De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
vader. Voor meisjes is het verschil minder groot (49,5% voor meisjes met hoogopgeleide vaders
en 25,6% voor meisjes met laagopgeleide vaders) maar nog steeds duidelijk zichtbaar.
Een vergelijking met het werk van Tan (1998), die gebruik maakt van gegevens uit 1976, 1985
en 1992, leert dat de onderwijsdemocratisering en de bijhorende intergenerationele onderwijsmobiliteit
eigenlijk al bijna 40 jaar stilstaat (Verbergt e.a., 2009). Figuur 4 laat zien dat enkele
andere regio’s zoals Schotland en Portugal er wel beter in slagen meer jongeren van laagopgeleide
vaders naar het hoger onderwijs te sturen. Echter, niet enkel de participatie, maar ook de
slaagcijfers variëren met het opleidingsniveau van de ouders. Wie met een lagere socio-economische
status wel doorstroomt naar het hoger onderwijs, heeft niet alleen meer kans op falen
maar ook om alsnog uit te stromen zonder diploma hoger onderwijs.
2. Participatie, kwaliteit en ongelijkheid binnen het
volwassenenonderwijs
Dit tweede deel bestudeert de participatie aan volwasseneneducatie (en daarbinnen met name
het volwassenenonderwijs) 5 , en kijkt daarbij verder dan enkel de toegang tot cursussen. We
bestuderen ook de motieven en ervaringen van volwassenen die deelnemen aan een cursus in
het volwassenenonderwijs en staan stil bij hun tevredenheid. We vergelijken zowel participatiestatistieken
als percepties in internationaal perspectief en gaan op zoek naar verklaringen op
macroniveau die deze verschillen mee vorm geven.
2.1. Participatiegraad en ongelijkheden
Uit een UNESCO-rapport van Desjardins, Rubenson en Milana (2006) blijkt dat de kansen van
volwassenen om deel te nemen aan leeractiviteiten ongelijk verdeeld zijn. Op basis van de
International Adult Literacy Survey 1998, de Adult Literacy and Life Skills Survey 2003 en de
Eurobarometer 2003 blijkt dat leeftijd, opleidingsniveau en beroepsstatus de meest bepalende
determinanten voor deelname aan levenslang leren zijn (zie verder voor internationale verschillen
voor deze determinanten). Jongeren hebben een langer levensperspectief, zullen nog lang
meedraaien op de arbeidsmarkt en kunnen dus gedurende een relatief langere periode genieten
van hun leeropbrengsten. Hogeropgeleiden zijn meer werkzaam in kennisintensieve jobs – die
de participatie aan leeractiviteiten stimuleren – en zijn hier vanuit hun positieve leerverleden
ook meer mee vertrouwd. Het hebben van werk is ook een voordeel aangezien nieuwe kennis
en vaardigheden direct omgezet kunnen worden in de praktijk en de werkgever vaak deze opleidingen
financiert. Desjardins e.a. (2006) kwamen tot de bevinding dat deze ongelijkheden naar
socio-economisch profiel grosso modo terug te vinden zijn in alle Europese regio’s.
De Eurostat Adult Education Survey (AES) bevat gegevens over deelname aan leeractiviteiten
bij volwassenen tussen 25 en 64 jaar in 24 Europese landen gedurende de periode 2005 - 2008.
Uit de AES-gegevens in Figuur 5 met 4 buurlanden blijkt dat binnen een referentieperiode van
12 maanden 42 procent van de Vlamingen deelneemt aan minstens één cursus. Dit cijfer slaat
op georganiseerde cursussen, met of zonder officieel diploma of certificaat (formele versus nonformele
educatie). Scandinavische landen en het Verenigd Koninkrijk scoren rond de 50 procent
of hoger; de meeste West-Europese landen/regio’s scoren iets boven het Europese gemiddelde
(rond de 40 procent), maar het zijn vooral de zuiderse en de nieuwe EU-landen van Oost-
Europese origine die zwak scoren met participatiecijfers onder de 30 procent (Boateng, 2009).
58