaat: niet of wel verifiëren.
En dit altijd volgens dezelfde procedure.
6.1
Registratie
Onderstaand volgt een overzicht van de onderwerpen die geregistreerd moeten zijn. Dit geldt
voor alle objecten met een doormelding, ook de niet-verplichte. De meeste gegevens zullen
momenteel geregistreerd worden maar moeten nu ook bij elkaar gebracht worden.
Het Bouwbesluit 2012 laat de verplichting van de doormelding voor een substantieel deel
vervallen. Daarnaast blijven bouwwerken met grote brandcompartimenten op basis van het
brandbeveiligingsconcept Beheersbaarheid van Brand en doormeldingen op grond van gelijkwaardigheid
en milieuwetgeving gelden. Het is nodig deze nieuwe indeling inzichtelijk te
maken bij de afweging of verificatie van toepassing kan zijn.
Registratie
OMS-objecten
a
b
c
d
e
f
g
Ad a en b
Ad f
Ad g
Registratie
opkomsttijden
De volgende gegevens moeten beschikbaar zijn:
alle objecten met verplichte doormelding;
alle objecten met niet-verplichte doormelding;
de gebruiksfuncties van de objecten;
toegepaste gelijkwaardige oplossing met doormelding;
doormelding op grond van Wet Milieubeheer;
eventuele vertraging in de doormelding van de installatie (acceptatie en zoektijd);
historie van loze meldingen.
Alle abonnees worden getoetst aan de nieuwe wetgeving, het Bouwbesluit 2012. Dit is ook
nodig in het kader van handhaving.
Deze informatie is niet altijd goed bekend bij de brandweer. Maar het is wel zeer relevant
voor de vraag of verificatie gerechtvaardigd is. Het zou zo moeten zijn dat er alleen vertraging
is toegekend op aanvraag en dat dit besluit is gearchiveerd (PvE dan wel apart besluit zoals
gebruiksvergunning of -melding). In de praktijk blijkt vertraging vaker toegepast te zijn en is
dit niet op een eenduidige manier terug te vinden. Voor de toekomst geldt dat een vertraging
alleen kan worden toegestaan op basis van gelijkwaardigheid en hierdoor is een gebruiksmelding
vereist 43 .
Wanneer er een handhavingsbeleid wordt gevoerd is deze informatie voor handen. Als dat
nog niet het geval is geeft Deel A van deze handreiking aan hoe dit opgebouwd kan worden.
Om te besluiten of bouwwerken in aanmerking komen voor de verificatieprocedure is het nodig
om te weten of de opkomsttijd gehaald wordt.
43
MVT Bouwbesluit 2012, Staatsblad 2011, 416. pg 308: Brandmeldinstallaties die op grond van tabel I moeten zijn voorzien van
een doormelding als bedoeld in NEN 2535, doen dat op grond van het derde lid rechtstreeks naar de RAC. Rechtstreeks wil zeggen
zonder tussenkomst van een particuliere alarmcentrale. De doormelding naar deze regionale alarmcentrale moet zonder vertraging
plaatsvinden, tenzij er door het bevoegd gezag op grond van artikel 1.3 is ingestemd met een vertraging in de doormelding.

30
a
b
Registratie
interne organisatie
a
b
c
d
e
Ad a en b
Ad c
Ad d
Ad e
Hiervoor zijn de volgende gegevens nodig:
vastgestelde opkomsttijd;
gerealiseerde opkomsttijden 44 .
Om te besluiten of verificatie toepasselijk is, maar ook tijdens de verificatie is het nodig
om te weten:
aanwezigheid/kwaliteit ontruimingsplan;
controleren en oefenen ontruimingsplan;
kwaliteit BHV;
telefoonnummer van contactpersoon ter plaatse;
geluidsopname telefoongesprekken met RAC.
Deze gegevens zullen bekend zijn in het kader van preventie en preparatie.
De Arbeidsinspectie houdt toezicht hierop. Gegevens hierover worden ook door de bevelvoerder
en de centralist gesignaleerd. Gegevens kunnen worden uitgewisseld met de Arbeidsinspectie.
Sommige regio’s beschikken over telefoons als onderdeel van de BMI-installatie (de zogenaamde
‘rode telefoons’ of ‘hotline’).
Meldingen worden met een geluidsopname geregistreerd. Belangrijk is dat de geluidsopnames
lang genoeg bewaard blijven voor het geval de meldkamer en/of brandweer aansprakelijk
wordt gesteld na een calamiteit.
6.2
Beleid
Er moet een verificatieprocedure vastgesteld worden. Het is om verschillende redenen onwenselijk
om meer dan één verificatieprocedure voor de centralist in te voeren 45 . De centralist hoeft
alleen te checken of hij wel of niet zal verifiëren. De manier waarop en de tijd die daarvoor
staat zal in alle gevallen hetzelfde moeten zijn 46 . Vervolgens moet elke gemeente het toepassen
van verificatie bestuurlijk vaststellen. In het besluit moet staan dat er verificatie ingevoerd
zal worden, in welke gevallen dat wel/niet toepasselijk is en op welke manier dit uitgevoerd
gaat worden.
De invoering van verificatie kan in meerdere fasen plaatsvinden. Het is niet nodig dat alle
gemeenten gelijktijdig starten met een verificatiebeleid. Ook is het niet nodig dat alle gemeenten
verificatie in dezelfde gevallen toe staan. Daarbij kunnen categorieën objecten waarbij
verificatie toegepast mag worden stapsgewijs ingevoerd worden. Dit staat immers een uniforme
procedure (wel of niet verifiëren) niet in de weg. Het toestaan van verificatie is een dynamische
situatie.
Afwegingscriteria
verificatie
Er zijn verschillende afwegingscriteria waarop het besluit dat verificatie wel of niet toepasselijk
is gebaseerd kan worden. De criteria zijn gebaseerd op elementen die een object een
verhoogd risico geven dan wel omstandigheden die verificatie, onmogelijk, onwenselijk of
overbodig maken. Er zijn omstandigheden die verificatie juist beter mogelijk maken. Bijvoorbeeld
de nabijheid van de kazerne waardoor de rijtijd zeer kort is. Deze criteria kunnen meewegen
in geval van twijfel.
44
45
46
In het rapport van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV) in 2006 bleek dat 60% van de gemeenten geen
informatie kon verschaffen over de operationele prestaties in de vorm van opkomsttijden. Sinds die tijd zijn gemeenten zich bewust
hiervan en is hier veel aandacht voor.
Momenteel wordt gewerkt aan het uniformeren van meldingsclassificaties. Er zijn 5800 classificaties in heel Nederland. Gelderland
Midden heeft er bijvoorbeeld 1100. Het is de bedoeling dat er nog 300 overblijven. In oktober 2011 is de pilot LMC 1.0 worden
afgesloten.
Noordwijk heeft als systeem voor het bepalen van de max. toegestane vertragingstijd de tijd die overblijft na aftrek van de opkomsttijd.
Verschillende procedures wordt echter niet als algemeen advies in deze handreiking gegeven.

