Uponor wandverwarming

VERWARMEN/KOELEN 

TECHNISCHE INFORMATIE 

Wandverwarmingen

Uponor – de doordachte keuze 

Uponor biedt oplossingen die op doordachte producten zijn gebaseerd, wat de reden 

is dat wij momenteel wereldwijd tot de belangrijkste leveranciers behoren op het 

gebied van woning, milieu- en gemeentelijke techniek. Met het samenbrengen tot 

een sterk, globaal merk, stroomlijnen wij arbeidsprocessen, werken nog efficiënter en 

vereenvoudigen ons aanbod. Dat wil zeggen: alleen uitstekende producten verlaten 

ons bedrijf. Producten die reeds nu voldoen aan de eisen van morgen, gecombineerd 

met een voortreffelijke service voor onze klanten uit de sectoren verwarmen/koelen, 

installatie- en leidingsystemen. 

Uponor maakt het verschil 

Onderneming 

De onderneming Uponor staat voor kwaliteit 

en knowhow, voor een groot scala aan 

individuele oplossingen in combinatie met 

een service van topklasse. 

Bedrijfssectoren 

Voor de toekomst bundelen wij onze deskundigheid 

in de drie bedrijfssectoren verwar - 

men/koelen, installatiesystemen en 

infrastructuur. 

Toepassingsgebied 

Ieder toepassingsgebied vraagt naar zijn 

eigen, individuele uitgangspunten voor probleemoplossingen. 

Wij leveren ze! 

Systemen 

Ten minste twee componenten verbinden 

zich tot een systeem. Wij bieden zorgvuldig 

uitgewerkte en aan de praktijk beproefde 

oplossingen voor onze klanten en partners. 

Componenten 

De basis van onze systemen vormen afzonderlijke 

op elkaar afgestemde componenten, 

die in onze prijslijsten eenvoudig te vinden 

zijn. 

Eén merk – één belofte 

Wij voelen ons verplicht ten opzichte van onze klanten en partners. Met verantwoordelijkheidsgevoel, 

betrouwbaarheid en duidelijkheid maken wij iedere belofte waar. Samen 

met de vakmensen in de markt staan wij voor levenslange behaaglijkheid, zodat u met ons 

aan de toekomst bouwt. Vandaag en in de toekomst. 

Technische wijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. 

Meer informatie onder www.uponor.nl 

2 

TI WANDVERWARMINGEN 03/2007

Inhoudsopgave: 

1 Systeembeschrijving/uitgangspunten •••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 4 

2 Toepassingsgebied 

2.1 Algemeen •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 7 

2.2 Staanderbouw •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 7 

2.3 Droogbouw •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 7 

2.4 Droge afbouwplaten ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 8 

2.5 Natbouw •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 8 

2.6 Oppervlaktekoeling •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 8 

2.7 Referenties ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 8 

3 Montage 

3.1 Algemeen •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 9 

3.2 Uponor Siccus SW; overzicht van de montagestappen •••••••••••••••••••••••• 9 

3.3 Uponor Siccus SW wandverwarming; overzicht van de montagestappen ••••••••• 10 

3.4 Uponor wandverwarming als nat pleistersysteem; overzicht van de montagestappen •11 

4 Ontwerpaanwijzingen voor de verwarmingsinstallatie 

4.1 Wetten, bepalingen, richtlijnen, normen en VOB 

(Duitsland: toewijzing en contractregeling voor bouwprojecten) ••••••••••••••• 12 

4.2 Verdelers en toebehoren/verdelerkasten/regeling •••••••••••••••••••••••••• 13 

4.3 Ontluchting ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 14 

4.4 Regeling •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 14 

5 Ontwerpaanwijzingen voor de wandopbouw 

5.1 Algemeen ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 15 

5.2 Inbouwvoorwaarden ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 15 

5.3 Handelwijze bij brand •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 15 

5.4 Isolatie eisen •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 15 

5.4.1 Isolatie eisen bij nieuwbouw •••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 16 

5.4.2 Isolatie eisen bij gebouwrenovatie ••••••••••••••••••••••••••••••••• 18 

5.4.3 Energiebesparingsbesluit •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 19 

5.5 Muurpleister ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 19 

5.6 Voegtechniek •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 20 

5.7 Wandbekleding •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 20 

5.8 Opwarmen •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 20 

6 Ontwerp 

6.1 Temperaturen •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 21 

6.2 Belastingsfactor •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 22 

6.3 Berekeningsgrondslag ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 22 

6.4 Ontwerpschema‘s ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 23 

6.5 Drukverliesdiagrammen •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 27 

7 Technische gegevens ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 32 

TI WANDVERWARMINGEN 03/2007 

3

1 Systeembeschrijving/uitgangspunten 

Esthetisch, economisch, ecologisch 

Alle voordelen van een vloerwarming 

op de wand overgebracht: 

Uponor Siccus Wall is een briljant 

alternatief. 

Uw voordeel 

Volkomen vrijheid bij de inrichting van uw 

woning. Geen zichtbare radiator doet afbreuk 

aan het esthetische gevoel of de vormgevende 

creativiteit. 

Stralingswarmte over een groot oppervlak maakt 

een luchttemperatuur mogelijk van 1 tot 2 °C 

lager dan bij gebruikelijke verwarmingssystemen. 

Minder opdwarrelend stof, de reinigingskosten 

dalen en het wonen wordt gezonder. Aanbevelenswaardig 

voor iedereen, die allergisch is voor 

stof. 

Binnen net zo als buiten 

Uponor Siccus wandverwarming 

verwarmt en koelt binnen- en buitenmuren. 

De dikte van de isolatie 

resulteert uit de eisen volgens EnEV – 

individueel afgestemd op de 

bouwmethode van de wand. 

Aan traditionele naar voren staande radiatoren 

kunnen mensen zich verwonden. Bij het in de vloer 

geïnstalleerde droogbouwsysteem Uponor Siccus 

en bij de in de wanden ingelaten Uponor wandverwarming 

is dit onmogelijk. 

Uponor wandverwarming en Uponor Siccus verhogen 

de waarde van het onroerend goed, want 

gebouwen met vloerverwarming hebben een 

meerwaarde in de opinie van kopers en huurders. 

Een investeringsvorm die zich loont. 

Eén systeem 

voor wand en vloer 

Groter verwarmingsoppervlak – grotere voordelen 

Wat de vloerverwarming Uponor Siccus aan weldadige warmte levert, 

wordt door de Uponor Siccus wandverwarming zelfs nog overtroffen. De 

aangename warmtestraling komt bij de Uponor wandverwarming praktisch 

van alle kanten. 

Het droogbouwsysteem Uponor Siccus en de Uponor wandverwarming 

functioneren volgens hetzelfde principe. Daarom kunnen de beide ook in 

combinatie met elkaar worden ingebouwd. Ideaal bijvoorbeeld in de badkamer. 

Bij de gecombineerde oplossing straalt de weldadige warmte immers 

direct van voren en van achteren, van rechts en van links en zelfs nog van 

beneden naar boven. 

4 TI WANDVERWARMINGEN 03/2007

Uponor Siccus SW staanderwandelement – 

licht aluminiumelement, snelle montage 

Staanderwandelementen voor 

het bedrijf 

Wanneer het gaat om toepassing in 

de bedrijvensector, in kantoren of 

overheidsgebouwen, is het Uponor 

Siccus SW staanderwandelement 

ideaal. Overal daar aan te bevelen 

waar een klassieke vloerverwarming 

niet gewenst of niet mogelijk is, 

maar waar vrije wandoppervlakken 

ter beschikking staan. 

Het systeem is ook geschikt ter 

completering van de betonactivering 

Uponor Contec, of bij de renovatie, 

waar gehele wanden nieuw 

worden gebouwd. 

Eén systeemcomponent voor 

alles 

Het Uponor Siccus SW staanderwandelement 

hebben wij speciaal 

ontwikkeld voor de montage in de 

droogbouwwand. Het bestaat uit 

een stabiel aluminium draagelement 

met geïntegreerde omega-vormige 

leidingkanalen, die de leiding veilig 

vasthouden. 

In de fabriek zijn de elementen 

reeds compleet voorgemonteerd 

met de hoge druk vernette Uponor 

Velta PE-Xa leiding volgens procédé 

Engel in de afmeting 14 x 2 mm. 

Daarbij is er al rekening gehouden 

met aansluitleidingen voor een 

efficiënt verloop van de montage. 

Op grond van het geringe elementgewicht 

van slechts circa 

2,4 kg/stuk is een eenmansmontage 

mogelijk. Door de gelijkblijvende 

afstand van de profielen in een 

staanderwand (625 mm, volgens 

DIN 18181) is dit systeem eenvoudig 

en snel te monteren. 

Het resultaat is een dicht aan 

het oppervlakte liggend wandverwarmingssysteem, 

dat de warmte 

daar afgeeft waar ze gebruikt 

wordt. 

Gedeelte van een 

staanderwand 

De ideale 

afmetingen 

615 

1150 

14 x 2 mm 500 

16 


5

Gereed voor aansluiting – het element voor 

iedere droogbouwwand 

Plakstroken eraf trekken Positioneren, aandrukken, klaar Blik op de wandafwerking 

Al in de fabriek worden voor de 

eenvoudige bevestiging van de ele - 

menten aan de achterkanten 

speciale sterk hechtende plakstroken 

aangebracht. Deze beschermfolie 

verwijdert u als eerste. 

