17.01.2015 Views

Arbeid (1941) nr. 9 - Vakbeweging in de oorlog

Arbeid (1941) nr. 9 - Vakbeweging in de oorlog

Arbeid (1941) nr. 9 - Vakbeweging in de oorlog

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Piet Pen was één van <strong>de</strong> beste bureau»<br />

redacteuren, dien <strong>de</strong> krant ooit gekend<br />

had. Ijverig en <strong>in</strong>gespannen zat hij altijd<br />

over zijn werk gebogen en wanneer er<br />

iets tegen hem werd gezegd, gaf hij<br />

doorgaans een antwoord, waaruit dui<strong>de</strong>»<br />

lijk bleek, dat hij het gesprokene nau»<br />

welijks had verstaan.<br />

De collega^ waren eigenlijk een beetje<br />

jaloers op Pen. Zoals die voor zijn vak<br />

voel<strong>de</strong>! Hij had liefst zoveel mogelijk<br />

werk en dat verrichtte hij altijd aan»<br />

daqhtig en met een opgewekt humeur.<br />

Pen was wat' je noemt het voorbeeld<br />

van <strong>de</strong>n volmaakten journalist. Zowel <strong>de</strong><br />

netjes getikte vellen van <strong>de</strong> pers»<br />

bureau's als <strong>de</strong> bijna onleesbare krab»<br />

bels van een verren correspon<strong>de</strong>nt<br />

kwamen als keurige kopij uit zijn han<strong>de</strong>n<br />

en nooit behoef<strong>de</strong> .men van <strong>de</strong> zetterij<br />

te komen vragen, wat daar nu eigenlijk<br />

wel stond.<br />

Dit alles dwong juist daarom zoveel<br />

bewon<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g af, aangezien Pen zich ge»<br />

heel zelfstandig had opgewerkt. Hij had<br />

geen diploma H.B.S. met vijfjarige cur*<br />

sus of een <strong>de</strong>rgelijk papiertje van een<br />

gymnasium; Pen was van doodgewonen<br />

loopjongen opgeklommen tot <strong>de</strong> functie<br />

van redacteur.<br />

Jarenlang had Pen zich beziggehou<strong>de</strong>n<br />

met <strong>de</strong> telex, <strong>de</strong> verreschrijver. Netjes<br />

had hij altijd <strong>de</strong> kopij over <strong>de</strong> verschil*<br />

len<strong>de</strong> 3 f <strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen ver<strong>de</strong>eld. De rubriek<br />

• b<strong>in</strong>nenland kreeg wat haar toekwam,<br />

buitenland had geen klagen en zelfs<br />

kunst en f<strong>in</strong>anciën had<strong>de</strong>n npoit een<br />

aanmerk<strong>in</strong>g op het werk van Pen ge»<br />

maakt.<br />

De telex had dan ook zijn bijzon<strong>de</strong>re<br />

voorlief<strong>de</strong>. Stel je eens even voor! In<br />

Amsterdam g<strong>in</strong>g iemand voor een<br />

schrijfmach<strong>in</strong>e zitten tikken, en op het»<br />

zelf<strong>de</strong> moment begonnen <strong>in</strong> heel het<br />

land bijna hon<strong>de</strong>rd <strong>de</strong>rgelijke schrijf»<br />

.mach<strong>in</strong>es, zon<strong>de</strong>r dat iemand ffr een<br />

hand naar behoef<strong>de</strong> uit te steken, even»<br />

eens te tikken. Automatisch, alsof er<br />

zwarte kunst <strong>in</strong> het' spel was. Toen <strong>de</strong><br />

an<strong>de</strong>ren reeds lang aan dit won<strong>de</strong>r <strong>de</strong>r<br />

techniek gewend waren, kon Pen nog<br />

met grote won<strong>de</strong>rogen naar die snel tik»<br />

ken<strong>de</strong> d<strong>in</strong>gen staan kijken en juist telex»<br />

kopij behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong> hij als iets geheim»<br />