31
Verhoogd risico
.
Verificatie onmogelijk
.
Verificatie onwenselijk
.
Verificatie onnodig
.
.
Verificatie mogelijk
.
Dynamische situatie
Vaststellen protocol
De bouwwerken met een wettelijk verplichte doormelding zijn impliciet al aangemerkt als
objecten met een hoger risico. Binnen deze groep kan nog een nader onderscheid worden
gemaakt. De Regeling Brandmeldinstallaties 2002 geeft indirect via de inspectie frequentie
een bruikbare indeling aan.
Criteria om een beoordeling te kunnen maken of sprake is van een ‘verhoogd risico’ (dus verificatie
niet toepasselijk) zijn:
verplichte doormelding;
de zelfredzaamheid van de aanwezige personen;
de aanwezige vuurlast en/of de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen;
een vloer van het gebouw boven de 50 meter of meer dan 8 meter onder het maaiveld;
toegepaste gelijkwaardigheid waarbij gerekend wordt op brandweerhulp;
de toegepaste vertragingstijd in de BMI;
de aanwezigheid van een adequate BHV-organisatie;
nabijheid brandweerkazerne of -post.
In sommige gevallen is verificatie niet mogelijk. Dat is het geval wanneer:
geen telefoonnummer van een persoon op de locatie zelf bekend is;
er op die dagen/dagdelen niemand aanwezig zal zijn.
Wanneer bekend is dat een van onderstaande situaties (al of niet tijdelijk) zich voordoet dan is
verificatie onwenselijk:
overschrijding van de gestelde norm voor de opkomsttijd;
gebreken in het bouwwerk en brandveiligheidsvoorzieningen 47 ;
gebreken in het ontruimingsplan en de interne organisatie 48 ;
historie van onjuiste informatieverstrekking.
In twee gevallen is verificatie onnodig:
bij toepassing van kwalitatief hoogwaardige brandmeldsystemen, voorzien van intelligente
detectiemethoden, en op juiste wijze geprojecteerd, kan verificatie door de meldkamer overbodig
zijn of worden, omdat er nauwelijks of geen kans meer is op het ontstaan van een nodeloze
brandmelding. Dit kan het geval zijn met multisensormelders welke zo zijn in te stellen
dat zij voldoen aan de NEN-EN 54-7 (als rookmelder). De interne organisatie reageert direct op
het optische element en de brandweer rukt pas uit als ook het thermische deel in alarm komt.
De totale melder komt wel binnen de voor rookmelders gestelde tijd in alarm, maar de kans
op een nodeloze melding is velen malen kleiner.
de toegepaste vertragingstijd in de BMI in combinatie met een adequate BHV-organisatie.
Wanneer de afweging van bovenstaande criteria nog niet tot een besluit hebben geleid,
kunnen onderstaande criteria de keuze voor verificatie ondersteunen:
niet verplichte doormelding;
nabijheid brandweerkazerne of om andere reden zeer korte opkomsttijd;beroepskorps of met
vrijwilligers (kosten/motivatie);
historie van veel loze meldingen.
De lijst met objecten waarbij verificatie niet toepasselijk is, is altijd in beweging. Bij de vaststelling
van de objecten waarbij verificatie toepasselijk is moet daarom een methode of een
systeem opgesteld worden waarmee voortdurende actualisatie wordt toegepast. Er is altijd
sprake van (tijdelijke) situaties als wegwerkzaamheden, bouwwerkzaamheden en problemen
met brandveiligheidsvoorzieningen in het bouwwerk.
Er moeten duidelijke afspraken gemaakt worden over hoe lang de verificatietijd is, hoe de
verificatietijd wordt bewaakt, hoe de centralist weet wanneer verificatie niet toepasselijk is,
welke gegevens bij verificatie gevraagd en genoteerd worden en of na verstrijken van de
verificatietijd het contact met de locatie wordt aangehouden. Hiervoor is geen vast model te
geven, iedere RAC heeft zijn eigen procedures, een nieuwe verificatieprocedure moet in de
47
48
In dit geval kan ook een opschaling i.p.v. niet-verificatie worden toegepast.
In dit geval kan ook een opschaling i.p.v. niet-verificatie worden toegepast.

32
bestaande praktijk ingepast worden. Hieronder volgt een overzicht van de zaken die in het
protocol aan de orde moeten komen.
Procedure verificatie automatische brandmelding
Melding accepteren
Verificatie van toepassing
nee
Bellen
Alarmeren
Verificatie
nee
ja
Geen verificatie binnen gestelde tijd
Registratie
Alarmeren
Procedure 1
verificatie 2
3
4
5
.
6
7
Ad 1
Ad 2
Ad 3
Ad 4
Accepteren melding
Check wel of niet verifiëren; zo niet, onmiddellijk alarmeren
Bij verifiëren onmiddellijk bellen
Besluit wel of niet alarmeren
Wanneer alarmeren niet meer nodig is:
Noteren naam van degene aan de telefoon
Noteren oorzaak melding
Verificatie tijd is verstreken, onmiddellijk alarmeren
Ophangen of doorvragen
Dit blijft volgens de gebruikelijke procedure van de RAC.
Alle locaties waar verificatie niet toegepast mag worden, moeten worden ingevoerd in het
systeem. Dit moet leiden tot een duidelijk signaal voor de centralist. Eenduidig, zonder dat er
nog een zoek- of beslismoment nodig is.
Hiervoor moeten de telefoonnummers beschikbaar zijn. Er kunnen afspraken gemaakt worden
bijvoorbeeld dat als er na maximaal vier keer overgaan geen telefonisch contact is, tot
alarmering wordt overgegaan. Wanneer meerdere telefoonnummers van die locatie beschikbaar
zijn moet een tijd worden afgesproken.
De centralist heeft een ‘uitvraagprocedure’ en kan daarmee vaststellen of uitrukken geboden
is of niet. Er moet altijd gevraagd worden naar de oorzaak van de melding. Als de oorzaak
duidelijk wordt aangegeven kan de centralist een inschatting maken.
Men kan ervan uitgaan dat informatie afkomstig van een BHV’er in beginsel correct is.
De informatie die wordt gegeven door niet geoefenden en van bedrijven en instellingen zonder
BHV kunnen een duidelijke oorzaak van de melding geven, maar het kan ook zijn dat de centralist
op basis van deze informatie geen inschatting kan maken en zal alsnog alarmeren.

33
Ad 5
Ad 6
Ad 7
Er moet een duidelijke terminologie worden afgesproken die de centralist moet hanteren.
Die terminologie moet aansluiten bij wat de bevelvoerder, de toezichthouder, de preventiefunctionaris
en de handhaver hanteert. Richtlijn hiervoor is de NEN 2535:2009.
Er kan sprake zijn van een echte brand die al onder controle blijkt bij de verificatie zodat uitrukken
niet meer nodig is of afgeschaald kan worden naar minder prioriteit en minder materieel.
Een nodeloze uitruk is hiermee voorkomen, echter moet dit niet worden geregistreerd als
een nodeloos alarm, immers de oorzaak van de brand was echt.
Er moet duidelijk zijn hoe lang de verwerkingstijd maximaal mag duren en dus hoe lang de
verificatietijd is na aftrek van de acceptatietijd en de alarmeringstijd. Aanbevolen wordt om
aan het einde van de verificatietijd een waarschuwingssignaal in te stellen (‘piep’). Als de tijd
om is maar de verificatie nog niet is afgerond volgt onmiddellijke alarmering.
Als het contact wordt aangehouden kan alsnog blijken dat de melding nodeloos was en kan
de brandweer gede-alarmeerd worden danwel de eenheden worden teruggeroepen. Niet alle
regio’s de-alarmeren, en het hangt van de gemeente af of er wordt teruggeroepen. Hiervoor
moet een afweging worden gemaakt op basis van kosten en handhaving. In het kader van
handhaving kan het wenselijk zijn dat wordt doorgereden. Er moet in het protocol worden
vastgelegd of er mogelijkheid is om na alarmering alsnog te de-alarmeren of terug te roepen.
Procedure verificatie automatische brandmelding
Procedure de-alarmeren en terugroepen
Registreren
Alarmeren
Ophangen
Doorvragen
Echte melding
De-alarmeren
Nodeloze melding
Terugroepen
Nodeloze melding
Voorbeeld
Gelderland Midden
In de regio Gelderland Midden wordt na alarmering het contact voortgezet.
Onderstaand figuur geeft globaal aan wat de verificatieprocedure in deze regio oplevert.
Opkomsttijd
Afvangen alarm
tijdens verificatietijd
50%
De-alarmeren
in uitruktijd
10%
Terugroepen
tijdens rijtijd
15%