De positionering gebeurt verticaal 

of horizontaal (bijvoorbeeld in het 

balustradegebied). Het element is 

hier verbonden met de profielen. 

Vastdrukken volstaat. De uiteindelijke 

bevestiging gebeurt dan met 

de montage van de droogbouwplaten 

door de bouwkundige 

aannemer. 

De afwerking van de wand gebeurt 

door de bouwkundige aannemer. 

Daarna kunnen dan alle gebruikelijke 

wandbekledingen zoals behang 

of tegels worden aangebracht. 

Bij het ontwerp dient rekening 

gehouden te worden met de 

maximale temperatuurbelasting 

van de geselecteerde wanden 

droogbouwplaat. De maximale 

aanvoertemperaturen bedragen bij 

gipskartonplaten: gelijk of lager 

dan 45 °C, bij gipsvezelplaten: 

gelijk of lager dan 50 °C. 

Uw voordeel 

In de fabriek geprefabriceerd 

staanderwandelement 

Laag gewicht en handzame afmetingen voor de 

eenmansmontage 

De aansluitleiding doorvoeren 

Meerdere elementen in de staan - 

derwand verbinden: niets gemakkelijk 

dan dat. Daartoe worden 

eerst de aansluitleidingen bijvoorbeeld 

door de H-stansingen van de 

droogbouwprofielen geleid. De 

lengte van de Uponor Velta PE-Xa 

leiding biedt voldoende speelruimte. 

Aan een verwarmingscircuit 

kunt u maximaal 24 elementen in 

serie aansluiten (bij een temperatuurverschil 

VL/RL = 10 K). 

Eenvoudig verbinden met de perstechniek 

Op de persing van de Uponor Velta 

PE-Xa leiding volgens procédé Engel 

kunt u bouwen. De pershuls van 

roestvast staal wordt op de leiding 

geschoven en de persfitting wordt 

aangebracht. 

Dan volgt het persproces met een 

machine die door een accu of via een 

kabel wordt aangedreven. Na tien 

seconden is de arbeidscyclus afgesloten. 

Door de drie gleuven wordt 

het leidingmateriaal als oppervlakte 

afdichting over de gehele lengte van 

het steunlichaam geperst. 

Staanderafstandsmaten conform de normen van 

625 mm volgens DIN 18181 

Uponor Velta PE-Xa leidingen in beproefde 

leidingkwaliteit volgens procédé Engel 

Fixering door speciale sterk hechtende 

plakstroken 

Maximaal 10 elementen aan een 

verwarmingscircuit 

Element gereed voor aansluiting 

Minimale montage inspanning door één 

systeemcomponent 

Korte opwarmtijden en snelle regeling 


2 Toepassingsgebied 

2.1 Algemeen 

De Uponor wandverwarming is een lagetemperatuur 

warmteverdeelsysteem 

voor het verwarmen van gebouwen 

bestemd voor bewoning en voor gebouwen 

die niet voor bewoning zijn 

bestemd. De inbouw vindt plaats in de 

wandconstructie naar gelang van het 

systeem onder de wandafwerking of 

direct in de stuclaag. De warmteverzorging 

kan plaatsvinden door iedere 

warmwaterverwarmingsinstallatie. 

2.2 Staanderbouw 

In de niet voor bewoning bestemde 

bouw is de toepassing van staanderwanden 

wijd verbreed. Wanneer in 

deze gebouwen, op grond van de gestelde 

eisen aan de vloeren het gebruik 

van een klassieke vloerverwarming 

niet gewenst dan wel niet mogelijk 

is, dan is het Uponor Siccus SW 

staanderwandelement bij uitstek geschikt 

voor de verwarming van het 

oppervlak. Ook als uitbreiding op de 

betonactivering Uponor Contec 

maakt het systeem een verdere toepassing 

mogelijk. Bij de renovatie, 

waar hele wanden nieuw moeten 

worden gebouwd, biedt het systeem 

eveneens uitkomst. 

Het Uponor Siccus SW staanderwandelement 

wordt in enkelvoudige staanderwanden 

met CW 75 of 100 profielen 

ingebouwd. Bij dubbele staanderwanden 

is de inbouw ook in CW 50 

profielen mogelijk. 

De afmeting van de profielafstand 

moet steeds 625 mm bedragen. De 

gestelde eisen aan de isolatie dienen 

in acht genomen te worden. 

2.3 Droogbouw 

Uponor Siccus wandverwarming wordt 

overal daar ingezet, waar een droge 

afbouw met wandverwarming en korte 

bouwtijden gewenst wordt. Dat kan 

zijn in de voor bewoning bestemde als 

ook voor de niet voor bewoning 

Uponor Siccus SW mag in niet 

dragende, ruimte afsluitende 

scheidingswanden, volgens 

DIN 4102-4 en DIN 18183 tot 

brandwerendheidsklasse F180 

worden ingebouwd. 

bestemde bouw. Ook de typische dakafwerking 

in de eengezinswoning is 

een interessant toepassingsgeval. Op 

basis van de droogbouwmethode 

wordt geen bouwvocht in de wandopbouw 

gebracht. 

Door de houtconstructie en wandafwerking 

met droogbouwplaten moet 

gelet worden op een stabiele en vlakke 

wand. Het Siccus element van Uponor 

Siccus SW heeft een warmtegeleideweerstand 

van 0,622 m 2 K/W. De isolatie 

eisen moeten in acht genomen 

worden (zie hoofdstuk 5.4). Bij gebruik 

van de buitenmuren moet de noodzaak 

van een dampremmende folie 

door een dauwpuntberekening worden 

bepaald. 

Gedeelte van een staanderwand 

Uponor Siccus wandverwarming met droge afbouwplaten 

625 

625 

Uponor Siccus SW in enkelvoudige staanderwand 

Uponor Siccus SW in dubbele staanderwand 


7

2.4 Droge afbouwplaten 

Voor de beide systemen Uponor Siccus 

wandverwarming en Uponor Siccus 

staanderwandelementen worden voor 

de wandafwerking in het standaard 

geval gipskarton- of gipsvezelplaten 

volgens DIN 18181 gebruikt. Welke 

soort platen gebruikt gaan worden 

hangt van de bouwkundige aannemer 

af. De droogbouwplaten zijn normaal 

gesproken 12,5 mm dik. Een dikkere 

wandafwerking is moge lijk, maar vermindert 

de warmteafgifte. 

Uponor wandverwarming 

als nat 

pleistersysteem 

Maximale aanvoertemperatuur 

Gipskartonplaten: ≤ 45 °C 

Gipsvezelplaten: ≤ 50 °C 

platenvrijgave bij fabrikant 

te verkrijgen. 

2.5 Natte bouw 

In de gedeeltelijke renovatie, dus 

daar waar nieuw pleisterwerk wordt 

aangebracht, kan de Uponor wandverwarming 

als nat pleistersysteem 

worden toegepast. Bij de pleisterwerkzaamheden 

moeten de verwerkingsvoorschriften 

van de fabrikant 

en de officiële regels van de techniek 

in acht genomen worden. Deze wandopbouw 

maakt een vaste, stabiele 

verbinding van pleisterwerk en wand 

mogelijk ten opzichte van zwevende 

constructies die tussen pleisterwerk 

en wand een isolatie bevatten. 

De isolatie eisen moeten dan worden 

uitgevoerd aan de tegenoverliggende 

wand (zie hoofdstuk 5.4). 

2.6 Oppervlaktekoeling 

Belangrijke ontwerpaanwijzingen 

Aanvoertemperatuur via 

dauwpunttemperatuur 

regelen 

Vochtopnemers inplannen 

ruimtetemperaturen ontstaan, die 

een extra koeling noodzakelijk maken. 

Met een koelvermogen van circa 

25 – 50 W/m 2 wordt het comfort in 

de zomer aanzienlijk verbeterd en 

kunnen klimaatinstallaties, bijvoor- 

beeld in kantoorruimten, kleiner van 

afmeting worden. Voor het opwekken 

van kou kunnen alternatieve 

energiedragers, zoals bodemwarmtewisselaars 

of omschakelbare warmtepompen 

en koudeaggregaten dienen. 

De systeemcomponenten 


Uponor verwarmings-/koelingsregelaars 

Uponor Genius draadloze ruimtetemperatuurregeling 

Omschakelventielen 

Warmte- en koudeopwekkers 

De functie van alle Uponor wandverwarmingen 

om in de winter te verwarmen, 

kan in de zomer ook worden 

omgekeerd om te koelen. Daardoor 

ontstaat er een uitgebreider toepassingsgebied 

en wordt het wandoppervlak 

dubbel benut. Vooral bij grote 

glasoppervlakken met directe zoninstraling 

kunnen zomers verhoogde 

2.7 Referenties 

Uponor is thuis in nagenoeg alle soorten objecten. In meer dan 1.000.000 bouwprojecten zijn Uponor vloerverwarmingen 

toegepast. Verdere toepassingsgbieden zijn in combinatie van vloerverwarming en koeling alsmede wandverwarming 

mogelijk. Op internet zijn voortdurend geactualiseerde referentie objecten te zien. 