z<strong>in</strong>nigs.<br />

Hoe prachtig <strong>de</strong> mach<strong>in</strong>es ook werkten,<br />

dikwijls bleken er toch fouten en hiiten<br />

<strong>in</strong> het getikte te zitten. Doorgaans waren<br />

het kle<strong>in</strong>ighe<strong>de</strong>n, die makkelijk opgelost<br />

kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n en wanneer het al te<br />

bont werd, bel<strong>de</strong> je eenvoudig het pers»<br />

bureau even op en twee m<strong>in</strong>uten lateiwist<br />

je, wat er staan moest. Dergelijke<br />

kle<strong>in</strong>ighe<strong>de</strong>n waren slechts <strong>in</strong> staat, nog<br />

meer ijver bij Pen op te wekken. ,,Je<br />

had er tenm<strong>in</strong>ste je verstand bij nodig",<br />

re<strong>de</strong>neer<strong>de</strong> hij. Het vermocht zijn ver»<br />

er<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> telex dan ook niet te<br />

verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren.<br />

Maar op zekere dag veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong> dit. De<br />

krant stond op „zakken", hetgeen zoveel<br />

wil zeggen, dat zij zo goed als klaar was<br />

en <strong>de</strong> persen elk ogenblik kon<strong>de</strong>n gaan<br />

draaien. Het was het moment van <strong>de</strong><br />

algemene vera<strong>de</strong>m<strong>in</strong>g; het werk was ge»<br />

daan en het wachten was nu op het<br />

resultaat: <strong>de</strong> krant.<br />

Plotsel<strong>in</strong>g begon <strong>de</strong> alarmbel van <strong>de</strong><br />

telex te r<strong>in</strong>kelen. Dat beteken<strong>de</strong> een<br />

belangrijk bericht! De korte rust was<br />

•weer voorbij en allen ren<strong>de</strong>n naar het<br />

kle<strong>in</strong>e kamertje, waar <strong>de</strong> toestellen<br />

ston<strong>de</strong>n. Een roofoverval.<br />

De redactiechef gaf zijn bevelen. „Pen,<br />

zo spoedig mogelijk, met een grote kop<br />

en vet voor <strong>de</strong> voorpag<strong>in</strong>a". Pen knikte<br />

en keek naar <strong>de</strong> regelmatig tikken<strong>de</strong><br />

hamertjes op het witte papier.<br />

Maar wat was dat Vol ontzett<strong>in</strong>g keek<br />

Pen <strong>de</strong>n chef aan. De lijn was gestoord<br />

en wat er op het papier verscheen, waren<br />

geen z<strong>in</strong>nen, maar losse letters, op <strong>de</strong><br />

nieest vreem<strong>de</strong> wijze op elkaar volgend.<br />

Pen greep <strong>de</strong> telefoon en bel<strong>de</strong> het pers»<br />

bureau. In gesprek. De chef raas<strong>de</strong> en<br />

zei, dat <strong>de</strong> krant weg moest. Vol af»<br />

schuw en ontzett<strong>in</strong>g keek Pen naar zijn<br />

gelief<strong>de</strong> toestel. Hij bel<strong>de</strong> weer, doch het<br />

bureau was steeds maar <strong>in</strong> gesprek.<br />

Maar gelukkig, e<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk kwam er weer<br />

wat leesbaars op papier te staan. Het<br />

was slechts een halve z<strong>in</strong>, daarna begon<br />

<strong>de</strong> onz<strong>in</strong> opnieuw.<br />

„Pen", zei <strong>de</strong> chef bars: „Je zoekt het zo<br />

spoedig mogelijk uit; als het kan <strong>in</strong> vijf<br />

m<strong>in</strong>uten, of nog korter."<br />

Pen zuchtte en begon het verm<strong>in</strong>kte<br />

bericht te ontcijferen. Tien moeilijke<br />

m<strong>in</strong>uten waren voor Pen aangebroken.<br />

Toen daarna <strong>de</strong> chef achter hem kwam<br />

staan, bleek het, dat er nog steeds nie.ts<br />

op het papier stond.<br />

„Draaien!" schreeuw<strong>de</strong> <strong>de</strong> chef en <strong>de</strong><br />