34
A
Begrippenlijst
Awb
BMI
OMS
PAC
RAC
Aanschrijving
Abonnee
Beleid
Besluit
Bestuursdwang
Bezwaar
Controle
Dwangsom
Gedogen
Handhaven
Handhavingmiddelen
Loze melding
Overtreding
Registreren
Toezicht
Verificatie
Vooraankondiging
Algemene wet bestuursrecht
Brandmeldinstallatie
Openbaar Meldsysteem
Particuliere alarmcentrale
Regionale alarmcentrale van de brandweer
Term die nog stamt uit de oude Woningwet maar er nu niet meer in voorkomt. Meestal wordt
een (voorbereidend) handhavingsbesluit bedoeld.
Degene die een directe doormelding heeft naar de RAC. Vaak wordt ook de term OMS-object
of aansluiting gebruikt.
De wijze waarop de gemeente omgaat met een bepaalde bevoegdheid.
Een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling,
zoals bedoeld in de Algemene Wet Bestuursrecht.
Het dwingen tot een maatregel met als sanctie dat het bestuursorgaan de maatregelen (laat)
nemen op kosten van de overtreder.
De mogelijkheid voor een belanghebbende om binnen zes weken na bekendmaking van een
besluit een bezwaarschrift tegen het besluit in te dienen bij het bestuursorgaan dat het
besluit heeft genomen.
Nagaan of een situatie aan de wettelijke eisen voldoet.
Vaak foutief aangeduid als ‘boete’. Het gaat wel om een geldbedrag welke betaald moet
worden als een overtreding wordt voortgezet of herhaald.
Het door middel van het nemen van een besluit gemotiveerd aangeven dat tegen een illegale
situatie niet wordt opgetreden.
Alle activiteiten die erop zijn gericht om naleving van de regels te bewerkstelligen. Vaak
wordt alleen het gebruiken maken van juridische handhavingsmiddelen bedoeld.
Alle instrumenten om te handhaven zoals voorlichting, overleg en intrekken van een vergunning.
Vaak worden alleen de juridische instrumenten zoals de last onder bestuursdwang en
last onder dwangsom bedoeld.
Vaak worden ook termen als nodeloos alarm of nodeloze brandmelding gebruikt. Het veroorzaken
van een brandmelding door een brandmeldinstallatie terwijl er geen brand is. Er is dan
sprake van een ongewenste of een onechte melding.
Een gedraging die in strijd is met een wettelijke bepaling.
Het op een logische en systematische wijze vastleggen van gegevens.
Op basis van een wettelijk toegekende bevoegdheid nagaan of een situatie aan de wettelijke
eisen voldoet.
Het niet onmiddellijk alarmeren van de brandweer na een rechtstreekse doormelding van
de BMI naar de Regionale alarmcentrale (RAC). De centralist doet eerst onderzoek naar de
oorzaak van de melding en de situatie ter plaatse voor hij het besluit neemt om al dan niet de
brandweer te alarmeren.
Geen juridische term. Bedoeld wordt een voorbereidende brief van de gemeente waarin
bekend wordt gemaakt dat de gemeente voornemens is om handhavend tegen een illegale
situatie op te treden. Ook wel waarschuwing, voornemen of zienswijzebrief genoemd.

35
B
Relevante wetgeving
Gebruiksbesluit/
Bouwbesluit 2012
Het Gebruiksbesluit schrijft voor in artikel 2.2.1 welke bouwwerken moeten zijn voorzien van
een brandmeldinstallatie met rechtstreekse doormelding naar de regionale alarmcentrale. Het
artikel verwijst voor de eisen aan de uitvoering per gebruiksfunctie naar een tabel 49 .
In het zesde tot en met negende lid is geregeld aan welke kwaliteitseisen de BMI moet voldoen:
NEN 2535, NEN 2654-1 en een geldig certificaat als bedoeld in de Regeling brandmeldinstallaties
2002 van het Centraal College van Deskundigen van het CCV.
Met het Bouwbesluit 2012 wordt dit artikel iets gewijzigd qua opbouw en inhoud. In artikel
6.20 is aangegeven welke bouwwerken moeten zijn voorzien van een BMI met doormelding.
Nu is daarbij aangegeven dat deze moeten voldoen aan de NEN 2535. In het zesde tot en met
achtste lid is geregeld aan welke kwaliteitseisen de BMI verder moet voldoen: inspectiecertificaat
(nieuw) en NEN 2654-1.
Artikel 6.20
1
a
b
c
2
3
4
5
a
b
c
6
Brandmeldinstallatie (Bouwbesluit 2012, Stb. 416 en Stb. 676, 2011)
Een gebruiksfunctie heeft een brandmeldinstallatie als bedoeld in NEN 2535 met een omvang
van de bewaking en een doormelding zoals aangegeven in bijlage I bij dit besluit, indien:
de gebruiksoppervlakte van de gebruiksfunctie of de totale gebruiksoppervlakte aan
gebruiksfuncties van dezelfde soort in het gebouw voor zover die gebruiksfuncties op eenzelfde
vluchtroute zijn aangewezen groter is dan de in deze bijlage aangegeven grenswaarde;
de hoogste vloer van een verblijfsruimte van de gebruiksfunctie gemeten boven het meetniveau
hoger is gelegen dan op de in deze bijlage aangegeven grenswaarde, of
deze bijlage dit aanwijst zonder dat sprake is van een grenswaarde als hierboven bedoeld.
Een brandcompartiment waarin een gebruiksfunctie met een brandmeldinstallatie als
bedoeld in het eerste lid ligt, heeft een brandmeldinstallatie met een zelfde omvang van
de bewaking en doormelding als die gebruiksfunctie.
Een doormelding als bedoeld in het eerste lid vindt rechtstreeks plaats naar de regionale
alarmcentrale van de brandweer.
Bij een woonfunctie voor zorg met zorg op afroep in een woongebouw of in een groepszorgwoning
vindt rechtstreekse melding naar een zorgcentrale plaats. Bij 24-uurszorg in een
woongebouw of in een groepszorgwoning vindt deze melding naar een zusterpost plaats.
Voor zover vanuit de uitgang van een verblijfsruimte slechts in één richting kan worden
gevlucht, zijn de buiten die verblijfsruimte gelegen ruimten waardoor die enkele vluchtroute
voert alsmede aan die ruimten grenzende verblijfsruimten en ruimten met een verhoogd
brandrisico voorzien van een brandmeldinstallatie met ruimtebewaking als bedoeld in NEN
2535, indien:
de loopafstand tussen de uitgang van een verblijfsruimte en het punt van waaruit in meer dan
één richting kan worden gevlucht meer dan 10 m. is;
de totale vloeroppervlakte van de ruimten waardoor die enkele vluchtroute voert alsmede van
de daarop aangewezen verblijfsruimten meer dan 200 m 2 is, of
het aantal aan de enkele vluchtroute gelegen verblijfsruimten meer dan twee is.
In de in bijlage I bij dit besluit aangewezen gevallen heeft een bij of krachtens de wet voorgeschreven
bestaande brandmeldinstallatie een geldig inspectiecertificaat dat is afgegeven
op grond van het CCV-inspectieschema Brandmeldinstallaties.
49
Artikel 2.2.1 verwijst naar Bijlage I. In de toelichting op artikel 2.2.1 is vermeld dat, afhankelijk van plaatselijke omstandigheden,
bijvoorbeeld goede vluchtmogelijkheden, minder eisen aan de brandmeldinstallatie gesteld kunnen worden dan aangegeven deze
tabel. Dit in het kader van gelijkwaardigheid (artikel 1.4 Gebruiksbesluit).