Wooncomplexen voor senioren en tehuizen Banken en spaarbanken Opleidingsinstituten Kantoor-, overheids- en 

tentoonstellingsgebouwen Bedrijven en winkels Hotels Industrieterreinen Garages en showrooms 

Kleuterscholen Kerken Ziekenhuizen en sanatoria Musea Publieke gebouwen Particuliere zwembaden en 

sauna’s Sneeuw- en ijsvrij houden Speciale objecten Sporthallen en zwembaden Wooncomplexen Eengezinswoningen 

en appartementen 


3 Montage 

3.1 Algemeen 

De systeemgebonden montagehandleidingen 

geven de geïnteresseerde 

verwarmingstechnicus en de adviseur 

omvangrijke informatie over de montageprocedures. 

De volgende hoofdstukken 

3.2 – 3.4 geven de systeemgebonden 

Uponor montagehandleiding 

slechts gedeeltelijk weer. 

3.2 Uponor Siccus SW; overzicht van de montagestappen 

1 

2 

Bouwprofiel afvegen 

Beschermfolie van de plakstrook op de rugzijde verwijderen 

3 

4 

2. 

2. 

1. 

Voor het vastplakken, de aansluitleiding door de mantelbuis in het 

bouwprofiel invoeren 

Elementen door persen van de aansluitleidingen met behulp van 

de Uponor perskoppelingen onderling verbinden 

5 

> 200 

Wandafwerking bevestigen 


9

3.3 Uponor Siccus SW wandverwarming; overzicht van de montagestappen 

1 

450 

450 

30 

50 

2 

450 450 112 

1c 

1b 

450 

1a 

450 

10 

Lattenconstructie maken 

Siccus element op maat snijden 

3 

4 

≈ 9 cm 

1a 

Siccus element door middel van aanzetgips of lijm bevestigen 

5 

Warmtegeleidingslamellen indrukken 

6 

Leiding installeren 

Wandafwerking monteren en aansluitleidingen aansluiten 


3.4 Uponor wandverwarming als nat pleistersysteem; overzicht van de montagestappen 

1 

2 

Wandprofielen op de wand bevestigen in 

een afstand van circa 60 cm 

Leidingen monteren 

3 

1. Pleisterlaag opbrengen, 99F pleisterwapening aanbrengen en 2e pleisterlaag opbrengen, pleisterwapening 

aanbrengen 


11

4 Ontwerpaanwijzingen voor de verwarmingsinstallatie 

4.1 Wetten, bepalingen, richtlijnen, 

normen en VOB 

(Duitsland: toewijzing en 

contractregeling van bouwprojecten) 

Tijdens ontwerp en vervaardiging 

van een verwarmingsinstallatie dienen 

de volgende wetten, besluiten, 

richtlijnen en normen in acht genomen 

te worden. 

Wet op de Energiebesparing 

(EnEG) 

Energiebesparingsbesluit (EnEV) 

Verwarmingskostenbesluit 

(HeizkostenV) 

Wet op de bouwproducten 

De afzonderlijke overheidsaanwijzingen 

van de deelstaten met 

betrekking tot de EnEG 

Normen, richtlijnen en VOB 

DIN 1186 Bouwgips 

DIN EN 1264 T 1-4 Vloerverwarmingssystemen 

en componenten 

DIN 1961 VOB Deel B 

DIN 4102 Brandbeveiliging 

DIN 4108 Warmte-isolatie 

DIN 4109 Geluidsisolatie 

DIN 4726 Leidingen van kunststof 

voor warmwatervloerverwarmingen 

DIN 4751 Waterverwarmingsinstallaties 

DIN 4807 Expansievaten 

DIN EN 12831 Regels voor de 

berekening van de verwarmingsbelasting 

van gebouwen 

DIN EN 13162 tot DIN EN 

13171 In de fabriek vervaardigde 

warmte-isolatiematerialen voor 

gebouwen 

DIN EN ISO 15875 Kunststof 

leidingsystemen voor de warmen 

koudwaterinstallatie – vernet 

polyethyleen (PE-X) 

DIN 18163 Kurkproducten als 

isolatiematerialen voor het 

bouwwezen 

DIN 18164 Schuimkunststoffen 

als isolatiematerialen voor het 

bouwwezen 

DIN 18165 Vezelisolatiestoffen 

als isolatiematerialen voor het 

bouwwezen 

DIN 18180 Gipskartonplaten 

DIN 18181 Gipskartonplaten in 

de bouwtechniek 

DIN 18182 Toebehoren voor de 

verwerking van gipskartonplaten 

DIN 18195 Gebouwafdichtingen 

DIN 18202 Toleranties in de 

bouwtechniek 

DIN 18299 VOB Deel C 

DIN 18350 VOB Deel C 

DIN 18380 Verwarmingsinstallaties 

en centrale waterverwarmingsinstallaties 

DIN 18550 Pleisterwerk 

DIN 18557 Mortel 

VDI 2035 Deel 2 Voorkoming 

van schade in warmwaterverwarmingsinstallaties, 

corrosie aan de 

waterzijde 

Techn. informatieblad aansluitingencoördinatie 

bij verwarmde 

vloerconstructies februari 2005 


4.2 Selectie-/maattabellen verdelerkasten 

b 1 

b 

T 

b2 

T75 

1 – 4 

702 

e 

combi 

1 – 5 

H 

OK FFB 

102 

d 

c 

f 

Uponor Combi 

inbouwverdelerkast 

KV/PV / Combi 

inbouwverdelerkast 

geschikt voor: 

Uponor draadloze ruimtetemperatuurregeling 

Uponor Compact ruimtetemperatuurregeling 

KR-D 

Uponor ruimtetemperatuurregeling 

230/Uponor ruimtetemperatuurregeling 

24 

Kastmaten 

Uponor Combi 

Type KV/PV 1 KV/PV 2 KV/PV 3 KV/PV 4 KV/PV 5 

Aansluitsituatie inclusief verdeler afsluiters, geschikt voor een aantal verwarmingscircuits: 

Compact verdelers 

onder zonder WM 3 – 4 5 – 6* 7 – 8 9 – 10 – 

onder zonder WM met drukverschilregelaar 3 4 – 5 6 – 7 8 – 9 10 

onder met WM 3 4 – 5 6 – 7 8 – 9 10 

aan de zijkant zonder WM – 3 – 4 5 – 6 7 – 8 9 – 10 

aan de zijkant zonder WM met drukverschilregelaar 

– – 3 – 4 5 – 6 7 – 10 

aan de zijkant met WM – – 3 – 4 5 – 6 7 – 10 

aan de zijkant met WM met drukverschilregelaar 

– – – 3 – 5 6 – 8 

met etage-regelstation ERS – – 3 – 4 5 – 6* 7 – 10 

Maten [mm] 

Nisbreedte 590 790 990 1190 1590 

Nishoogte 840 – 1030 

T 115–160 115–160 115–160 115–160 115–160 

b (breedte van de kastachterwand) 550 750 950 1150 1550 

b 1 

605 805 1005 1205 1600 

b 2 

(breedte van de kastachterwand) 543 743 943 1143 1543 

c 0 – 12 0 – 12 0 – 12 0 – 12 0 – 12 

d 40 – 230 40 – 230 40 – 230 40 – 230 40 – 230 

e 642 642 642 642 642 

f 96–108 96–108 96–108 96–108 96–108 

H 825 – 1015 

*KV/PV 2/T75-2 = 

max. 1 KR-D basiseenheid 

bij 5 verwarmingcircuits 

*KV/PV 3/T75-3 = 


bij 10 verwarmingcircuits 

*KV/PV 4/T75-4 = 


bij etageregelstation 

WM = Uponor warmtemeter 


13

b 2 

156 

b 1 

771 

642 

835 

Combi opbouwverdelerkast 

geschikt voor: 

Uponor draadloze ruimtetemperatuurregeling 

Uponor Compact ruimtetemperatuurregeling 

KR-D 


230/Uponor ruimtetemperatuurregeling 

24 

velta genius 

Kastmaten 

Uponor Combi opbouw KV/PV 

Type 1 2 3 4 5 

Aansluitsituatie inclusief verdeler afsluiters, geschikt voor aantal verwarmingscircuits: Compact verdelers 

Compact verdelers 

onder zonder WM 3 – 4 5 – 6* 7 – 8 9 – 10 – 

onder zonder WM met drukverschilregelaar 3 4 – 5 6 – 7 8 – 9 10 

onder met WM 3 4 – 5 6 – 7 8 – 9 10 

met etage-regelstation ERS – – 3 – 4 5 – 6* 7 – 10 

Maten [mm] 

b 600 800 1000 1200 1600 

b 1 

532 732 932 1132 1532 

b 2 

543 743 943 1143 1543 

*Combi opbouw 

2 = max. 1 KR-D 

basiseenheid bij 5 

verwarmingcircuits 

*Combi opbouw 

3 = max. 2 KR-D 

basiseenheid bij 10 

verwarmingcircuits 

*Combi opbouw 

4 = max. 1 KR-D 

basiseenheid bij 

etage-regelstation 

WM = Uponor warmtemeter 

4.3 Ontluchting 

Ter voorkoming van luchtkussenvorming 

in de verwarmingsleidingen 

raden wij een minimale watersnelheid 

in de verwarmingcircuits van 

0,25 m/s bij θ VL 

≤ 50 °C aan. Principieel 

dient voor een luchtafscheider 

te worden gezorgd. 

