De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
Vooral de groep 65-plussers wordt in de toekomst groter. In 2020 zal 1 op de 5 Vlamingen ouder
zijn dan 65 jaar. In 2030 loopt dat cijfer verder op tot bijna 1 op de 4 Vlamingen. De leeftijdsverhoudingen
zullen door ontgroening en vergrijzing dus helemaal anders komen te liggen.
De vergrijzing heeft ook andere effecten. De Vlaming zal in het jaar 2020 gemiddeld 42,8 jaar
oud zijn, tegenover 40,0 jaar in het jaar 2000. De afhankelijkheid, of de bevolking op nietberoepsactieve
leeftijd [(0-14 jaar)+(65+ jaar)] in verhouding tot de bevolking op arbeidsleeftijd
(15-64 jaar), zal in diezelfde periode gestegen zijn van 51,0% naar 58,4%. Ten slotte zal
ook de samenstelling van de bevolking op arbeidsleeftijd veranderen. De groep jongeren op
beroepsactieve leeftijd (15-25 jaar) wordt kleiner: van 24,1% in 1984 tot 15,5% in 2019. De
groep 55-plussers wordt dan weer groter: van 15,8% in 1984 tot 19,8% in 2019. Gemiddeld zal
het potentieel aan werkenden dus ouder worden, waardoor ook meer kandidaten zich in hogere
leeftijdscohorten zullen situeren. In die leeftijdscohorten ligt de participatie, zeker in Vlaanderen,
doorgaans lager. Toch stellen we vooral binnen deze groep een gunstige evolutie vast met
betrekking tot het aandeel werkenden, vooral dankzij de verlenging van de gemiddelde
vrouwenloopbaan.
1.3.3.2. Een prognose van de werkzaamheid in 2020
De vergrijzing en de stijgende participatie van ouderen zijn de belangrijkste determinanten bij
de evolutie van de totale werkzaamheidsgraad in de komende jaren. De demografische evolutie
in Vlaanderen heeft aldus een dubbel, maar tegenstrijdig effect op de werkzaamheidsgraad. Tot
op heden had de werkzaamheid van 55-plussers, met dank aan de vrouwen, een sterk positief
effect. De vergrijzing daarentegen had een remmende uitwerking op de werkzaamheidsgraad.
Het aantal Vlamingen op beroepsactieve leeftijd steeg, maar onvoldoende om het aandeel van
de bevolking op arbeidsleeftijd in de totale bevolking te handhaven. In de komende jaren zal de
vergrijzing zich voortzetten, waardoor het potentieel aan werkenden kleiner zal worden. We
stevenen af op een vertraging van de werkzaamheidsgroei indien de werkzaamheidsgraad bij
ouderen niet verder wordt opgekrikt (Steunpunt WSE, 2011).
Om het effect van deze trends in te schatten, hebben we een prognose van de werkzaamheidsgraad
in het komende decennium uitgevoerd. Eerder dan een aantal verschillende hypothetische
scenario’s naar voren te schuiven, hebben we geopteerd voor het simuleren van een
‘redelijk waarschijnlijk’ scenario in de toekomst. Daarbij maken we volgende veronderstellingen
met betrekking tot de evolutie van de werkzaamheidsgraad:
– Binnen elke gender- en leeftijdsspecifieke bevolkingsgroep wordt de (doorgaans opwaartse)
trend van een toenemende werkzaamheidsgraad aangehouden, de exacte evolutie in de periode
2010-2020 wordt door middel van een lineaire regressie voorspeld;
– We sluiten een onwaarschijnlijke groei van het aandeel werkenden uit door te bepalen dat de
cohorten ouder dan 30 jaar de participatie niet verder opdrijven dan gemiddeld het geval is
geweest tijdens het jongste decennium 1 ;
– Een werkzaamheidsgraad van meer dan 100% is niet mogelijk.
De eerder besproken figuur 1 illustreert hoe binnen dergelijk scenario de werkzaamheidsgraden
van vrouwen op de arbeidsmarkt zullen evolueren. Zoals eerder aangegeven, verwachten we
een aanhoudende groei van de werkzaamheidsgraad bij alle vrouwelijke leeftijdsklassen boven
de 30 jaar. Bij mannen neemt enkel de werkzaamheidsgraad bij de leeftijdsklassen boven de
50 jaar nog verder toe.
90