rotatiepersen begonnen te zoemen.<br />

Maar Pen zou en moest het bericht ont»<br />

cijferen. Ingespannen werkte hij door.<br />

Hij zag niet, hoe zijn collega's gr<strong>in</strong>ni»<br />

kend naar huis g<strong>in</strong>gen en hij merkte<br />

niet, hoe het avondblad naast hem werd<br />

neergelegd. Vrij spoedig vond hij <strong>de</strong><br />

sleutel van het geheim en na twee uur<br />

<strong>in</strong>gespannen arbeid, had hij het bericht<br />

ontcijferd.<br />

Toen eerst bemerkte <strong>de</strong> volijverige Pen,<br />

dat hij <strong>in</strong> een geheel verlaten gebouw<br />

Mensen, mensen, is me dat schrikken!<br />

Nu heeft het toch werkelijk maar<br />

een haa~r gescheeld of ik was op een zeer<br />

ontijdig tijdstip van het wereldtoneel<br />

verdwenen. Dan had u niets meer van<br />

Blauwe van Zeeland vernomen, want<br />

toen u <strong>in</strong> <strong>de</strong> krant on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> -gemeng<strong>de</strong><br />

berichten las: „Kapitale boer<strong>de</strong>rij afge»<br />

brand", kon u niet vermoe<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong>ze<br />

boer<strong>de</strong>rij bijna het cjematorium van uw<br />

schrijven<strong>de</strong> pieper was gewor<strong>de</strong>n. Dat<br />

bericht van die verbran<strong>de</strong> boer<strong>de</strong>rij was<br />

juist. En ik neem dus aan, dat <strong>de</strong> kran»<br />

ten u daarvan op <strong>de</strong> hoogte gebracht<br />

hebben, maar u kon moeilijk weten, dat<br />

het mijn tij<strong>de</strong>lijke won<strong>in</strong>g betrof. En<br />

toch is dat maar al te waar, heel <strong>de</strong><br />

boer<strong>de</strong>rij met stallen, schuren en hooi»<br />

berg is platgebrand. En het spijt me te<br />

moeten zeggen, dat <strong>de</strong>ze brand is ver»<br />

oorzaakt door <strong>de</strong> zu<strong>in</strong>igheid van <strong>de</strong>n<br />

eigenaar. Mijn boer was maar pachter<br />

van „huis en hof" en nu het <strong>de</strong> laatste<br />

maan<strong>de</strong>n zo span<strong>de</strong> met <strong>de</strong> petroleum»<br />

voorzien<strong>in</strong>g heb ik hem dikwijls horen<br />

zeggen: „Ik wou maar, dat ik electrisch<br />

licht had <strong>in</strong> <strong>de</strong> schuur", want er was<br />

geen olie meer voor <strong>de</strong> lamp • en zon<strong>de</strong>r<br />

licht kun je we<strong>in</strong>ig beg<strong>in</strong>nen op een<br />

boer<strong>de</strong>rij. Doch <strong>de</strong> eigenaar weiger<strong>de</strong><br />

halsstarrig zoveel geld uit te geven voor<br />

electrisch licht, zodat tenslotte <strong>de</strong> boergenoodzaakt<br />

was bij een kaarsje te gaan<br />

melken en hooi uit <strong>de</strong> kap van <strong>de</strong> schuur<br />

naar bene<strong>de</strong>n te brengen. Dit laatste is<br />

<strong>de</strong> oorzaak van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgang van <strong>de</strong><br />