4.4 Regeling 

De speciale technische informatie 

„Uponor regelingen“ informeert de 

geïnteresseerde adviseur en verwarmingstechnicus 

omvangrijk over 

het thema regeling. Daartoe behoren 

de algemene voorschriften, de 

regelingsschema’s met betrekking 

tot de verschillende warmteopwekkers, 

de centrale regeling met de 

regelstations. De componenten 

voor de temperatuurregeling voor 

individuele ruimten en hun toepassing, 

zoals Uponor draadloze ruimtetemperatuurregeling 

Genius of de 


230 worden uitvoerig gedocumen- 

teerd. Ook het thema vloeren 

wandkoeling en de regeling daarvan 

evenals de toepassingsmogelijkheden 

van de Uponor producten 

worden uitvoerig behandeld. 

Ontwerpaanwijzing: 

ruimte opnemers mogen niet 

op verwarmde wandoppervlakken 

worden gemonteerd. 

Een minimale afstand van 

20 cm wordt aangeraden. 


5 Ontwerpaanwijzingen voor de wandopbouw 

5.1 Algemeen 

Bij het ontwerp van de wandopbouw 

van een wandverwarmingsinstallatie 

moeten de daarop betrekking 

hebbende wetten, besluiten, 

richtlijnen, VOB en normen in 

acht worden genomen. 

5.2 Inbouwvoorwaarden 

Bouwsituatie 

Vóór het inbouwen van de wandverwarming 

moeten vensters en 

buitendeuren zijn ingebouwd, montagewerkzaamheden 

van woningtechnische 

installaties evenals de 

inbouw van deurkozijnen en de bepleistering 

van leidingsleuven zijn 

afgesloten. Elektrische inbouwwerkzaamheden 

zoals inbouwcontactdozen, 

moeten vóór de montage van 

de wandverwarming zijn geïnstalleerd 

dan wel hun positie zijn afgestemd. 

De opbouw van de droge 

staanderwand moet voldoen aan de 

betreffende richtlijnen van de fabrikant. 

Dragende ondergrond 

Principieel moeten de wanden naargelang 

van het systeem voldoen 

aan de volgende eisen: 

Algemeen 

Statica en draagvermogen voor 

de opname van de wandverwarming 

Hoek- en vlakheidstoleranties 

volgens DIN 18202 

Bij bouwvoegen, die gedeelten 

van het gebouw van elkaar 

scheiden, moet de wandverwarming 

worden onderbroken 

Afstemming over aansluitpunten 

ondergrond/staanderbouw en 

elektroleidingen/contactdozen 

uitvoeren 

Droog wandoppervlak (Uponor 

Siccus Wall en Uponor wandverwarming 

als nat pleistersysteem) 

Uponor Siccus SW 

Bouwprofielen gereinigd en in 

afstandsmaat gemonteerd 

Geen contactdozen in de buurt 

van staanderwandelementen en 

aansluitingen 


De wanden mogen geen puntvormige 

verhogingen, leidingen, 

kabels of dergelijke vertonen 

Wandoppervlak vrij van losse bestanddelen 

(pleisterresten etc.) 

Uponor wandverwarming als nat 


Wandoppervlak vrij van losse bestanddelen 

(pleisterresten etc.) 

Eventueel pleisterhechtgrond 

schoonmaken 

Aansluitingencoördinatie 

Ook bij de toepassing van een wandverwarming 

is het gesprek over de 

aansluitingencoördinatie tussen adviseur/architect/vakbedrijven 

noodzakelijk. 

Zo ook bij de Uponor 

wandverwarming. Hier vindt een 

praktische informatie uitwisseling 

plaats en de daaraan beantwoordende 

beslissingen over het verloop 

van de bouw etc. 

5.3 Handelwijze bij brand 

Bij maatregelen tegen de verspreiding 

van vuur en rook moeten de 

geldende bouwverordeningen van 

de deelstaat, de algemene uitvoeringsbesluiten 

of officiële voor de 

deelstaat specifieke brochures en 

richtlijnen in acht genomen worden. 

Bij het nemen van brandbeveiligingstechnische 

maatregelen moet 

de DIN 4102 in acht worden genomen. 

gekeurd 


Het element wordt zoals gebruikelijk 

in staanderwanden ingebouwd, 

die door de fabrikant reeds met een 

brandwerendheidsklasse volgens 

DIN 4102-4 zijn gekeurd. Door het 

rapport nr. 3294/3895 TP van 

08-03-2005 van de MPA Braunschweig 

wordt aangetoond, dat de 

inbouw van de Uponor Siccus SW 

staanderelementen in niet-dragende, 

ruimte afsluitende scheidingswandconstructies 

in metalen staanderbouwmethode 

conform de constructiegrondslagen 

van de DIN 

4102-4: 1994-03 mag worden 

ingebouwd. De aanduiding van de 

wandconstructie volgens DIN 

4102-2: 1977-09 bij een brandbelasting 

volgens de eenheidstemperatuurtijdcurve 

(ETK) luidt: 

„F30-AB“ tot „F180-AB“. 

Dit rapport is in de procedure van 

bouwen woningtoezicht te gebruiken. 

5.4 Isolatie eisen 

De wandconstructies in de nieuwbouw 

en in de gebouwenrenovatie 

zijn onderworpen aan de eisen van 

het Energiebesparingsbesluit 

(EnEV). In dit hoofdstuk zijn de belangrijkste 

verschillende gevallen 

kort beschreven en de vereiste 

maatregelen aangegeven. 


15

5.4.1 Isolatie eisen in de 

nieuwbouw 

Binnenmuur 

Binnenmuren hebben geen EnEVeisen 

met betrekking tot de warmte-isolatie. 

De DIN EN 1264-2 

“Vloerverwarmimg” gaat niet in op 

wandverwarmingen. Door de over- 

eenkomst met de vloerverwarming 

ligt het echter voor de hand de minimale 

warmtegeleidingsweerstand 

van de isolatielaag voor de afzonderlijke 

gevallen over te nemen. 

Binnenmuur met daarachter 

liggende verwarmde ruimte: 

0,75 m 2 K/W 


liggende onverwarmde of in 

afstanden verwarmde ruimte 

of direct aan de aardbodem: 

1,25 m 2 K/W 

Bovendien wordt daardoor in hoge 

mate de ongecontroleerde warmteafgifte 

voorkomen. 


Standaard staanderwanden worden 

op grond van de brandwerendheidsklasse 

in veel gevallen uitgerust 

met steenwolisolatie WLG 040 

en een dikte ≥ 40 mm en voldoen 

daardoor automatisch aan de isolatie 

eis voor een binnenmuur met 

daarachter liggende verwarmde 

ruimte. Alle andere versies moeten 

individueel worden gecontroleerd. 

De wandopbouw blijkt uit de fabrikantendocumentatie. 

≥ 30 

12,5 

12,5 

1 

2 

3 

1 

4 

5 

6 

75 

Binnenwand met 

Uponor Siccus SW in 

enkelvoudige staanderwand 

CW 75 met 

isolatie (horizontale 

doorsnede) 

1 Droogbouwplaat 

2 Uponor Siccus 

SW element 

3 Uponor PE-Xa 

leiding 14 x 2 

4 Luchtruimte 

5 Isolatie 

6 Bouwprofiel 


Het Siccus element heeft reeds een 

warmtegeleidingsweerstand van 

0,622 m 2 K/W. In overeenstemming 

daarmee moet de resterende extra 

isolatie naar gelang van het toepassingsgeval 

worden bepaald. 

Voor de lattenconstructie volgt dan 

de betreffende opbouwhoogte. 

Wanneer de extra isolatie al in de 

wand is geïntegreerd, komt een lat 

van 50 x 30 mm (h x b) in aanmerking. 

8 

7 

≥5 

5 

25 

4 

1 

3 

2 

6 


Uponor Siccus Wall 

met extra isolatie 

(verticale doorsnede) 



warmtegeleidingslamel 




element 

5 Extra isolatie 

6 Lattenconstructie 

7 Metselwerk 

8 Pleisterwerk 

15 

12,5 

115 30 




Naar gelang van de gestelde eis 

moet hier een adequate extra isolatie 

worden bepaald en aan de wand 

aan de achterzijde worden aangebracht, 

zodat de pleisterwandverbinding 

van het nat pleistersysteem 

niet wordt verstoord. Hiervoor zijn 

bijvoorbeeld droogpleister composietplaten 

inclusief isolatie geschikt. 

5 

4 

2 

3 

1 



met extra 

isolatie (verticale 

doorsnede) 


2 Uponor wandprofiel 

14 



4 Metselwerk 

5 Droogpleister 

composietplaat 

12,5 

≥30 17 

≥15 

Buitenmuur 

De warmtedoorgangscoëfficiënt 

van de bouwdeellagen tussen 

wandverwarming en buitenlucht 

moet conform EnEV worden gedimensioneerd. 