36
7
8
9
Het onderhoud van een bij of krachtens de wet voorgeschreven bestaande brandmeldinstallatie
waarvoor geen certificaat als bedoeld in het zesde lid is vereist, voldoet aan
NEN 2654-1.
Het beheer en de controle van een bij of krachtens de wet voorgeschreven brandmeldinstallatie
voldoen aan NEN 2654-1.
Het eerste lid, onderdeel b, is niet van toepassing indien boven de in bijlage I bedoelde
hoogste vloer niet meer dan 6 opstelplaatsen voor bedden voor kinderen zijn.
Nieuw is lid 6, dat voor een deel van de brandmeldinstallaties ook de aanwezigheid van een
inspectiecertificaat voorschrijft. Hierdoor wordt niet alleen de werking van de BMI, maar na
ingebruikstellen van die installatie ook de veiligheid van die installatie in zijn specifieke toepassing
gecontroleerd. Via Bouwbesluit 2012 artikel 1.5, derde lid geldt Regeling Bouwbesluit
2012 50 waarin zal worden opgenomen dat een BMI voor ingebruikname over een inspectiecertificaat
moet beschikken. Wanneer een doormelding verplicht is, is de geldigheidsduur een
jaar.
Gelijkwaardigheid
Vrijwillige
doormelding
PAC’s
Met de inwerkingtreding van het Bouwbesluit 2012 zijn lid 6, 7 en 8 van artikel 6.20 op deze
installaties van toepassing. Het kan zijn dat in bijlage I een inspectiecertificaat is aangewezen
en in alle gevallen moeten deze BMI’s onderhouden, beheerd en gecontroleerd worden conform
de NEN 2654-1.
De eisen voor installaties met een vrijwillige doormelding zijn niet wettelijk vastgelegd. Er is
dus geen bestuursrechtelijke handhaving mogelijk. De RAC of de Veiligheidsregio heeft een
privaatrechtelijke overeenkomst met de abonnee. Via de aansluitvoorwaarden kunnen eisen
gesteld worden en deze kunnen privaatrechtelijk afgedwongen worden. De doormelding kan
afgesloten worden bij niet nakomen van de overeenkomst. Met de inwerkingtreding van het
Bouwbesluit 2012 zal een aanzienlijk deel van de verplichte doormeldingen niet meer verplicht
worden. Dit is het moment om beleid hierop te formuleren en in geval van bestaand beleid
dit zo nodig te herzien.
In dit kader kan het strafrecht van toepassing zijn wegens nodeloos alarmeren (art. 142 van
het Wetboek van Strafrecht). Er is nog onvoldoende zicht op de omvang en de oorzaken van
het probleem en dit zal worden onderzocht door het kennisplatform STOOM 51 wat momenteel
door de NVBR wordt opgericht. In deze handreiking zal de aanpak dan ook niet aan de
orde komen.
50
51
Artikel 1.10 van concept-Regeling Bouwbesluit 2012 van september 2011.
Het kennisplatform is momenteel in oprichting. Hierin zullen van alle 25 Veiligheidsregio’s vertegenwoordiging deelnemen. De doelstelling
is de komende 5 jaar de Structurele Terugdringing van Ongewenste en Onechte Meldingen (STOOM) uitvoering te geven.
Het doel is om tot 50% minder nodeloze uitrukken te komen.

37
C
Algemene aspecten van
bestuursrechtelijke handhaving
Dossiervorming
Toezicht
Gemeentelijke
handhaving
Overtreder
.
Dossiervorming is de basis van een juridische handhavingsprocedure. Noodzakelijk hierbij zijn
de schriftelijke rapportage, de schriftelijke voorbereiding en het vastleggen van zienswijzen
en andere relevante contacten en waarnemingen.
Bestuursorganen zijn niet ‘vanzelf’ bevoegd om besluiten te nemen of om bepaalde handelingen
te verrichten: de bevoegdheid moet uit de wet voortkomen. Dit geldt ook voor de
bevoegdheden van de toezichthouder 52 .
Toezicht is het beoordelen of een bepaalde situatie aan de gestelde normen voldoet. Door
het bevoegd gezag (B&W) kunnen toezichthouders aangewezen worden. En het werkt ook
andersom: als een ambtenaar niet is aangewezen, dan mag hij geen toezicht uitoefenen.
Op grond van artikel 92 Ww 53 . draagt het bevoegd gezag zorg voor de bestuursrechtelijke
handhaving van hetgeen in het Gebruiksbesluit/Bouwbesluit is bepaald. Artikel 1 Woningwet
bepaalt dat onder het bevoegd gezag moet worden verstaan: het bestuursorgaan, bedoeld
in artikel 1.1 lid 1 Wabo dan wel, bij het ontbreken van een bestuursorgaan als bedoeld in
dat artikellid, burgemeester en wethouders. Wanneer er sprake is van een overtreding van
de Woningwet zal het college van burgemeester en wethouders dus doorgaans het bevoegd
gezag zijn. De gemeente heeft op grond van artikel 125 van de Gemeentewet en artikel 5:21
e.v. Algemene wet bestuursrecht (Awb) de bevoegdheid om een last onder bestuursdwang of
dwangsom op te leggen.
Degene die moet worden aangesproken is de overtreder. Dit kan een natuurlijke persoon of
een rechtspersoon zijn. De huidige Woningwet spreekt van ‘gebruiken of te laten gebruiken’
(artikel 7b). De overtreder kan zijn:
de eigenaar;
degene die uit anderen hoofde daartoe het meest aangewezen is;
degene die gevaar/hinder veroorzaakt;
degene die een bouwwerk in gebruik neemt;
degene die een bouwwerk gebruikt.
De abonnee is niet altijd degene die moet worden aangesproken bij een overtreding. De abonnee
kan immers een persoon zijn die niet degene is die de overtredingen veroorzaakt, zoals
een overkoepelende organisatie. Het kan zijn dat er meerdere partijen aangesproken kunnen
worden. Het is het meest effectief diegene aan te spreken die het in zijn macht heeft de overtreding
te beëindigen. In de praktijk zal de hoofdgebruiker degene zijn die moet worden aangesproken.
Bestuursrechtelijke
sancties
Het bestuursrecht kent bestraffende sancties en herstelsancties. Om de dader te straffen zijn
dat de bestuurlijke boete en de bestuurlijke strafbeschikking. Deze zijn pas sinds 2009 en 2010
ingevoerd en niet mogelijk voor de overtredingen die in deze handreiking aan de orde komen.
Om overtredingen ongedaan te maken of te voorkomen worden de zogenaamde herstelsancties
54 ingezet. Dit zijn de last onder bestuursdwang en last onder dwangsom.
52
53
54
Artikel 5:11 Algemene wet bestuursrecht
Onder toezichthouder wordt verstaan: een persoon, bij of krachtens wettelijk voorschrift belast met het houden van toezicht op de
naleving van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift.
Artikel 92 Woningwet [1] Het bevoegd gezag draagt zorg voor de bestuursrechtelijke handhaving van het bepaalde bij of krachtens
de hoofdstukken I tot en met III. [2] Met betrekking tot de handhaving van het bepaalde bij of krachtens de hoofdstukken I tot en
met III zijn de artikelen 5.2, tweede lid, en 5.3 tot en met 5.25 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht van toepassing
Artikel 5:2 Algemene wet bestuursrecht
1. 
In deze wet wordt verstaan onder:
a. bestuurlijke sanctie: een door een bestuursorgaan wegens een overtreding opgelegde verplichting of onthouden aanspraak;
b. herstelsanctie: een bestuurlijke sanctie die strekt tot het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van een overtreding,
tot het voorkomen van herhaling van een overtreding, dan wel tot het wegnemen of beperken van de gevolgen van een
overtreding;
c. bestraffende sanctie: een bestuurlijke sanctie voor zover deze beoogt de overtreder leed toe te voegen.
2. Geen bestuurlijke sanctie is de enkele last tot het verrichten van bepaalde handelingen.