boer<strong>de</strong>rij geweest. Ik heb het alles voor<br />

mijn ogen zien gebeuren. Zoals u weet,<br />

lag ik op <strong>de</strong> zol<strong>de</strong>r en vandaar uit had<br />

zat. Ontz,et keek Pen om zich heen,<br />

greep <strong>de</strong> krant en.... daar stond het<br />

bericht, zijn bericht, <strong>in</strong> vette letters op<br />

<strong>de</strong> voorpag<strong>in</strong>a.. Pen zuchtte verlicht.<br />

Gelukkig, ze had<strong>de</strong>n het niet gemist.<br />

Maar hoe kon dat Dit raadsel had Pen<br />

spoediger opgelost dan het vreem<strong>de</strong><br />

bericht. Natuurlijk, <strong>de</strong> collega's had<strong>de</strong>n<br />

hem een poets willen bakken. Ze had<strong>de</strong>n<br />

het bericht gauw telefonisch opgenomen<br />

en gezorgd, dat Pen steeds <strong>in</strong> gesprek<br />

kreeg. Maar ze had<strong>de</strong>n het en dat alleen<br />

vergoed<strong>de</strong> voor Pen alles. Hij had een<br />

journalistenhart<br />

Hieron<strong>de</strong>r laten wij het verm<strong>in</strong>kte<br />

bericht, zoals Pen dat moest ontcijferen,<br />

volgen. Ongetwijfeld zullen onze lezers<br />

er niet zo lang over doen als redacteur<br />

Pen. Niettem<strong>in</strong> zullen we iets me<strong>de</strong><strong>de</strong>len<br />

van hetgeen Pen ont<strong>de</strong>kte. Alle letters<br />

waren volgens een bepaald systeem door<br />

an<strong>de</strong>re letters van het alfabet vervangen.<br />

Merkwaardigerwijs evenwel waren <strong>de</strong><br />

bei<strong>de</strong> letters m en z gelijk gebleven.<br />

Met <strong>de</strong>ze wetenschap zal het niet moei»<br />

lijk zijn, het bericht ver<strong>de</strong>r te ont»<br />

cijferen. Onze vraag luidt dan ook: „Hoe<br />

stond het bericht <strong>in</strong> <strong>de</strong> krant"<br />

ik een goed gezicht op het hooi <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

schuur. Op een goe<strong>de</strong> morgen kwam<br />

Jaap, <strong>de</strong> oudste zoon van <strong>de</strong>n boer, <strong>in</strong><br />

<strong>de</strong> schuur en begon hooi naar bene<strong>de</strong>n<br />

te vorken. Om te kunnen zien wat hij<br />

<strong>de</strong>ed, zette hij een bran<strong>de</strong>nd kaarsje op<br />

een van <strong>de</strong> balken, maar een punt van<br />

een prik hooi zwier<strong>de</strong> net langs <strong>de</strong> kaars<br />

heen, <strong>de</strong> kaars yiel om <strong>in</strong> het hooi en <strong>in</strong><br />

m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan geen tijd stond alles <strong>in</strong><br />

lichtelaaie. Tjonge, tjonge, wat heb ik<br />

het benauwd gehad! De rook verstikte<br />

ons zowat en bene<strong>de</strong>n ons ston<strong>de</strong>n <strong>de</strong> "<br />

koeien te loeien van angst. De dieren<br />

ston<strong>de</strong>n op een ou<strong>de</strong>rwetse manier stevig<br />

vastgebon<strong>de</strong>n en <strong>in</strong> <strong>de</strong> paniek kon men<br />

natuurlijk <strong>de</strong> touwen en kett<strong>in</strong>gen niet<br />

op tijd los maken, zodat <strong>de</strong> helft van <strong>de</strong><br />

dieren <strong>in</strong> het vuur is omgekomen en wij,"<br />

arme poters, die daar op <strong>de</strong> zol<strong>de</strong>r lagen<br />

te wachten tot het voorjaar aanbrak,<br />

wer<strong>de</strong>n gepoft Ik had reeds alle hoop<br />

opgegeven, toen ik boven het geknetter<br />

van het vuur uit het lawaai hoor<strong>de</strong> van<br />

een grote brandspuit. Eerst had men<br />

geprobeerd het vuur te stuiten met een<br />

handspuitje uit <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g, maar<br />