Evenals bij de binnenmuren 

moet ook hier de minimale 

warmtegeleidingsweerstand 

van de DIN EN 1264-2 worden 

afgestemd. De betere isolatielaagwaarde 

moet worden genomen. 

Buitenmuur tegen buitenlucht 

(-5°C > Td ≥ -15°C): 2,00 

m 2 K/W 

Siccus wandverwarming 

De Siccus element heeft reeds een 


0,622 m 2 K/W en wordt met aanzetgips 

of lijm direct op de muur gemonteerd. 

Een waterdampdiffusieberekening 

moet steeds worden uitgevoerd. 

60 – 150 

6 

5 

≥ 5 

25 

1 

3 

2 

4 

Buitenmuur met 


(verticale 

doorsnede) 



warmtegeleidingslamel 



8 

7 

9 


element 

5 Metselwerk 

6 Isolatie 

90 – 115 

175 – 365 30 

12,5 

7 Lattenconstructie 

8 Klinker 

9 Lijm/aanzetgips 


17



Bij het nat pleistersysteem ligt de 

complete isolatielaag achter het 

metselwerk. Ondanks de goede 

bouwfysische veronderstellingen – 

dauwpunt – moet altijd een waterdampdiffusie 

berekening worden 

uitgevoerd. 

6 

60 – 150 

5 

4 

1 

2 

3 

Buitenmuur met 


als nat pleistersysteem 

(verticale 

doorsnede) 


2 Uponor wandprofiel 

14 



4 Metselwerk 

5 Isolatie 

90 – 115 

175 – 365 

17 ≥ 15 

6 Klinker 

5.4.2 Isolatie eisen bij gebouwenrenovatie 

Binnenmuur 

Binnenmuren hebben geen EnEVeisen 

met betrekking tot de warmteisolatie. 

De DIN EN 1264-2 “Vloerverwarmimg” 

gaat niet in op wandverwarmingen. 

Door de overeenkomst 

met de vloerverwarming ligt 

het echter voor de hand de minimale 


de isolatielaag voor de afzonderlijke 

gevallen over te nemen. 


liggende verwarmde ruimte: 

0,75 m 2 K/W 


liggende onverwarmde of in 

afstanden verwarmde ruimte of 

direct aan de aardbodem: 1,25 

m 2 K/W 

Bovendien wordt daardoor in hoge 

mate de ongecontroleerde warmteafgifte 

voorkomen. 

Uponor wandverwarmingssystemen 

Hier gelden dezelfde eisen als in 

hoofdstuk 5.4.1 onder de betreffende 

alinea’s van de systemen. Het 

is belangrijk te weten dat de kosten 

voor het aanbrengen van de extra 

isolatie volgens §5 van de Wet op 

de Energiebesparing economisch 

binnen de gebruikelijke dan wel afgesproken 

gebruiksperiode verantwoord 

is. 

§ 5 Wet op de Energiebesparing 

(1) ... economisch verantwoord 

zijn. De gestelde eisen 

gelden als economisch 

verantwoord wanneer in het 

algemeen de vereiste inspanningen 

binnen de normale 

gebruiksperiode door 

de ontstane besparingen 

verdiend kunnen worden. ... 

Buitenmuur 

Wanneer de wandverwarming bij de 

gebouwenrenovatie op een buitenmuur 

wordt gemonteerd, geldt de 

EnEV hoofdstuk 3. De §8 “Verandering 

van gebouwen” verwijst naar 

bijlage 3 tabel 1. 

Deze geldt niet voor veranderingen, 

die betrekking hebben 

op minder dan 20% van het 

bouwoppervlak. 

De tabel 1 uit bijlage 3 van de EnEV 

vraagt naar gelang van de maatregel 

voor buitenmuren een maximale 

warmtedoorgangscoëfficiënt van 

0,45 W/m²K dan wel 0,35 W/m²K. 

Ook hierbij is het belangrijk te weten, 

dat de kosten voor het aanbrengen 

van extra isolatie conform 

§ 5 van de Wet op de Energiebesparing 

economisch binnen de gebruikelijke 

dan wel resterende gebruiksperiode 

verantwoord zijn. 


en Uponor wandverwarming als 

nat pleistersysteem 

Hier gelden dezelfde wandconstructie 

opbouwmethodes als in hoofdstuk 

5.4.1. alinea buitenmuur. 


5.4.3 Energiebesparingsbesluit 

Uitzonderingsregels 

Het toepassingsgebied van de EnEV 

is beperkt. Daartoe gelden uitzonderingen 

en ontheffingen volgens 

§ 17. Bovendien moeten de gestelde 

eisen volgens § 5 van de Wet 

op de Energiebesparing economisch 

binnen de normale gebruiksperiode 

verantwoord zijn. 

Wet op de Energiebesparing (EnEG) 

§ 5 – Gemeenschappelijke voorwaarden voor 

wetsbesluiten 

(1) De in de wetsbesluiten conform de §§ 1 

tot 4 geformuleerde eisen moeten volgens 

de stand van de techniek uitvoerbaar en 

voor gebouwen van dezelfde aard en exploitatie 

economisch verantwoord zijn. 

Gestelde eisen gelden als economisch verantwoord 

wanneer over het algemeen de 

vereiste inspanningen binnen de normale 

gebruiksperiode door de ontstane besparingen 

verdiend kunnen worden. Bij bestaande 

gebouwen moet rekening worden 

gehouden met de nog te verwachten gebruiksperiode. 

(2) In de rechtsbesluiten dient te worden geregeld, 

dat op aanvraag ontheffing van de 

gestelde eisen kan worden verleend, voorzover 

deze in het afzonderlijke geval wegens 

bijzondere omstandigheden door in 

geen verhouding staande kosten of op 

enige andere wijze tot een onbillijke hardheid 

voeren. 

Verloopschema voor de vrijstelling volgens 

§ 17 Ontheffingen 

1. Informeel verzoek “Ontheffing van de 

warmte-isolatieverplichting” opstellen 

2. Verzoek bij bevoegde instantie indienen 

3. Beoordeling door de instantie met ant 

woordbrief 

Ontheffingen volgens § 17 

§ 17 “Ontheffingen” is gebaseerd 

op de Wet op de Energiebesparing 

(EnEG) § 5 en beschrijft de mogelijkheid 

om bij in geen verhouding 

staande kosten of bij onbillijke 

hardheid ontheffing te bewerkstelligen. 

Het informele verzoek op het 

afzien van de isolatie wordt bij de 

bevoegde instantie (bijvoorbeeld 

bouwverordeningenbureau van het 

stadsbestuur) ingediend. 

§ 17 EnEV Ontheffingen 

De volgens de landswet bevoegde 

instanties kunnen op 

verzoek van de gestelde eisen 

van dit besluit worden 

vrijgesteld, voorzover de eisen 

in het afzonderlijke geval 

wegens bijzondere omstandigheden 

door in geen verhouding 

staande kosten of 

op enige andere wijze tot een 

onbillijke hardheid voeren. 

5.5 Pleisterwerk 

Algemeen 

Bij wandverwarmingen als nat pleistersysteem 

moet de pleister een 

goede warmtegeleidbaarheid bezitten. 

Lichte- en warmte-isolatiepleistersoorten 

zijn niet geschikt voor 

wandverwarming. Voor wandverwarmingen 

zijn pleistersoorten met 

de bindmiddelen gips, gips/kalk, 

kalk/cement, leem of bindmiddelen 

volgens DIN 18550 geschikt. Bovendien 

kunnen ook fabrikantspecifieke 

verwarmingpleistersoorten 

(pleistersoorten die op het wandsysteem 

afgestemde eigenschappen 

bezitten) worden gebruikt. De noodzaak 

van een pleisterwapening 

hangt af van het gebruikte pleistersysteem 

en moet daarom met de 

stukadoor worden afgestemd. Pleisterwapeningen 

zijn tussenlagen zoals 

steenwol, kunststofvezels, glasvezelroosterdoek, 

die leiden tot een 

verminderde scheurvorming. 

Pleisterondergrond 

Vóór het begin van de pleisterwerkzaamheden 

moet de pleisterondergond 

door de opdrachtnemer worden 

gecontroleerd op geschiktheid. De 

controle gebeurt conform de VOB 

deel C, DIN 18350, punt 3.1 dan wel 

VOB Deel B, DIN 1961 §4, cijfer 3. 

Alle klassieke massieve bouwmaterialen 

zoals bakstenen, lichte 

hooggeperforeerde stenen, natuur- 

Belangrijke ontwerpaanwijzing 

Bij de noodzakelijke 

pleisterwerkzaamheden 

moeten de verwerkingsvoorschriften 

van de 

systeemfabrikant, de DIN 

18550 en de VOB/C DIN 

18350 in acht worden 

genomen. 

Vóór het aanbrengen van de 

Uponor wandverwarming als 

nat pleistersysteem moet 

met de opdrachtnemer van 

het pleisterwerk duidelijk 

worden gesteld, of een 

eventuele pleisterondergrond 

behandeling (bijvoorbeeld 

grondering, opbrengen 

van een hechtlaag of spuitberaping) 

noodzakelijk is. 