38
Bestuursdwang is het dwingen tot een maatregel met als sanctie dat als de overtreder het
niet tijdig zelf doet, het bevoegd gezag maatregelen neemt of laat nemen op kosten van de
overtreder. Ten onrechte wordt hierbij vaak alleen aan sluiting van een bouwwerk gedacht.
Sluiting is een zo ingrijpende maatregel, dat dit alleen in bijzondere situaties toegepast zal en
kan worden. Door onbekendheid met de minder ingrijpende mogelijkheden wordt vaak van
handhaving afgezien. Maar bestuursdwangmaatregelen kunnen onder andere ook bestaan
uit het laten onderhouden en inspecteren van de brandmeldinstallatie of laten certificeren
van een ondeugdelijke installatie.
De last onder dwangsom wordt in de spreektaal vaak foutief aangeduid met ‘boete’. Het gaat
wel om het betalen van een geldbedrag wanneer de overtreding wordt herhaald, maar heeft
een andere bedoeling en andere juridische grondslag dan de strafrechtelijke of bestuurlijke
boete. De last onder dwangsom is niet bedoeld als straf maar om de overtreder te motiveren
om zo spoedig mogelijk de overtreding te beëindigen. De last onder dwangsom is meer een
schriftelijke procedure in vergelijking tot de last onder bestuursdwang. Het bevoegd gezag zal
nu zelf geen maatregelen nemen als de overtreder in gebreke blijft. Een (waarschuwing voor
een) dwangsom is een effectief middel om de overtreder aan te sporen ander gedrag te vertonen
of de nodige maatregelen te nemen en meestal het geëigende instrument bij het handhaven
van nodeloos alarm.
Waarschuwing
.
Voorafgaand aan een handhavingbesluit moet de overtreder gelegenheid krijgen om zijn
zienswijze 55 te geven. In de wet staat niet aangegeven hoe dit moet gebeuren, deze fase is
vormvrij. We treffen dan ook verschillende benamingen aan, zoals waarschuwing, vooraankondiging,
voornemen of zienswijzebrief. Meestal wordt het schriftelijk gedaan, soms wordt
het controlerapport gestuurd, soms wordt de waarschuwing gegeven in de vorm van een concept
handhavingbesluit. Een schriftelijke fase heeft altijd de voorkeur boven een mondelinge.
Een voorbereidingsbrief is geen besluit in de zin van art. 1:3 Awb, maar de fase die aan het
(handhaving)besluit voorafgaat. De schriftelijke voorbereiding heeft een preventieve werking,
meestal wordt gereageerd door maatregelen te nemen en wordt een verdere procedure voorkomen.
Loopt de procedure toch door, dan draagt een schriftelijke voorbereiding bij aan een
volledig dossier en een zorgvuldig genomen handhavingbesluit.
In de voorbereidingsbrief moeten naast de gelegenheid tot het geven van de zienswijze,
de relevante aspecten staan die de basis zullen vormen van het handhavingbesluit:
de geconstateerde overtreding (de feiten en het overtreden voorschrift);
de last (de maatregelen die de overtreder moet nemen);
de sanctie;
gelegenheid tot zienswijze (bij wie, adres/telefoonnummer, binnen welke termijn).
In de wet staat ook niet aangegeven hoe met de zienswijze omgegaan moet worden, ook dit
is vormvrij 56 . De voorbereidingsbrief geeft een duidelijke richting, omdat deze de aspecten
waarover de overtreder zijn zienswijze kan geven bevat. De zienswijze kan ter plaatse, telefonisch,
in een zitting of schriftelijk gegeven worden. Van een mondelinge zienswijze hoeft
geen verslag gemaakt te worden. Maar ook hier geldt dat een schriftelijke verslaglegging
nodig is, teneinde het uiteindelijke handhavingbesluit zorgvuldig te kunnen nemen.
Besluit tot bestuursdwang/dwangsom
De keuze tussen last onder bestuursdwang 57 of last onder dwangsom 58 , hangt van verschillende
factoren af. In gevallen waarbij sprake is van ernstig gevaar en directe dreiging is de dwangsom
niet geschikt, omdat het niet zeker is of de overtreder er gehoor aan geeft. Met bestuursdwang
treedt het bevoegd gezag uiteindelijk zelf op.
55
56
57
58
55 Artikel 4:8 Awb.
56 Artikel 4:9 Awb.
Vaak wordt de het geven van de zienswijze verward met gehoord worden en een hoorzitting, waaraan wel wettelijke vormvereisten
zijn verbonden. Echter van horen is pas sprake in de bezwaarfase.
Artikel 5:21 Awb.
Artikel 5:31d Awb.

