De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
geval in Frankrijk, het laatste is het geval in Bulgarije, Ierland, Litouwen, Oostenrijk, Polen,
Portugal, Roemenië en Slovenië. Merk op dat ook in een parlementair systeem er sprake kan
zijn van een president (parlementaire republiek). In de praktijk gaat het dan om een ceremoniële
president en ligt de werkelijke politieke macht bij de regering die verantwoording verschuldigd
is aan het parlement.
Het is duidelijk dat het onderscheid tussen een semipresidentieel en een parlementair systeem
niet altijd even zuiver gemaakt kan worden en soms afhangt van een subjectieve inschatting van
het politieke gewicht van de verschillende betrokken actoren. Dat zorgt ervoor dat een zelfde
land in de ene typologie als een semipresidentieel systeem gedomineerd door het parlement
wordt aangeduid en in de andere typologie als een parlementair systeem met een ceremoniële
president.
Tabel 1.
Relatie tussen uitvoerende en wetgevende macht, Vlaanderen en EU27-landen
Semipresidentieel systeem Semipresidentieel systeem Parlementair systeem
gedomineerd door president gedomineerd door parlement
Frankrijk Bulgarije, Ierland, Litouwen, België/Vlaanderen, Denemarken,
Oostenrijk, Polen, Portugal, Duitsland, Estland, Finland,
Roemenië, Slovenië
Griekenland, Hongarije, Italië,
Letland, Luxemburg, Malta,
Nederland, Slovakije, Spanje,
Tsjechië, Verenigd Koninkrijk,
Zweden
Bron: Armingeon e.a., 2008.
1.1.2. Kiesstelsel
In alle EU-landen worden de wetgevende organen op een democratische wijze samengesteld.
Dat wil zeggen dat de burgers via vrije verkiezingen hun vertegenwoordigers aanduiden die op
hun beurt het politieke beleid uitstippelen. De besluitvorming is in de moderne Europese democratieën
dus niet in handen van de individuele burger zelf. De set van regels die bepalen hoe de
uitspraak van de bevolking bij verkiezingen vertaald wordt in parlementaire zetelverdeling,
vormt dan ook een cruciaal element in de delegatieketen (Müller e.a., 2006). Deze set omvat
onder meer bepalingen over wie aan verkiezingen kan deelnemen, de wijze waarop gestemd
kan worden en hoe deze stemmen vertaald worden in parlementaire zetels. Het kiesstelsel bepaalt
in belangrijke mate hoe het politieke debat in een land wordt gevoerd en hoe er bestuurd
kan worden (Deschouwer & Hooghe, 2005). De electorale regels bepalen in hoeverre de
politieke macht geconcentreerd is dan wel verspreid ligt over vele actoren en instellingen en
vormen zo een cruciaal aspect in de tweedeling die Lijphart (1999) maakt tussen meerderheidsdemocratieën
en consensusdemocratieën.
Een meerderheidsdemocratie kenmerkt zich onder meer door een tweepartijenstelsel en de concentratie
van macht bij een eenpartijregering. Dat hangt samen met het gehanteerde meerderheidskiesstelsel.
Daarbij gaan alle zetels in een kiesomschrijving naar de partij die het meeste
stemmen haalt. Het meest bekende voorbeeld is het ‘first past the post’-systeem in het Verenigd
Koninkrijk. Het houdt in dat het hele land is ingedeeld in even veel kiesomschrijvingen als er
zetels te verdelen zijn. De kandidaat met het meeste stemmen in elk van die kiesomschrijvingen
wint de zetel. Ook in Frankrijk bestaat een gelijkaardig systeem, al wordt daar een tweede
ronde georganiseerd als in de eerste ronde geen van de kandidaten minstens 50% van de stemmen
haalt.
8