De maximale temperatuurbelasting 

van de bepleistering 

moet op grond van de 

verschillende mogelijkheden 

met de pleisterfabrikant 

worden afgestemd. De aanvoertemperatuur 

mag 50 °C 

niet overschrijden. 

steen, kalkzandsteen, leemstenen, 

aanwezige mineraal gepleisterde 

wanden, maar ook lichtbetonconstructies 

van houtwolplaten, zachte 

boardvezelplaten of gipsvezelplaten 

zijn geschikt als onderbouw/ondergrond 

van een wandverwarming. 


19

De pleistergrond moet 

egaal, 

draagkrachtig en vast, 

voldoende vormvast, 

niet waterafstotend, gelijkmatig 

opnemend, homogeen, 

ruw, droog, stofvrij, vrij van 

verontreinigingen, 

vrij van uitzakkingen, 

vorstvrij dan wel boven +5 °C op 

temperatuur gebracht zijn. 

Pleisteroppervlak 

Gipspleisters kunnen afgepleisterd 

of geborsteld worden. Als bovenpleister 

(tweede pleisterlaag) zijn silicaat- 

en kunstharspleisters geschikt, 

die volgens de informatie van de 

fabrikant moeten worden verwerkt. 

5.6 Voegtechniek 

Bouwvoegen 

In het gebied van bouwvoegen 

moet het wandverwarmingsoppervlak 

worden onderbroken. Verwarmingsleidingen 

mogen de bouwvoegen 

niet kruisen. Bouwvoegen 

moeten tot aan het zichtbare oppervlak 

worden overgenomen en 

met geschikte afdekkingen (profielen) 

worden gesloten. 

Dilatatievoegen/randvoegen 

Over de indeling van deze voegen 

moet een voegenschema worden 

opgesteld waaruit de soort en indeling 

kunnen worden afgeleid. 

Het voegenschema moet door de 

ontwerper van de bouw worden 

gemaakt en als bestanddeel van 

het bestek aan de uitvoerenden 

worden voorgelegd. 

Bij de vaststelling van de voegenafstanden 

en veldgrootten moet rekening 

worden gehouden met de soort 

van de pleister dan wel droogbouwplaten, 

de geplande wandbekleding 

en de belasting bijvoorbeeld door 

temperatuur. 

5.7 Wandbekleding 

Bij voorkeur moeten wandbekledingen 

met een hoog volumegewicht 

dan wel hoge warmtegeleidbaarheid 

(bijvoorbeeld cementvezelplaat) 

worden gebruikt. Wandbekledingen 

van hout, gipskarton-, gipsvezelplaten, 

kunststof of andere materialen 

met lagere warmtegeleidbaarheid 

zijn als wandbekleding op een 

wandverwarming mogelijk, maar zij 

reduceren de warmteafgifte. De 

volgende wandbekledingen kunnen 

bij aanhouding van een warmtegeleidingsweerstand 

van RÐ,W ≤ 0,05 

m 2 K/W en de vrijgave door de fabrikant 

op de wandverwarming worden 

aangebracht: 

behang 

verf 

keramische tegels 

structuurpleister 

natuursteen in muurverband 

Een stevige hechtlaag op de wand 

is voorwaarde voor een duurzame 

functie van de wandbekledingen. 

De tegellijmsoorten moeten geschikt 

zijn voor oppervlakteverwarming 

en voor de gekozen ondergrond. 

5.8 Opwarmen 

Principieel moet bij de wandverwarming, 

zoals ook bij de vloerverwarming, 

een functiecontrole worden 

uitgevoerd. Evenals bij de onverwarmde 

muren, is het de taak van 

de wandbekledingsfirma om in het 

kader van hun inspectie volgens 

VOB Deel C vóór aanvang van de 

werkzaamheden te controleren of 

het gebruiksklaar is. 

Met het opwarmen van wandverwarmingen, 

die met een cementgebonden 

pleister zijn uitgevoerd, 

mag op zijn vroegst 21 dagen na 

het opbrengen van de pleisterlaag 

worden begonnen. Bij gipsgebonden 

pleister en bij leempleister dient 

op zijn vroegst 7 dagen dan wel 

volgens informatie van de fabrikant 

te worden begonnen. Wanneer 

droogbouwplaten worden toegepast, 

kan het opwarmen op zijn 

vroegst na 1 dag dan wel volgens 

de informatie van de fabrikant 

beginnen. 

De opwarmprocedure is bedoeld als 

functiecontrole van de wandverwarming 

volgens VOB en niet voor het 

drogen van de wandbekleding (bijv. 

pleisterlaag). 

Bij hoge temperatuurverschillen 

kunnen tijdens het 

opwarmproces expansiegeluiden 

bij Uponor Siccus 

SW en Uponor Siccus wandverwarming 

optreden. 


6 Ontwerp 

6.1 Temperaturen 

Wandoppervlaktetemperatuur 

Bijzondere aandacht moet worden 

besteed aan de temperatuur van het 

wandoppervlak, waarbij rekening 

moet worden gehouden met de 

grenzen van de medisch en fysiologisch 

verantwoorde wandoppervlaktetemperatuur. 

Het verschil tussen gemiddelde oppervlaktetemperatuur 

van de wand 

en de normale binnentemperatuur 

vormen samen een warmteovergangscoëfficiënt 

van α W 

= 8 W/m² 

de basis voor de rendementsnorm 

van het verwarmend of ook koelend 

wandoppervlak. Een maximale wandoppervlaktetemperatuur 

van 40 °C 

is als theoretische ontwerpgrens 

(grenscurve) in de ontwerpdiagrammen 

weergegeven. De maximale 

temperatuurbelasting van de wandbekleding 

kan de ontwerpgrens reduceren. 

Het koelvermogen kan eveneens uit 

de ontwerpdiagrammen worden afgelezen, 

maar de aanvoertemperatuur 

van het koelwater moet tenminste 

1K boven de dauwpunttemperatuur 

liggen om condenswater te 

voorkomen. 

Ruimtetemperatuur, gevoelstemperatuur 

en gemiddelde 

stralingstemperatuur 

Bij een stralingsverwarming zoals de 

Uponor vloeren wandverwarming 

kan ten opzichte van andere meer 

ongunstige verwarmingssystemen 

een niet onaanzienlijke energiebesparing 

worden aangenomen. 

Het energiebesparingseffect ligt in 

de grond van de zaak in de gunstigere 

ruimteluchttemperatuur. Voor 

de mens is behalve de ruimteluchttemperatuur 

ook de gemiddelde 

stralingstemperatuur θ L 

van de ruimte 

omringende oppervlakken van belang. 

Hieruit vloeien zeer positieve 

gevoelstemperaturen voort. 

De “gevoelstemperatuur” moet 

worden gelijkgesteld aan de normale 

binnentemperatuur θ i 

uit de DIN 

EN 12831 en ontstaat uit de gemiddelde 

stralingstemperatuur en de 

ruimteluchttemperatuur. 

Verwarmingsmiddelovertemperatuur 

De verwarmingsmiddelovertemperatuur 

Δθ H 

wordt als logaritmische gemiddelde 

waarde uit de aanvoertemperatuur, 

de retourtemperatuur 

en de standaard binnentemperatuur 

volgens DIN EN 1264 berekend. 

Deze bepaalt bij constante opbouw 

de warmtestroomdichtheid. 

Vergelijking (1) 

volgens DIN EN 1264 Deel 3: 

Δθ H 

= 

ln 

θ V 

– θ R 

θ V 

– θ i 

θ R 

– θ i 

Bij hoge temperatuurschommelingen 

kunnen bij Uponor 

Siccus SW en Uponor Siccus 

wandverwarming expansiegeluiden 

niet worden uitgesloten. 


21

6.2 Belastingsfactor 

De verwarmingscircuitgrootheid bij 

wandverwarmingen is begrensd 

door het totale drukverlies dat voortkomt 

uit de warmtestroomdichtheid 

dan wel massastroon en de leidinglengte 

(inclusief aansluitleiding). 

Uit de ontwerpdiagrammen kan de 

benodigde warmtestroomdichtheid 

worden afgeleid. 


Het staanderwandelement wordt 

geleverd met circa 5.7 m geïnstalleerde 

leiding per element. De 

Uponor perskoppeling 14 - 14 heeft 

een zeta-waarde van 4,4. Afhankelijk 

van de wandbekleding en 

benodigde warmtestroomdichtheid 

dient het aantal in serie te schakelen 

elementen te worden bepaald. 


De verwarmingscircuitgrootheid 

moet hier in overeenkomst met de 

Uponor Siccus vloerverwarming 




De verwarmingscircuitgrootheid 

moet hier in overeenkomst met de 

Uponor Siccus vloerverwarming 


6.3 Berekeningsgrondslag 

Ontwerp 

De berekening van de Uponor 

wandverwarming vindt plaats in 

aansluiting aan de DIN EN 1264 

Deel 2 en de standaard warmtevraagberekening 

volgens DIN EN 

12831. 

Voor het ontwerp moeten de wettelijke 

isolatievoorschriften conform 

EnEV, voorzover relevant DIN EN 

1264 en de plaatsing van het meubilair 

in acht worden genomen. 

