De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

Mobiel Vlaanderen in een mobiel Europa
Veronique Van Acker*, Georges Allaert**, Kobe Boussauw*,
Enid Zwerts*** & Frank Witlox****
Inleiding
Met het schrijven van haar ‘Transport White Paper’ in 2001 toonde de Europese Unie haar
bezorgdheid omtrent mobiliteit. Verschillende maatregelen werden beschreven om de dominantie
van het autogebruik te doorbreken, de congestie in steden en op belangrijke verkeersroutes
tegen te gaan en de milieubelasting van het verkeer te reduceren. Tien jaar na de White
Paper maken we in deze bijdrage een stand van zaken op van de gelijkenissen en de verschillen
inzake mobiliteit tussen enkele Europese landen, EU- en niet-EU-landen. We vergelijken de
mobiliteitscijfers voor het Vlaamse Gewest in de eerste plaats met de andere gewesten in
België, maar ook met de ons omringende buurlanden en landen zoals Denemarken, Noorwegen
en Zwitserland. De keuze voor deze regio’s en landen is enerzijds gebaseerd op de beschikbaarheid
van vergelijkbare data. Deze landen kennen een gelijkaardige traditie op het gebied
van het bevragen van het mobiliteitsgedrag van hun inwoners aan de hand van regionale of
nationale mobiliteitsonderzoeken. Anderzijds bestaan er tussen deze regio’s en landen enkele
interessante vergelijkingspunten met betrekking tot onder andere socio-economische en demografische
trends (bijvoorbeeld grotere arbeidsparticipatie van vrouwen in Scandinavische
landen), ruimtelijke ordening (bijvoorbeeld striktere ruimtelijke ordening in Nederland en
Denemarken) en mobiliteitsbeleid (bijvoorbeeld sterke gerichtheid op openbaar vervoer in
Zwitserland). Daar waar mogelijk vergelijken we de regionale en nationale cijfers met het
Europese gemiddelde. Hierbij gebruiken we het gemiddelde van de EU15-landen omdat dit een
betere vergelijkingsbasis is voor de voornamelijk West-Europese regio’s en landen die we in dit
hoofdstuk beschrijven. Daarbij dient tevens opgemerkt te worden dat deze bijdrage het personenverkeer
beschrijft en niet het goederenverkeer, omwille van de focus op de leefsituatie van
de Vlamingen.
De opbouw van deze bijdrage is als volgt. We starten met een beschrijving van de leefsituatie
van de Vlaming op vlak van personenmobiliteit en vergelijken dit met de mobiliteitssituatie in
de andere Belgische regio’s (Brusselse Hoofdstedelijke en Waalse Gewest) en landen (Denemarken,
Duitsland, Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Noorwegen, Verenigd Koninkrijk en
Zwitserland). Daarbij focussen we eerst op enkele algemene kenmerken van mobiliteit die de
feitelijke situatie weergeven, en vervolgens op de gevolgen van mobiliteit. Daarna trachten we
gelijkenissen en verschillen in de mobiliteitssituatie te verklaren. Daarbij bekijken we persoonsgebonden
factoren, verschillen in de ruimtelijke context en toegankelijkheid, alsook het overheidsbeleid.
Ten slotte bieden we een kort overzicht van toekomstige trends in het autogebruik.
Op deze manier kunnen we in de uitleiding enkele aandachtspunten voor het toekomstige
mobiliteitsbeleid naar voren schuiven.
* Vakgroep Geografie, Universiteit Gent.
** Vakgroep Civiele Techniek, Universiteit Gent.
*** MINT NV.
**** Promotor van de bijdrage. Vakgroep Geografie, Universiteit Gent. E-mail: frank.witlox@ugent.be.
311