De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
van petities, deelname aan demonstraties of internetfora...) behoort Vlaanderen tot de landen
met de hoogste scores.
De goede scores van Vlaanderen op vlak van politieke participatie zouden verband houden met
onze lange democratische traditie. De relatief hoge score op vrijwilligerswerk in Vlaanderen
hangt samen met het hoge bbp per hoofd van de bevolking en de relatief hoge uitgaven voor de
sociale zekerheid in ons land. Op het vlak van lidmaatschap van verenigingen doen onder meer
Denemarken en Nederland het nog beter dan Vlaanderen als gevolg van het feit dat in deze
landen het protestantisme en niet het katholicisme de dominante religie is.
De Vlaming doet een groot deel van zijn verplaatsingen in het kader van zijn werk, het winkelen
en de dienstverlening, ... met de wagen. Daaraan zijn een aantal nefaste gevolgen verbonden
(zie verder) maar Vlamingen verplaatsen zich ook relatief veel met de fiets in vergelijking
met de andere gewesten en de meeste West-Europese landen. Enkel Denemarken en zeker
Nederland scoren beter. Dat heeft onder meer te maken met het reliëf en de relatief grote
beleidsaandacht voor fietsers en bijbehorende infrastructuurinspanningen. Toch is er nog een
groot toenamepotentieel. In Nederland is er sprake van een echte fietscultuur wat zich onder
meer uit in het feit dat ook volwassenen daar veel met de fiets rijden. Dat is in Vlaanderen
minder het geval: vanaf de leeftijd van 18 jaar stijgt het aandeel verplaatsingen met de auto zeer
sterk. Mogelijke maatregelen om tot een gelijkaardige fietscultuur als in Nederland te komen,
kunnen gezocht worden in een nog grotere investering in fietsinfrastructuur en -veiligheid
(aangezien er relatief veel verkeersslachtoffers zijn bij fietsers) en in het stimuleren van fietsgebruik
bij zowel jongeren als volwassenen. Men zou moeten vermijden dat de ‘achterbankgeneratie’
ook op volwassen leeftijd massaal kiest voor de auto.
2. Waakzaamheid geboden
Terwijl de leefsituatie van de gemiddelde Vlaming op de meeste levensdomeinen relatief goed
is, zijn er over alle levensdomeinen heen echter ook belangrijke sociale verschillen. De leefsituatie
van groepen zoals ouderen, laagopgeleiden, allochtonen of personen met een laag
inkomen is beduidend minder goed dan die van de gemiddelde Vlaming. In een aantal gevallen
is deze kloof ook groter dan in de rest van Europa. Verder zijn er ook problemen op het vlak
van de leefsituatie van de Vlaming die verband houden met duurzaamheid en met de specifieke
ruimtelijke inrichting van Vlaanderen.
2.1. Belangrijke sociale verschillen
De goede tot uitstekende gemiddelde prestaties van de Vlaamse kinderen in het onderwijs verbergen
een relatief grote en hardnekkige sociale ongelijkheid. De verschillen tussen de sterkste
en de zwakste leerlingen zijn in Vlaanderen groter dan elders. Deze ongelijkheid begint in het
lager onderwijs en zet zich verder door naar het secundair, het hoger en (in iets mindere mate)
het volwassenenonderwijs. Vooral allochtone en anderstalige leerlingen doen het in Vlaanderen
relatief minder goed.
Deze ongelijkheid wordt deels verklaard door de sociaal-economische positie, de thuistaal en
het geboorteland van de leerlingen. Maar ze heeft ook te maken met de kenmerken van het
onderwijssysteem zelf. Internationale vergelijkingen geven aan dat het huidige, sterk gestratificeerde
onderwijssysteem (dit is een opdeling tussen gewoon en buitengewoon onderwijs en
tussen algemeen en beroepsgericht onderwijs) mee verantwoordelijk is. In het lager onderwijs
368