De Uponor wandverwarming wordt 

bij woongebouwen ontworpen voor 

de meest ongunstige, maar nog 

toelaatbare wandbekleding. Voor 

het ontwerp wordt voor de wandbekleding 

een warmtegeleidingsweerstand 

van R λ,B 

= 0,02 m 2 K/W 

aanbevolen. 

Gebruik van de ontwerpdiagrammen 

Het ontwerpdiagram maakt een 

compleet overzicht van de volgende 

invloedsgrootheden en de onderlinge 

relatie mogelijk: 

1. warmtestroomdichtheid van de 

wandverwarming q in [W/m 2 ] 

2. warmtegeleidingsweerstand 

van de wandbekleding R λ,B 

in 

[m 2 K/W] 

3. installatie afstand Vz in [cm] 

4. verwarmingsmiddelovertemperatuur 

Δθ H 

= θ H 

– θ i 

in [K] 

5. grenswarmtestroomdichtheid 

door weergave van de grenscurve 

6. wandovertemperatuur 

θ W,m 

– θ i 

in [K] 

De warmteovergangscoëfficiënt bedraagt 

8 W/m 2 K. 

Bij bepaling van telkens drie invloedsgrootheden 

kunnen met slechts 

één diagram alle andere worden 

vastgesteld. Hiermee is ook de 

snelle bepaling van warmtestroomdichtheden 

bij verschillende wandbekledingen 

of overtemperaturen 

van verwarmingsmiddelen gegeven. 

Ontwerpaanwijzing 

Grenscurven inachtnemen 

Maximale temperatuurbelasting 

van de wandafwerking/pleisterlaag 

inachtnemen 

Maximale aantal Uponor Siccus SW 

staanderwandelementen bij serieschakeling 

inclusief 2 x 20 m aansluitleiding 

en maximaal drukverlies van 

350 mbar met 10 K spreiding 

Warmte - Verwar- max. 

stroomdicht- mingsop- aantal 

heid q in pervlak elementen 

[W/m 2 ] A [m 2 ] [N] 

60 17 24 

80 14 20 

100 12 17 

Uponor Siccus SW in Reihenschaltung 


6.4 Ontwerpdiagrammen 

1 x 

Ontwerpdiagram voor Uponor Siccus SW staanderwandelementen met droge 

afbouwplaten (s ü 

= 12,5 mm gipsvezelplaat met λ ü 

= 0,23 W/mK) 

25 

200 

40 K 

35 K 

180 

30 K 

20 

160 

Grenscurve 1) 

1) 

25 K 

Wandovertemperatuur (θ W, m – θ i ) in [K] 

15 

10 

Warmtestroomdichtheid q in [W/m 2 ] 

140 

120 

100 

80 

60 

20 K 

15 K 

10 K 

5 

40 

20 

Δθ H = θ H – θ i = 5 K 

Δθ K = θ i – θ K = 5 K 

0 

0 

Aanwijzing: 

de grenscurven mogen 

niet worden overschreden. 

Maximale 

temperatuurbelasting 

van de wandplaten 

inachtnemen! 

Warmtegeleidingsweerstand 

R,W in [m 2 K/W] 

0,01 

0,02 

0,03 

0,04 

0,05 

1) 

Grenscurve geldt voor θ i 

= 20 °C en θ W, m, max 

= 40 °C (physische grenstemperatuur) 


23

2 x 

Ontwerpdiagram voor Uponor Siccus SW staanderwandelementen met droge 

afbouwplaten (s ü 

= 2 x 12,5 gipsvezelplaat met λ ü 

= 0,23 W/mK) 

25 

200 

55 K* 

50 K* 

45 K* 

40 K 

35 K 

180 

30 K 

20 

160 

Grenscurve 1) 

1) 


15 

10 


140 

120 

100 

80 

60 

25 K 

20 K 

15 K 

10 K 

5 

40 

20 

Δθ H = θ H – θ i = 5 K 

Δθ K = θ i – θ K = 5 K 

0 

0 

Aanwijzing: 



Maximale 



inachtnemen! 



0,01 

0,02 

0,03 

0,04 

0,05 

*Temperaturen niet geschikt voor gipskarton 

1) 


= 20 °C en θ W, m, max 



Ontwerpdiagram voor Uponor wandverwarming met droge afbouwplaten 

(s ü 

= 10 mm met λ ü 

= 0,28 W/mK) of (s ü 

= 12,5 mm met λ ü 

= 0,35 W/mK) 

25 

200 

40 K 

35 K 

180 

30 K 

20 

160 

Grenscurve Vz 15 1) 

1) 

25 K 


15 

10 


140 

120 

100 

80 

60 

20 K 

15 K 

10 K 

5 

40 

20 

Δθ H = θ H – θ i = 5 K 

Δθ K = θ i – θ K = 5 K 

Aanwijzing: 



Maximale 



inachtnemen! 

0 



0 

0,01 

0,02 

0,03 

0,04 

0,05 

Vz 15 

1) 


= 20 °C en θ W, m, max 



25

Ontwerpdiagram voor Uponor wandverwarming als nat pleistersysteem 

(kalk-gips-pleister s ü 

= 15 mm met λ ü 

= 0,7 W/mK) 

25 

200 

40 K 

35 K 

180 

30 K 

20 

160 

Grenscurve Vz 15 1) 

1) 

25 K 


15 

10 


140 

120 

100 

80 

60 

20 K 

15 K 

10 K 

5 

40 

20 

Δθ H = θ H – θ i = 5 K 

Δθ K = θ i – θ K = 5 K 

Aanwijzing: 



Maximale 



inachtnemen! 

0 



0 

0,01 

0,02 

0,03 

0,04 

0,05 

Vz 20 

Vz 15 

Vz 10 

1) 


= 20 °C en θ W, m, max 



6.5 Drukverliesdiagrammen 

Diagram 6A 

Het drukverschil in de Uponor Velta 

PE-Xa leiding wordt aan de hand 

van het diagram bepaald. 

400 

300 

200 

Uponor VeltaPE-Xa Rohr 14x2 mm DIN 4726 

Massastroom ṁ in [kg/h] 

100 

80 

60 

50 

40 

30 

20 

Drukverschil R 

0,1 m/s 

0,15 m/s 

14 x 2 mm 

0,2 m/s 

0,3 m/s 

0,4 m/s 

0,5 m/s 

0,6 m/s 

Medium: water 

10 

0,1 0,2 0,3 0,5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 

0,01 0,02 0,03 0,05 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 

[mbar/m] 

[kPa/m] 

Diagram 6B 

Bepaling van de afsluitervoorinstelling 

(aantal omwentelingen) 

voor fijninregelafsluiters in de 

Uponor verdeler. 

Drukverlies Δp in [mbar] 

200 

100 

80 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

8 

6 

5 

3 

4 

6 

omwentelingen 

5 omwentelingen 

Massastroom m in [kg/h] 

RL 

VL 

7 

8 9 10 11 

Medium: water 

10 20 30 40 50 60 80 100 200 300 400 500 700 1000 

20 

10 

8 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0,8 

0,6 

0,5 

[kPa] 


27

Diagram 6C 


zonder gereedschap (cijfervermelding 

op de instelring) voor de 

inregelafsluiters Uponor Provario 

verdeler. 

300 

200 

100 

80 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

30 

20 

10 

8 


60 

50 

40 

30 

20 

10 

8 

6 

5 

4 

5 

6 

7 

10 


9 10 

11 

Medium: water 

20 30 40 50 60 80 100 200 300 400 500 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0,8 

0,6 

0,5 

[kPa] 

Diagram 6D 

Voor de hydraulische afstelling en/ 

of voor de afsluiting van de Uponor 

verdelers worden de Uponor verdeler 

afsluiters gebruikt. 

Met het diagram wordt de afsluitervoorinstelling 

bepaald en met de indicatiering 

gemarkeerd. 


500 

400 

300 

200 

100 

80 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

100 

2 

2,5 

3 

4 

5 

6 


8 

7 

Medium: water 

200 300 500 1000 2000 3000 

50 

40 

30 

20 

10 

8 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

[kPa] 


Diagram 6E 

De bepaling van het drukverlies voor 

de Uponor Pollux warmtemeter 

Pollucom 1,5 dan wel 2,5 wordt aan 

de hand van het diagram vastgesteld. 


500 

400 

300 

200 

100 

80 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

100 

Ontwerpvoorstel 

QN 1,5 

QN 2,5 


Medium: water 

200 300 500 1000 2000 3000 5000 

50 

40 

30 

20 

10 

8 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

[kPa] 

Diagram 6F 

De drukverliezen van de Uponor 

3-wegmengkranen, die zich in de 

Uponor regelstations ZRS, ZRS-K 

en ERS bevinden, worden aan de 

hand van het diagram vastgesteld. 

De drukverliezen van de in de 

regelstations ZRS, ZRS-K en ERS 

gebruikte leidingen zijn te verwaarlozen. 