39
.
De dwangsom is juist geschikt in situaties als:
de overtreder zelf beter de overtreding ongedaan kan maken;
gevaar voor voortzetting of herhaling van de overtreding bestaat;
andere handhavingmiddelen als disproportioneel moeten worden beschouwd.
De keuze zal in het geval van nodeloze meldingen dus meestal vallen op last onder dwangsom.
Er kan niet gelijktijdig bestuursdwang en een last onder dwangsom worden opgelegd,
de sancties kunnen wel na elkaar worden toegepast.
Het besluit moet aangeven waar de overtreder aan moet voldoen. Hiervoor kunnen soms
concrete maatregelen of adviezen worden gegeven, maar met het aangeven van de prestatieeis
van de maximaal toelaatbare onechte en ongewenste brandmeldingen per jaar is de last
voldoende duidelijk en concreet geformuleerd 59 .
De overtreder moet de gelegenheid krijgen de tekortkoming binnen een bepaalde termijn
op te heffen. Deze zogenaamde begunstigingstermijn 60 moet redelijk zijn. Deze termijn is
afhankelijk van de ernst van de aangetroffen situatie en de te nemen maatregelen. Niet roken
onder de melder kan onmiddellijk worden uitgevoerd, een melder vervangen kost enige tijd.
In combinatie met de ernst van de situatie worden de maatregelen en de termijn bepaald.
Dwangsom
De hoogte van de dwangsom moet in verhouding staan tot de overtreding. Deze mag niet te
hoog zijn, maar ook weer niet te laag. Het moet een stimulans zijn dat om de overtreding te
beëindigen. Een dwangsom is dus een prikkel, niet een kosten- of schadevergoeding. Afhankelijk
van de soort overtreding kan de dwangsom een bedrag ineens zijn, een bedrag per tijdseenheid
of een bedrag per overtreding.
Als de overtreding voortduurt wordt een dwangsom verbeurd. Het invorderen van verbeurde
dwangsommen is een administratieve procedure.
Het kan zijn dat na de begunstigingstermijn de overtreder niet in staat is (geheel) aan de last
te voldoen waardoor het bevoegd gezag kan besluiten tot het aanpassen van de hoogte van
de dwangsom of de looptijd ervan 61 .
Bestuursdwang
Strafrechtelijke
vervolging
Privaatrechtelijk
optreden
Wanneer door middel van het opleggen van een last onder dwangsom het beoogde doel niet
wordt bereikt of doordat omstandigheden direct aanleiding zijn voor optreden (bijvoorbeeld
bij gebreken aan een brandmeldinstallatie, ernstig achterstallig onderhoud of onwil) dan zal
de keuze voor last onder bestuursdwang worden gemaakt. Door feitelijk optreden van de
gemeente zullen er maatregelen worden genomen om de overtreding niet meer voor te laten
komen. De vorm van bestuursdwang is afhankelijk van de ernst van de situatie en mogelijk
andere overtredingen en zal per geval moeten worden beoordeeld.
Het onnodig alarmeren van hulpdiensten is strafbaar (Wetboek van strafrecht, art. 142). Het
strafrecht heeft een andere invalshoek, het betreft dan geen herstelsancties maar is bedoeld
om de dader te straffen. Dit zou ingezet kunnen worden in die gevallen waarbij doelbewust
nodeloos alarm wordt geactiveerd. Dan gaat het bijvoorbeeld om vandalisme of vormen van
nodeloze alarmering via PAC’s. Tussen Openbaar Ministerie, de brandweer en de instelling
waar dit soort problemen zich vaker voordoen zouden afspraken gemaakt kunnen worden.
De politie maakt een proces-verbaal op en de dader wordt vervolgd.
Wanneer de overheid geen bestuursrechtelijke middelen heeft kan zo mogelijk privaatrechtelijk
worden opgetreden. Wat betreft de vrijwillige doormeldingen is dat het geval. De Veiligheidsregio
kan nakoming van de overeenkomst (art. 296, boek 3, Burgerlijk Wetboek) eisen.
Denk hierbij aan contractsvoorwaarden zoals onderhoud en controle van de installatie; ook
ontbinding van de overeenkomst (art. 265, boek 6, Burgerlijk Wetboek) en dus het afsluiten
van het Openbaar Meldsysteem (OMS) is mogelijk.
59
60
61
LJN:BJ1474, Rechtbank Arnhem , AWB 08/3171.
Artikel 5:24, tweede lid Awb voor bestuursdwang en 5:32a, tweede lid voor dwangsom.
Artikel 5:34 Awb.

40
Schema
invordering
dwangsom
Stap procedure Invordering dwangsom opmerkingen
1 Beschikking dwangsom. Dit is het eigenlijke besluit.
Echter de overtreder heeft nog de gelegenheid de overtreding
op te heffen/te stoppen met nodeloze meldingen,
en zal dan geen dwangsom verschuldigd worden.
2 Verbeuren dwangsom. Dit kan zijn een bedrag ineens,
hetzij een bedrag per tijdseenheid of per overtreding.
Er moet altijd een maximum bedrag worden vastgesteld.
3 Invorderingsbeschikking. 62 Deze bevat het daadwerkelijk
verbeurde bedrag. De verbeurde dwangsom moet
worden betaald binnen 6 weken. 63
4 Factuur met daarop uiterste termijn van 6 weken na
datum Invorderingsbeschikking
5 Aanmaning te betalen binnen twee weken wanneer de
schuldenaar in verzuim is. Hierbij wordt gewaarschuwd
voor invordering bij dwangbevel 64 .
Controlerapport
Schriftelijk besluit
Kan gelijktijdig met invorderingsbesluit
Brief
6 Overdracht aan deurwaarder.
7 Invordering bij dwangbevel. Verbeurde dwangsommen komen toe
aan de rechtspersoon waartoe het
bestuursorgaan behoort (gemeente)
8 Verjaringstermijn voor dwangsommen is korter dan de
algemene termijn. De bevoegdheid tot invordering
verjaart na 1 jaar 65 na de dag waarop zij is verbeurd,
tenzij de verjaring is gestuit.
Bewaking termijnen, zonodig stuitinghandelingen
verrichten (bv nieuwe
aanmaning)
62
63
64
65
Artikel 5:37 Awb
Artikel 5:33 Awb
Artikel 4:112 Awb
Artikel 5:35 Awb

41
D
Modellen
Model 1
Formulier registratie oorzaak melding door bevelvoerder
Registratie automatische meldingen
naam object:
adres object:
postcode en plaats:
contactpersoon:
niet aanwezig
uitrukgegevens
datum uitruk: / /201 uur :
naam bevelvoerder:
Post:
alarmgegevens
melding via: RAC PAC
OMS-nummer: Verdieping: Kamernummer: Meldernummer:
BMI gereset voor aankomst brandweer:
Ja Nee
Gehandeld conform procedure:
Ja Nee
Rookmelder Thermische melder Handmelder anders:
echte brandmelding
melding door een brand of
door een voorval dat tot
brand kan leiden
begin van brand
droog gekookte pan
vlam in de pan
kortsluiting
oververhitting
brandstichting*
anders:
ongewenste brandmelding
melding door de aanwezigheid van
op brand lijkende verschijnselen,die
niet het gevolg zijn van brand
roken
bakken,braden
flamberen
uitlaatgassen
laswerkzaamheden
soldeerwerkzaamheden
aërosolen uit productieproces
met kwaadwillige opzet
activeren handbrandmelder
anders:
onechte brandmelding
melding die niet het gevolg is van
een brand of op brand lijkende
verschijnselen
stoom/douche/waterkoker
beschadiging
atmosferische beïnvloeding
vervuilde melder
beïnvloeding door ander
systeem; EMC (Elektro
Magnetische Compatiliteit)
opwervelend stof
lijmwerkzaamheden
fout OMS beheerder**
anders:
* Hiervan dient de politie in kennis te worden gesteld i.v.m. strafrechtelijke afhandeling.
** Wie heeft OMS afgemeld Hoe laat Contactpersoon OMS beheerder
Korte omschrijving melding:
Melding duidelijk
Bericht van het object duidelijk
Opvang ter plaatse in orde
Toegang terrein / gebouw in orde
Juiste sleutels in de sleutelbuis
Interne organisatie in orde
Ja Nee Onbekend
Ja Nee Onbekend
Ja Nee Onbekend
Ja Nee Onbekend
Ja Nee Onbekend
Ja Nee Onbekend
Naam en handtekening contactpersoon:

42
Model 2
Opvragen gegevens bij abonnee over BMI
Vragenformulier aansluiting op het Openbaar MeldSysteem (OMS)
1 Gegevens betreffende het object
OMS-nummer:
Naam object:
Straatnaam + huisnr.:
Postcode/Plaats:
Telefoonnummer:
Functie van het gebouw: Woonfunctie
Bijeenkomstfunctie
Bijeenkomstfunctie voor de opvang van kinderen jonger dan 4 jaar.
Celfunctie
Gezondheidszorgfunctie
Industriefunctie
Kantoorfunctie
Logiesfunctie
Onderwijsfunctie
Sportfunctie
Winkelfunctie
2 Gegevens contactpersoon
Naam:
Functie:
Telefoonnummer:
3 Gegevens betreffende de brandmeldinstallatie
Omvang bewaking
brandmeldinstallatie
Bewaakt vloeroppervlak:
niet automatisch (alleen handbrandmelders)
gedeeltelijk (automatische melders in vluchtwegen en handbrandmelders)
volledig (automatische melders in elke ruimte en handbrandmelders)
…………….. m 2
Aantal melders: Optische/ thermische/ multisensor-melders Aantal: ……
Vertraging in de
doormelding
Is de brandmeldinstallatie
gecertificeerd
4 Ondertekening
Datum:
Plaats:
Handtekening:
Vlammenmelders
Handbrandmelders
Lineaire rookmelders
Aanzuigpunten aspiratierookmelders
Nee
Ja,
Aantal: ……
Aantal: ……
Aantal: ……
Aantal: ……
…… minuten. Vertraging ingeschakeld: van …… uur tot…… uur.
Op de dagen:
Maandag Donderdag Zaterdag
Dinsdag Vrijdag Zondag
Woensdag
Vertraging op basis van akkoord brandweer Ja/Nee
Datum akkoord brandweer…………….….
Kenmerk brief………………
Nee Wordt gecertificeerd op datum: ……………....
Ja
Certificaat geldig tot datum: ……….....………
Kopie certificaat meesturen.