gelukkig kwam er gauw een grote brand»<br />

weerwagen uit <strong>de</strong> stad bij. Toen was het<br />

wel al te laat om <strong>de</strong> boer<strong>de</strong>rij te red<strong>de</strong>n,<br />

maar zelfs wanneer er niets meer te<br />

blussen valt, willen brandweerlie<strong>de</strong>n toch<br />

altijd het laatste woord hebben en aan<br />

<strong>de</strong>ze hardnekkigheid heb ik het te<br />

danken, dat ik er het leven afbracht.<br />

Ze hakten een gat <strong>in</strong> het dak om zo<br />

rechtstreeks water te kunnen geven op<br />

het bran<strong>de</strong>n<strong>de</strong> hooi Daarbij richtte een<br />

van <strong>de</strong> spuitgasten <strong>de</strong> straalpijp net op<br />

Ziehier <strong>de</strong> tekst van „Het verm<strong>in</strong>kte<br />

bericht":<br />

BRUTALE ROOFOVERVAL<br />

Amsterdam, — D<strong>in</strong>sdag.<br />

Uaehobmsbuop nbsou ae oop fbkhcjo<br />

bssrsnobncj uovjooul sv lop spuonoob<br />

50»dcbauop fcpglaboihokb M.Z. Lozo<br />

foucr zaix, zscje uoqsspjwg sv McCp»<br />

Icumsbuop, reeds vroeg naar het bank»<br />

gebouw, tene<strong>in</strong><strong>de</strong> enig geld uit <strong>de</strong> fbcpl»<br />

gceh ho xcjop op zaix nobnsjuope sv<br />

boae ho fouonop.<br />

Pckqojwge qce xw onopqoj ap lo<br />

gcmob, qccb lo fbcplgceh ehcch, of hij<br />

werd van achteren aangevallen en op <strong>de</strong><br />

grond geworpen. Hqoo uomcegoblo<br />

mcppop Iqspuop xom, splob folboauapu<br />

rnoh oop bonsjnob, <strong>de</strong> brandkast te<br />

openen. Met <strong>de</strong> dreigen<strong>de</strong> revolvers voor<br />

ogen, cixhho lo laboihokb xoh bcclzccm,<br />

lo laonop xkp ejcu mccb ho jchop ejccp.<br />

Deze hebben daar dankbaar gebruik van<br />

gemaakt<br />

Pc crjssv nep xkp qobg, xoffop zw lop<br />

laboihokb ap zwp oauop ecro svuoejs»<br />

hop, qccbkah xw jchob door het perso»<br />

neel werd verlost.<br />

Het vermoe<strong>de</strong>n bestaat, Ich lo laonop<br />

zaix boole loe pcixhe hsoucpu hsh xoh<br />

uofskq xoffop nobeixcrh op hsop zw<br />

uoop gcpe zcuop xkp ejcu ho ejccp,<br />

eenvoudig op <strong>de</strong>n directeur hebben<br />

gewacht. Nep lo Iclobe sphfboogh hsh<br />

psu hso ojg evssb, hoewel <strong>de</strong> politie<br />

alles <strong>in</strong> het werk stelt, <strong>de</strong> bei<strong>de</strong> mannen<br />

aan te hou<strong>de</strong>n.<br />

Voor <strong>de</strong> <strong>in</strong>zen<strong>de</strong>rs van goe<strong>de</strong> oplos»<br />

s<strong>in</strong>gen stellen we we<strong>de</strong>r enige fraaie<br />

boekprijzen beschikbaar.<br />

Inzend<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gewacht tot 20<br />

Maart Adresseren aan <strong>de</strong> redactie van<br />

„<strong>Arbeid</strong>", Postbus 100, Amsterdam.<br />

Op <strong>de</strong> omslag dui<strong>de</strong>lijk vermel<strong>de</strong>n: „Het<br />

