De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

CONTEXT
4.1. Machtafstand, individualisme, masculiniteit en onzekerheidsvermijding
Om Vlaanderen cultuursociologisch te typeren tegenover andere Europese landen en regio’s, is
het werk van Hofstede interessant (1980 en 2006). Hofstede vat cultuur op als de collectieve
mentale programmering die de leden van een groep of categorie mensen onderscheidt van die
van een andere groep of categorie. Deze programmering ontstaat door de opvoeding en de context
waar we ervaringen opdoen.
In Culture’s Consequences (1980) introduceert Hofstede het idee dat nationale culturen zinvol
onderscheiden kunnen worden op basis van een beperkt aantal dimensies. Op grond van de cultuurtheorie
van Inkeles & Levinson (1969) en empirisch onderzoek in meer dan 70 landen en
regio’s waaronder Vlaanderen en Wallonië, onderscheidt Hofstede vier fundamentele culturele
dimensies:
– ‘machtafstand’ (van klein naar groot): de mate waarin minder machtige leden van een land
verwachten en aanvaarden dat de macht ongelijk verdeeld is;
– ‘collectivisme’ tegenover ‘individualisme’: ‘collectivisme’ betekent dat individuen zijn opgenomen
in sterke hechte groepen die het individu in ruil voor loyauteit bescherming bieden;
‘individualisme’ houdt in dat de onderlinge banden los zijn;
– ‘femininiteit’ tegenover ‘masculiniteit’: een samenleving is masculien als sociale sekserollen
duidelijke gescheiden zijn en feminien als sociale sekserollen elkaar overlappen;
– ‘onzekerheidsvermijding’ (van zwak naar sterk): de mate waarin mensen zich bedreigd
voelen door onzekere situaties.
Deze dimensies beschrijven duurzame aspecten van landen en regioculturen (Hofstede, 2006).
In tabel 6 worden de scores voor de vier Hofstede-dimensies voor de 27 EU-landen en de Belgische
regio’s weergegeven. De indexscores geven enkel de relatieve positie van landen/regio’s
ten opzichte van elkaar weer.
Wat machtafstand betreft, scoort Vlaanderen relatief hoog ten opzichte van de meeste EU27-
landen. Een ongelijke verdeling van de macht wordt in Vlaanderen door ‘ondergeschikten’ dus
relatief sterk aanvaard. Vlaanderen (61) leunt op deze dimensie dicht aan bij Wallonië (67) en
Frankrijk (68), maar staat ver verwijderd van Nederland (38) waar een ongelijke verdeling van
de macht veel minder wordt geaccepteerd. Hoge machtafstandsscores worden ook aangetroffen
in Oost-Europa (Slovakije en Roemenië) en Latijnse landen (Frankrijk en Portugal). Lage
machtafstandsscores treffen we vooral in Noord-Europese (Zweden, Finland en Denemarken)
en Duitstalige landen (Duitsland en Oostenrijk) aan.
Vlaanderen (78) scoort samen met Nederland (80) zeer hoog op de individualisme-index.
Alleen het Verenigd Koninkrijk (89) scoort beduidend hoger. Wallonië (72) en Frankrijk (71)
zijn iets minder individualistisch. Sommige Zuid-Europese landen (Portugal en Griekenland)
en een aantal Oost-Europese landen (Slovenië en Roemenië) zijn eerder collectivistisch
ingesteld. Hofstede (2006) stelt vast dat machtafstand en individualisme negatief gecorreleerd
zijn: landen met een kleine machtafstand zijn meestal ook individualistisch en omgekeerd. Een
uitzondering hierop vormen België (inclusief Vlaanderen) en Frankrijk: beide landen combineren
een hoge machtafstand met een sterk uitgesproken individualisme.
De meest uitgesproken feminiene landen zijn Zweden (5), Noorwegen (9), Nederland (14) en
Denemarken (16). Vlaanderen (43) evenals een aantal Oost-Europese landen (Roemenië,
35