Type 

kvs 2,5 

kvs 4 

kvs 6,3 

kvs 8 

maximaal drukverschil 

boven de mengkraan ΔpV 

1 bar 

1 bar 

1 bar 

1 bar 


300 

200 

100 

80 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

ERS 7 


k vs = 2,5 4,0 6,3 8 m 3 /h 

ERS 15/ZRS 15/ZRS-K 15 

ERS 10/ZRS 10/ZRS-K 10 

ZRS 25/ZRS-K 25 

Medium: water 

100 200 300 500 1000 2000 3000 5000 10000 


29

Diagram 6G 

Drukverlies van de verdelerafsluiter 

in het ruimteregelstation RS. 


(aantal omwentelingen) voor 

de verdelerafsluiter. 


300 

200 

100 

80 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

Omwentelingen 0,5 1 1,5 2 3 4 


Medium: water 

10 20 30 50 100 200 300 500 1000 

Diagram 6H 

De opvoerhoogte van de in het 

ruimteregelstation RS 2 ingebouwde 

pomp UP 15-14 B wordt aan de 

hand van het diagram vastgesteld. 

Opvoerhoogte H in [m] 

1,2 

0,8 

0,4 

0 

Medium: water 

regelstation RS 2 

0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 

Transportstroom 

Q in 

[m 3 /h] 


Diagram 6I 

De opvoerhoogte van de in de 

Uponor stations ZRS, ZRS-K 

10/15/25 en ERS 7/10/15 ingebouwde 

circulatiepomp ALPHA + 

25-60 dan wel UPE 25-80 wordt 

voor de instelling van de proportionele 

druk aan de hand van 

het diagram vastgesteld. Voor het 

ontwerp staat het gehele donker 

gearceerde karakteristiekenveld ter 

beschikking. 



6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

Proportionele druk 

max. 

min. 

Medium: water 

ALPHA + 25-60 

0 0,4 0,8 1,2 1,6 2,0 2,4 2,8 3,2 3,6 4,0 

Medium: water 

UPE 25 -60 

0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 


Q in 

[m 3 /h] 


Q in 

[m 3 /h] 


9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

Proportionele druk 

max. 

min. 

Medium: water 

UPE 25 - 80 

0 2 4 6 8 10 12 14 


Q in 

[m 3 /h] 


31

7 Technische gegevens 

Uponor Velta PE-Xa leiding 14 x 2 mm 

Leidingafmeting 

14 x 2 mm 

Materiaal 

PE-Xa 

Kleur 

natuurkleurig met zwart/rode lengtestrepen 

Productie volgens DIN 16892/4729 

Zuurstofdiffusiedichtheid volgens DIN 4726 

Dichtheid 0,938 g/cm 3 

Warmtegeleidbaarheid 

0,35 W/mK 

Lineaire expansiecoëfficiënt bij 20 °C 1,4x10-4 1/K, bij 100 °C 2,05x10-4 1/K 

Kristallietsmelttemperatuur 133 °C 

Bouwmaterialenklasse 

B2 

Minimale buigradius 

70 mm 

Leidingruwheid 

0,007 mm 

Waterinhoud 

0,079 l/m 

Leidingaanduiding [Lopende meteropgave] m < Velta PE-Xa 14 x 2.0 

Zuurstofdiffusiedichtheid volgens DIN 4726 EN ISO 15875 

class 4/5 / 10 bar [DIN-gekeurd logo] 3V210 

PE-X KOMO vloerverw en KOMO CV 6 bar ATG 2399 

ÖNORM B 5153 GEKEURD [Fabriekslogo] 

[Materiaal/Machine/Productie/Datumcode] 

Maximale continubedrijfsdruk (water 20 °C) 20,4 bar (veiligheidsfactor ≥ 1,5) 

Maximale continubedrijfsdruk (water 70 °C) 11,8 bar (veiligheidsfactor ≥ 1,5) 

Toepassingsgebied verwarming 

90 °C/6 bar 

Kortstondige bedrijfstemperatuur 110 °C 

DIN-registratienummerer 

3V210 PE-X 

Leidingverbindingen 

verbindingskoppelingen en klemkoppelingen type 

Uponor 14x2 

Optimale montagetemperatuur ≥ 0 °C 

Vrijgegeven watertoevoeging 

Uponor antivriesmiddel GNF materiaalklasse 3 volgens 

DIN 1988 Deel 4 

UV-bescherming 

lichtdicht karton (resterende rol moet in de kartonnen 

doos worden opgeslagen) 

Mechanische en fysische eigenschappen basisleiding PE-Xa 

Trekvastheid bij 20 °C 19-26 N/mm 2 

Breukgrens bij 20 °C 25-30 N/mm 2 

Breukrek bij 20 °C 350-550 % 

bij 100 °C 500-700 % 

E-module (secans) in trekproef bij bij 0 °C 1000-1400 N/mm 2 

100 % minimaal en 1 % rek bij 20 °C 800-900 N/mm 2 

bij 80 °C 300-350 N/mm 2 

Slagvastheid 

bij 20 °C zonder breuk 

bij 100 °C zonder breuk 

Bestendigheid tegen spanningsbreuken 

> 20.000 h zonder breuk 

Wateropname 

0,01 mg(4d) 

Vernettingsgraad ≥ 70 % 

EAK-afvalsleutel 120105 


RL 

VL 

Uponor Siccus SW staanderwandelement 

Materiaal (element, leiding) 

Afmetingen (lengte x breedte) 

Elementhoogte 

Lengte aansluitleiding 

Systeemsoort 

aluminium, PE-Xa 

1150 mm x 615 mm 

16 mm 

500 mm 

droog systeem 


Materiaal (Siccus element, warmtegeleidingslamel, leiding) polystyreen, aluminium, PE-Xa 

Warmtegeleidingsweerstand Siccus element 0,622 m 2 K/W 

Installatie afstanden Vz 15 

Hoogte aanlegplaten 

25 mm 

Systeemsoort 

droog systeem 

Uponor wandverwarming als nat pleistersysteem 

Materiaal (wandprofielen 14, leiding) 

kunststof, PE-Xa 

Kleur (wandprofielen 14) verkeersgrijs, circa RAL 7042 

Raster 

50 mm 

Hoogte wandprofielen 

17 mm 

Systeemsoort 

nat systeem 

Uponor Compact verdeler 

Materiaal 

glasvezelversterkt polyamide met messing tussenlagen 

Maximale bedrijfsdruk 

6 bar 

Maximale bedrijfstemperatuur 60 °C 

Maximale testdruk 

6 bar (10 bar met Uponor steunklemmen 

voor mantelbuiscompensatoren) 

Maximale massastroom 3,5 m 3 /h 

kvs-waarde aanvoer- en retourafsluiters 1,2 m 3 /h 

Instelbare thermo-aandrijvingen 

TA 230, TA 24, TR-D12, DDC 

Leverbare grootten 

3 – 10 verwarmingscircuit aansluitingen 

Uponor Provario verdeler 

Materiaal 

glasvezelversterkt polyamide met messing tussenlagen 

Maximale bedrijfsdruk 

6 bar 

Maximale bedrijfstemperatuur 60 °C 

Maximale testdruk (24 h, ≤ 30 °C) 

10 bar 

Maximale waterhoeveelheid per verdeler 3,5 m 3 /h 

kvs-waarde aanvoer- en retourafsluiters 1,2 m 3 /h 

Instelbare thermo-aandrijvingen 

TA 230, TA 24, TR-D12, DDC 

Leverbare grootten 

2 – 12 verwarmingscircuit aansluitingen 


33

Notities: 

34 

TI WANDVERWARMINGEN 01/2007

Uponor - partner, pionier en marktleider 

De mogelijkheden van Uponor zijn omvangrijk. Deze reiken van 

vloerverwarming via drinkwaterinstallaties, radiatoraansluitingen 

tot aan concepten voor de civiele techniek en de milieu- en 

gemeentelijke techniek. 

Sinds de oprichting in Finland in 1965 heeft Uponor met nieuwe 

ontwikkelingen maatstaven aangelegd en deze voortdurend verder 

ontwikkeld. 

Ook u kunt in de toekomst op ons prestatievermogen in de drie 

bedrijfssectoren verwarmen/koelen, installatiesystemen en infrastructuur 

rekenen. Een nieuwe structurering, die tegelijk een unieke 

meerwaarde inhoudt – in het voordeel van onze klanten. 

Uponor. Simply more. 

uw partner in klimaattechniek 

Nathan Import/Export B.V. 

Postbus 1008 

6920 BA Duiven 

Nederland 

T +31 (0)26-445 98 45 

F +31 (0)26-445 93 73 

E info@nathan.nl 

W www.nathan.nl 

1022670 - 03/07 – Wijzigingen, druk-en zetfouten voorbehouden 

Uponor Central Europe 

Nathan Import/Export N.V.-S.A. 

Lozenberg 4 

1932 Zaventem 

België 

T +32 (0)2 721 15 70 

F +32 (0)2 725 35 53 

E info@nathan.be 

W www.nathan.be 

Uponor GmbH 

Hans-Böckler-Ring 41 

22851 Norderstedt 

Germany 

T +49 (0)40 30 986-0 

F +49 (0)40 30 986-433 

W www.uponor.de 

E heizen-kuehlen@uponor.de 

www.uponor.nl

Uponor wandverwarming

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?