De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
De fiets is een vervoermiddel dat enkel in het Vlaamse Gewest een behoorlijk aandeel haalt.
Volgens het MOBEL-onderzoek gebeuren 11% van de verplaatsingen in het Vlaamse Gewest
per fiets (volgens het recentere OVG 2007-2008 is dit toegenomen tot 14%), terwijl dit in het
Brusselse en Waalse Gewest veel minder is met respectievelijk 1% en 2%.
Het Vlaamse Gewest verschilt niet enkel van de andere Belgische gewesten, maar ook van de
andere West-Europese landen. Het hoge autoaandeel in het Vlaamse Gewest is vergelijkbaar
met andere West-Europese landen zoals Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk, maar het is
opvallend hoger dan in Nederland. Iets meer dan 1 op de 4 verplaatsingen in het Vlaamse
Gewest gebeuren te voet of per fiets, wat relatief veel is, maar Nederland heeft nog meer
fietsverplaatsingen. Echter, de gemiddelde afstand per fiets is hoger in het Vlaamse Gewest
(4 km) dan in Nederland (3 km). Vlamingen gebruiken de fiets misschien niet even frequent als
Nederlanders, maar ze fietsen wel over ietwat langere afstanden. Daarnaast lijkt het erop dat in
landen zonder vergelijkbare fietscultuur zoals Duitsland, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk
en Zwitserland de fietsverplaatsingen vervangen worden door verplaatsingen te voet.
In alle landen, en in het bijzonder in het Vlaamse Gewest en Nederland, is het aandeel openbaar
vervoer relatief beperkt in vergelijking met de andere vervoermiddelen. 1 op de 20 verplaatsingen
in het Vlaamse Gewest gebeurt met het openbaar vervoer, wat laag is in vergelijking
met landen zoals Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland.
Ook al wandelen we soms een blokje om voor het plezier, toch hebben de meeste verplaatsingen
een duidelijk doel of motief. We onderscheiden drie belangrijke verplaatsingsmotieven (zie
tabel 4): werk- en schoolgebonden verplaatsingen (tussen 25% en 35% van alle verplaatsingen),
winkelen en dienstverlening (tussen 20% en 40% van alle verplaatsingen) en vrije tijd (tussen
25 en 40% van alle verplaatsingen). Ook hier is een methodologische opmerking op zijn plaats.
Een verplaatsing wordt gedefinieerd aan de hand van het verplaatsingsdoel. Bijvoorbeeld, een
woon-werktrip waarbij men ’s morgens thuis vertrekt naar het werk en ’s avonds terugkeert van
het werk naar huis bestaat uit twee verplaatsingen waarbij de eerste verplaatsing het doel
‘werken’ heeft en de tweede verplaatsing ’naar huis gaan’. Het verplaatsingsdoel ‘naar huis
gaan’ zegt echter weinig en daarom worden dergelijke verplaatsingen in de meeste mobiliteitsonderzoeken
toegekend aan de voorgaande verplaatsing. In ons voorbeeld betekent dit dat er
twee werkverplaatsingen worden genoteerd. Daarbij spreekt men niet langer van verplaatsingsdoelen
maar eerder van verplaatsingsmotieven. 3 Het MOBEL-onderzoek hanteert een volledig
andere methode en rapporteert enkel de verplaatsingsdoelen waardoor er een aparte categorie
‘naar huis gaan’ is. Bijgevolg kunnen de cijfers uit het MOBEL-onderzoek (over verplaatsingsdoelen)
niet zomaar vergeleken worden met cijfers uit ander mobiliteitsonderzoek (over verplaatsingsmotieven).
In het Vlaamse Gewest is iets meer dan 1 verplaatsing op de 4 werk- en schoolgebonden.
Vrijetijdsverplaatsingen hebben een gelijkaardig aandeel, maar Vlamingen verplaatsen zich
hoofdzakelijk om te winkelen en voor allerlei diensten zoals de bank, dokter en de post. Het
MOBEL-onderzoek (1998-1999) leert ons dat de verschillen tussen de Belgische gewesten
miniem zijn. Enkel het aandeel voor winkel- en dienstverplaatsingen vertoont enkele interessante
maar weliswaar kleine verschillen. Het aandeel winkel- en dienstverplaatsingen is ietwat
lager voor het Vlaamse Gewest in vergelijking met de andere gewesten. In het Brusselse Gewest
is dit hogere aandeel voornamelijk te wijten aan iets meer dienstverplaatsingen, terwijl in het
Waalse Gewest iets meer verplaatsingen worden gemaakt om andere personen te vervoeren.
316