43
Model 3
Berekeningsmethode maximaal aantal loze meldingen
Berekening aantal loze meldingen per object
Het aantal toegestane ongewenste en onechte brandmeldingen wordt op basis van onderstaande
tabel bepaald. Deze tabel is een combinatie van tabel 2 en 3 uit de NEN 2535:1996.
De factoren in de tabel zijn het aantal ongewenste en onechte brandmeldingen per 5.000 m 2
bewaakt vloeroppervlak per jaar of per 100 puntmelders per jaar, het laagste aantal is maatgevend.
Er is aangegeven dat er aantal in cijfers automatische melders zijn geplaatst en dat in totaal
aantal in cijfers m 2 aan vloeroppervlakte wordt bewaakt. In onderhavig geval is het
bewaakt vloeroppervlak maatgevend. Of: In onderhavig geval is het aantal puntmelders
maatgevend.
Soort gebouw
Maximaal toegestaan
aantal ongewenste loze
meldingen (per jaar)
Maximaal toegestaan
aantal onechte loze
meldingen (per jaar)
Bijeenkomstfunctie 0,70 0,30
Celfunctie 0,35 0,15
Gezondheidszorgfunctie 1,05 0,45
Industriefunctie 0,70 0,30
Kantoorfunctie 0,35 0,15
Logiesfunctie 1,05 0,45
Onderwijsfunctie 0,35 0,15
Sportfunctie 0,70 0,30
Winkelfunctie 0,70 0,30
Woonfunctie 1,05 0,45
Overige gebruiksfuncties
en bouwwerken die geen
gebouw zijn
door bevoegde autoriteit te bepalen
Ongewenste meldingen doorgemeld naar de meldkamer van de brandweer:
------ / 5.000 * 1,05 = ------ (drie getallen achter de komma)
Factor 2 * ------ = --- --- meldingen
Onechte meldingen doorgemeld naar de meldkamer van de brandweer:
------ / 5.000 * 0,45 = ------ (drie getallen achter de komma)
Factor 2 * ------ = --- --- meldingen

44
Model 4
Maatregelen door abonnee
‘Wat te doen bij’: ongewenste brandmeldingen
Oorzaak ‘Wat te doen’ Actie door*
Roken onder melder
- ander type melder plaatsen
- melder verplaatsen
- rook-locatie verplaatsen
- afzuiging aanbrengen
- abonnee
- brandweer
- installateur
Spuitbus onder melder (geen opzet) - melder verplaatsen - abonnee
- brandweer
- installateur
Bakken en braden - overleg brandweer - abonnee
- brandweer
Melk overgekookt / pannetje drooggekookt
Stoomvorming koken
Stoomvorming douchen
Stoomvorming afwasmachine / wasdroger
Rookvorming door siervuurwerk / sterretjes
/ kaarsen of kaarsjes
Rook uit oven / magnetron
Werkzaamheden / activiteiten bij abonnee
o.a. / b.v.:
- lassen / solderen
- stofvorming (vegen, boren, schuren
e.d.)
- dakdekkingswerkzaamheden
- overige
- overleg brandweer - abonnee
- brandweer
- ander type melder plaatsen
- melder verplaatsen
- afzuiging aanpassen
- ander type melder plaatsen
- melder verplaatsen
- afzuiging aanpassen
- ander type melder plaatsen
- melder verplaatsen
- abonnee
- brandweer
- installateur
- abonnee
- brandweer
- installateur
- abonnee
- brandweer
- installateur
- groep of melder tijdelijk uitzetten - abonnee
(beheerder)
- ander type melder plaatsen
- melder verplaatsen
- oven / magnetron verplaatsen
- groep of melder tijdelijk uitzetten
- melder afdekken (denk om verwijderen
voorziening bij einde werkzaam=
heden;
verantwoordelijkheid bij eigenaar/
gebruiker)
- abonnee
- brandweer
- abonnee
(beheerder)
Handbrandmelder inslaan - veroorzaker achterhalen - abonnee
Spuitbus onder melder (opzet) - veroorzaker achterhalen - abonnee
Sabotage / beschadiging - veroorzaker achterhalen - abonnee
Defecte melder - melder direct vervangen# - abonnee
- installateur
Spontane melding - melder direct vervangen# - abonnee
- installateur
Vervuilde melder - melder direct vervangen# - abonnee
- installateur
Storing in installatie - storing direct verhelpen# - abonnee
- installateur
Werkzaamheden aan installatie
- installatie op Alarmcentrale
in onderhoud laten zetten
- abonnee
* de brandweer neemt contact op met de abonnee; de abonnee neemt contact op met de installateur
voor het uitvoeren van eventuele aanpassingen aan de installatie.
# geldt 24 uur per dag; dus ook in de nachtsituatie, omdat dezelfde melder korte tijd na het resetten
opnieuw in alarm kan komen.

45
Model 5
Voorbereidingsbrief handhaving
Geachte heer/ mevrouw ----------,
Volgens het Besluit Brandveilig Gebruik Bouwwerken artikel 2.2.1 lid 1 en lid 6 dient u te
voldoen aan de geldende NEN 2535/Bouwbesluit artikel 6.20 lid 1/andere grond.
Dit houdt in dat uw brandmeldinstallatie de prestatie-eis wat betreft loze meldingen, niet
mag overschrijden. Dit is bij uw brandmeldinstallatie wel het geval.
Op dit moment zijn door uw brandmeldinstallatie al aantal in letters (aantal in cijfers)
ongewenste meldingen en aantal in letters (aantal in cijfers) onechte meldingen
gegenereerd. Dit is in strijd met de wettelijke eisen. U mag een beperkt aantal loze meldingen
genereren. Op basis van de geldende NEN 2535 en de aan ons verstrekte gegevens mag u voor
het jaar 20-- afgerond aantal in letters (aantal in cijfers) ongewenste en aantal in letters
(aantal in cijfers) onechte melding genereren. Bij deze aantallen is rekening gehouden
met de coulance factor aantal in letters (aantal in cijfers). Voor de berekening, zie
bijlage.
Hieronder treft u een overzicht aan van het hierboven genoemde aantal loze meldingen:
Nr. Datum Meldingscode Tijd Ongewenst/ onecht/ telt niet
1. 01-01-2010 Melding --- --:-- Ongewenste loze melding
2. 02-01-2010 Melding --- --:-- Onechte loze melding
Gezien het feit dat u de norm op dit moment al (ruimschoots) overschrijdt, hebben wij
gegronde reden aan te nemen dat er dit jaar meer loze meldingen zullen volgen. Hierdoor
blijft u de bepalingen van de geldende NEN 2535 overtreden.
Voornemen opleggen last onder dwangsom
Middels deze brief maken wij bekend dat wij voornemens zijn u aan te schrijven en onder aanzegging
van de oplegging van een last onder dwangsom u te gelasten genoemde overtreding
te voorkomen. Dit houdt in dat u voor iedere overtreding ten aanzien van ongewenste/onechte
meldingen die in 20-- plaatsvindt een vooraf vastgesteld geldbedrag verbeurd. Dit bedrag
bedraagt E ------ per overtreding tot een maximum bedrag van E ------.
Zienswijze
Voordat wij hiertoe overgaan, stellen wij u in de gelegenheid om vóór datum uw zienswijze
over dit voornemen bekend te maken. Wilt u van deze gelegenheid gebruik maken, dan kunt
u schriftelijk een reactie zenden aan Brandweer ------ afdeling ---------, ter attentie van dhr/
mevr ------, postbus postcode te ------. U kunt ook mondeling uw zienswijze kenbaar maken,
hiervoor kunt u telefonisch contact opnemen met dhr/ mevr ------ bereikbaar onder telefoonnummer
------ Uw tijdig ingediende zienswijze zal worden betrokken bij de uiteindelijke
besluitvorming inzake de aanzegging van de last onder dwangsom.
Wij vertrouwen er op u hiermede voldoende te hebben geïnformeerd.