.verm<strong>in</strong>kte bericht".<br />

onze zol<strong>de</strong>r. Plotsel<strong>in</strong>g lag ik <strong>in</strong>plaats<br />

van <strong>in</strong> <strong>de</strong> rook <strong>in</strong> een draaikolk van<br />

water. Ik spoel<strong>de</strong> weg, viel door een<br />

plaats waar <strong>de</strong> zol<strong>de</strong>r reeds doorgebrand<br />

was naar bene<strong>de</strong>n en kwam daar terecht<br />

<strong>in</strong> een kruiwagen, die even later werd<br />

weggesleept omdat hij <strong>de</strong> brandweer»<br />

mannen <strong>in</strong> <strong>de</strong> weg stond. Een paar<br />

dagen heb ik daar buiten <strong>in</strong> een plas<br />

water rondgedobberd <strong>in</strong> die kruiwagen.<br />

Lekker was het niet, maar vergeleken<br />

bij <strong>de</strong> vuurdoop toch nog aanvaardbaar.<br />

Voor <strong>de</strong>n boer en <strong>de</strong>n eigenaar on<strong>de</strong>r»<br />

tussen is <strong>de</strong>ze zaak een hele strop. Ze<br />

waren alle twee verzekerd, maar voor<br />

<strong>de</strong>. waar<strong>de</strong>, die <strong>de</strong> boer<strong>de</strong>rij en het vee<br />

vóór <strong>de</strong> <strong>oorlog</strong> had<strong>de</strong>n. En .nu zullen ze<br />

straks^, met <strong>de</strong>ze uitker<strong>in</strong>gen een nieuwe<br />

boer<strong>de</strong>rij moeten bouwen, nieuw vee en<br />

nieuwe <strong>in</strong>ventaris kopen. Daar zullen ze<br />

lelijk bij te kort komen. De zu<strong>in</strong>igheid<br />

van <strong>de</strong>n eigenaar, die geen electrisch<br />

licht wil<strong>de</strong> laten aanleggen, is dus wel<br />

erg misplaatst geweest.<br />

Trouwens, verkeerd begrepen zu<strong>in</strong>igheid<br />

nakt haast altijd onvoor<strong>de</strong>lig uit.<br />

Ik vraag me nu maar af wat mijn toe»<br />

komst zal zijn. Zal ik <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze miserabele<br />

kruiwagen verrotten, zal ik door een<br />

nachtvorst via <strong>de</strong> kou hetzelf<strong>de</strong> sma<strong>de</strong>»<br />

lijk e<strong>in</strong><strong>de</strong> v<strong>in</strong><strong>de</strong>n als ik bijna had<br />

gekregen bij <strong>de</strong> brand via <strong>de</strong> hitte<br />

Het is niet onmogelijk. Maar ik vertrouw<br />

op mijn gelukkig gesternte. Tot nu toe<br />

ben ik alle gevaren te boven gekomen<br />

en mijn ervar<strong>in</strong>g is, dat er altijd nog tijd<br />

genoeg is om te gaan wanhopen. Zo lang<br />

er leven is, is er hoop. En leven, dat<br />

doe ik nog! Ik geloof wel, dat mijn on*<br />

tijdige spruiten, waar over ik <strong>de</strong> vorige<br />

keer sprak, door al mijn we<strong>de</strong>rwaardig*<br />

he<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> laatste week een fl<strong>in</strong>ke<br />

knauw hebben gekregen, maar dat is<br />

misschien wel gezond. U weet, aard»<br />

appelen, die zo vroeg uitlopen, dat is<br />

niets gedaan. Het water <strong>in</strong> <strong>de</strong> kruiwagen<br />

is nu zowat opgedroogd en ik zou dus<br />

zeggen, dat mijn kansen beg<strong>in</strong>'nen te<br />

stijgen. Volgen<strong>de</strong> week hoop ik u beter<br />

nieuws te kunnen geven.<br />

BLAUWE VAN ZEELAND.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!