De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

MOBILITEIT
Ook in andere West-Europese landen is gaan werken niet het belangrijkste verplaatsingsmotief.
In landen zoals Duitsland, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk is winkelen en persoonlijke
diensten belangrijker dan gaan werken. Vrijetijdsverkeer (sport, cultuur, bezoekjes afleggen,
wandelen en rondrijden) is daarentegen van groter belang in landen zoals Nederland en Zwitserland.
1.2. Gevolgen van mobiliteit op de leefsituatie
De gevolgen van mobiliteit zijn in eerste instantie positief: door mobiel te zijn, kan men deelnemen
aan allerlei activiteiten en zich sociaal en economisch ontplooien (Church e.a., 2000;
Preston & Rajé, 2007; Cebollada, 2009). Toch zijn er ook negatieve elementen verbonden aan
mobiliteit. In deze bijdrage beperken we ons tot de gevolgen voor de leefsituatie en focussen
we op congestie, verkeersveiligheid, geluidshinder en verkeersemissies.
1.2.1. Congestie
In 2009 verloren we volgens het Verkeerscentrum Vlaanderen bijna vier miljoen uren in files op
de Vlaamse hoofdwegen. Het gaat hierbij over het rijden aan een snelheid die kleiner is dan
90% van de snelheid die men normaal gezien kan rijden op dat wegvak indien er vlot doorstromend
verkeer zou zijn (gemeten met lusdetectoren). Nochtans komt dit aantal verliesuren
overeen met slechts 5% van het totaal aantal uren dat we ons verplaatsen op de weg. Dit percentage
schommelt sinds 2001 rond 5%. Deze cijfers houden echter geen rekening met de verliesuren
op de Antwerpse ring (R1) omdat de meetpunten aldaar definitief verwijderd werden
sinds de wegenwerken in 2004.
Sinds kort wordt ook de congestie op het onderliggende wegennet gemeten, maar hiervoor
gebruikt men GSM- en GPS-data. Maerivoet & Yperman (2008) concluderen op basis van deze
data dat het merendeel van de verliesuren in de drie gewesten wordt opgelopen op het onderliggende
wegennet (en dan vooral op het regionale wegennet): tegenover één voertuigverliesuur
op het hoofdwegennet staan bijna vier voertuigverliesuren op het onderliggende wegennet.
Daarenboven wordt de grote meerderheid van het totaal aantal voertuigverliesuren (67%)
opgelopen in het Vlaamse Gewest. Prognoses tot 2020 tonen aan dat de gemiddelde verliestijden
en het gemiddeld aantal voertuigverliesuren nog verder toenemen, en dit voor alle drie de
gewesten.
Jammer genoeg zijn geen gestandaardiseerde gegevens over verliesuren beschikbaar voor alle
door ons bestudeerde landen. Sinds 2008 heeft INRIX echter wel het Smart Driver Network in
Europa geïntroduceerd. Voertuigen uitgerust met GPS bezorgen informatie over hun snelheid
en locatie. Op die manier wordt momenteel in 18 Europese landen real time verkeersinformatie
verkregen. Deze data worden verwerkt in zogenaamde scorekaarten voor de Benelux regio,
Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Elk rapport geeft informatie over congestie in
de verstedelijkte gebieden en biedt bovendien vergelijkbare informatie van andere landen en
stedelijke regio’s.
De extra reistijd geeft aan hoeveel tijd je extra nodig hebt bij druk verkeer in vergelijking met
normaal verkeer. Een extra reistijd van 20% betekent dat een tien minuten durende verplaatsing
bij normaal verkeer oploopt tot twaalf minuten in de piekuren, of een vertraging van twee
minuten. Volgens tabel 5 bedraagt in de Benelux de extra reistijd tijdens piekuren 21,1%. Dit is
319