46
Model 6
Brief besluit handhaving
Geachte ----------,
Bij de brief van datum hebben wij u geïnformeerd over de door ons geconstateerde overtreding
van het Gebruiksbesluit artikel 2.2.1 lid 1 en lid 6/artikel 6.20 lid 1 Bouwbesluit 2012/
andere grondslag voor het pand aan de adres te ------- en over ons voornemen u preventief
aan te schrijven deze overtreding in de toekomst te voorkomen.
Op datum is door ons geconstateerd dat wederom een onechte/ongewenste melding is
veroorzaakt. Om deze reden hebben wij besloten u aan te schrijven onder oplegging van een
preventieve last onder dwangsom om overtreding in de toekomst te voorkomen in het kalenderjaar
----, ingaande twee weken na de datum van verzending van dit besluit.
Geconstateerde overtreding
Conform artikel 2.2.1 lid 1 en lid 6 van het Gebruiksbesluit/artikel 6.20 lid 1 Bouwbesluit
2012/andere grondslag dient u te voldoen aan de NEN 2535. Hierin is de prestatie-eis
opgenomen ten aanzien van loze meldingen.
Op dit moment zijn aantal onechte/ongewenste meldingen veroorzaakt, voornamelijk door
oorzaken noemen. Dit is in strijd met de wettelijke eis. U bent in brieven die naar aanleiding
van de onechte en ongewenste meldingen zijn verzonden hierop gewezen. Tevens zijn
mogelijke oplossingen aangedragen om de onechte en ongewenste meldingen in
de toekomst te voorkomen.
Gezien het aantal reeds veroorzaakte onechte/ongewenste meldingen in dit kalenderjaar
hebben wij gegronde reden aan te nemen dat er dit jaar meer onechte/ongewenste meldingen
zullen volgen. Als gebruiker van het pand adres bent u bij machte om deze overtreding te
voorkomen door geen onechte of ongewenste meldingen te laten ontstaan.
Uw zienswijze
Bij brief van datum hebben wij u meegedeeld voornemens te zijn u wegens bovenstaande
overtreding een sanctie op te leggen.
U heeft geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid uw zienswijze ten aanzien van ons
voornemen kenbaar te maken. U heeft aangegeven in uw zienswijze dat ..... en onze
reactie daarop is dat .....
Belangenafweging en motivering
Na afweging van alle betrokken belangen vinden wij dat er geen bijzondere omstandigheden
bestaan die ons op dit moment tot het opleggen van een last onder dwangsom moeten doen
af zien.
Met name de inzetbaarheid van het brandweerpersoneel, de veiligheid van weggebruikers en
het voorkomen van onnodige overlast in de leefomgeving achten wij groter dan uw belang bij
het niet uitvoeren van de gestelde eisen.
Bevoegdheid
In situaties waarin sprake is van strijd met de Gebruiksvergunning/Bouwbesluit 2012/
andere grond hebben wij op grond van artikel 125 van de Gemeentewet juncto afdeling 5.3
en artikel 5:32 van de Algemene wet bestuursrecht hebben wij de bevoegdheid een last onder
dwangsom op te leggen die er toe strekt de genoemde overtreding te voorkomen.
Besluit
Op grond van artikel 5:32 van de Algemene wet bestuursrecht gelasten wij u op het perceel
aan de adres overtreding van artikel 2.2.1 lid 1 en lid 6 van het Gebruiksbesluit/artikel 6.20
lid 1 Bouwbesluit 2012/andere grondslag te voorkomen in het kalenderjaar ----, ingaande
twee weken na de datum van verzending van dit besluit.
Wij besluiten de preventieve dwangsom te stellen op E 1.000,-- per geconstateerde overtreding
in het kalenderjaar ----, met een maximum van E 24.000,--.

47
Wij wijzen u er met nadruk op dat indien het maximum bedrag van E 24.000,-- is verbeurd en
het kalenderjaar ---- nog niet is geëindigd en nog steeds klaarblijkelijk is dat een overtreding
op korte termijn plaats zal vinden, wij u een nieuwe preventieve last onder dwangsom op
kunnen leggen of in plaats daarvan bestuursdwang aan kunnen zeggen.
Bezwaar
Als u het niet eens bent met dit besluit kunt u een bezwaarschrift indienen. Een bezwaarschrift
moet worden ingediend binnen zes weken na de datum van de verzending van dit
besluit.
U kunt uw bezwaarschrift sturen aan de adres voor bezwaarschriften betreffende
gemeente. Als u uw bezwaren te laat indient kunnen deze niet meer in behandeling worden
genomen.
Uw bezwaarschrift moet in ieder geval de volgende gegevens bevatten:
- uw naam en adres
- de datum waarop u het bezwaarschrift schrijft
- een omschrijving van het besluit waar het bezwaar tegen is gericht
- de reden waarom u het er niet mee eens bent
- uw handtekening.
Indien u vragen heeft over dit besluit kunt u contact opnemen met de behandelend ambtenaar,
de naam. Hij is bereikbaar onder telefoonnummer ………...

48
E
Referentielijst
Naleving brandveiligheidsregels
Visie op de rol van de brandweer bij toezicht en handhaving en andere instrumenten ter bevordering
van regelnaleving, NVBR (oktober 2010).
Evaluatie beleid nodeloze brandmeldingen Zeist
NIFV (januari 2010).
Nodeloze uitrukken terugdringen (NUT)
Onderzoek naar de consequenties van het voorstel herziening doormelding in het Bouwbesluit
2012, Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid Lectoraat Brandpreventie, Versie: Eindrapport,
23 mei 2011.
.
Deelprojecten
Deelproject 6, lessen NUT voor de bestaande praktijk, NVBR en NIFV.
Deelproject 4, juridische aspecten.
Handhavingsbeleid van de gemeenten:
Amersfoort, Barneveld, Ede, Enschede, Nijmegen, Noordwijk, Texel en Zeist.
.
Verificatiebeleid
Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant.
Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden.

49
Colofon
Dit is een uitgave van de Nederlandse
Vereniging voor Brandweerzorg en
Rampenbestrijding.
adres
post
t
f
e
i
Kemperbergerweg 783
6816 RW Arnhem
Postbus 7010
6801 HA Arnhem
(026) 355 24 55
(026) 351 50 51
info@nvbr.nl
www.nvbr.nl
redactie
tekstbijdragen
vormgeving
drukwerk
NVBR
Bettina Zevenbergen en Henk Jongen
HSTotaal communicatie & design, Haarlem
Haarmans, Beverwijk
oplage
©
300 exemplaren
NVBR, maart 2012