De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE, MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE PARTICIPATIE
Noten
1 Vergelijkingen met de situatie in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest zijn moeilijk wegens een representativiteitsprobleem
van de beschikbare surveydata op dat niveau.
2 Op 20 januari 2009 keurden de Vlaamse Regering, de sociale partners, de middenveldorganisaties en de Vlaamse
administratie het Pact 2020 goed. Hierin worden voor vijf beleidsdomeinen twintig ambitieuze doelstellingen
geformuleerd om van Vlaanderen tegen 2020 op economisch, sociaal en ecologisch vlak een topregio te maken.
Zie: http://www.vlaandereninactie.be.
3 Zie: http://ec.europa.eu/europe2020/index_en.htm.
4 Een adequate vertaling van vragen is natuurlijk noodzakelijk bij internationaal vergelijkende surveys. Bij de vraag
naar de sociale contactfrequentie kunnen op dat vlak toch enkele bedenkingen geuit worden. Het Engelse ‘meet
socially’ werd voor Vlaanderen vertaald als ‘afspreken’ terwijl het in Nederland ging over ‘sociale omgang hebben’.
‘Afspreken’ doet toch meer een doelbewust, gepland karakter vermoeden, wat bij contacten met buren niet
zo vanzelfsprekend is. Dat kan een verklaring zijn voor het feit dat Vlaanderen lagere cijfers laat optekenen dan
Nederland, vooral dan voor contacten met buren.
5 In deze en volgende figuren en tabellen gaat het telkens om de EU27-landen zonder België. In deze bijdrage worden
geen globale Belgische resultaten gepresenteerd, enkel resultaten voor de Vlaamse en de Franse Gemeenschap.
6 In de tabellen met participatiekloven werden enkel die opdelingen opgenomen die over alle gebruikte datasets heen
op een gelijkaardige manier geoperationaliseerd kunnen worden, namelijk de opdeling naar geslacht, leeftijd en
opleiding. Waar mogelijk wordt in de tekst aanvullend aandacht besteed aan andere opdelingen.
7 Dat de meeste participatiekloven in de Vlaamse Gemeenschap op basis van de ESS-data niet significant blijken,
zou een gevolg kunnen zijn van de beperkte steekproefomvang (selectie van Nederlandstaligen uit de Belgische
steekproef). Maar dat de kloven naar geslacht en opleiding niet significant zijn, wordt bevestigd door de SCVsurvey
van 2010. Daaruit blijkt dat mannen weliswaar meer contacten hebben met vrienden dan vrouwen, maar
voor contacten met familie geldt net het omgekeerde. Als beide elementen samen worden genomen, vervalt het verschil
volgens geslacht. Dat jongeren meer sociale contacten hebben dan de andere groepen, wordt ook bevestigd
door de SCV-resultaten van 2010.
8 De specifieke positie van de landen verschilt wel naargelang de gebruikte indicator. Lelkes (2010) vond dat ouderen
in Cyprus en Slovakije het hoogste risico lopen om sociaal geïsoleerd te zijn (geen vrienden hebben). Uit
tabel 1 blijkt echter dat Cyprus en Slovakije net twee landen zijn waar de 65-plussers niet minder wekelijkse contacten
hebben met vrienden, familie of vrienden dan de middengroep. Dit geeft aan dat de gekozen indicator (niet
hebben van vrienden versus minstens wekelijks contact met vrienden, familie of collega’s) mee bepaalt welke
groepen een minder geprivilegieerde positie innemen.
9 De verschillen naar leeftijd worden deels bevestigd in het onderzoek van Lelkes (2010). Zij operationaliseert de
kwaliteit van de sociale contacten aan de hand van een beroep kunnen doen op verwanten, vrienden of buren voor
hulp en vindt de grootste leeftijdsverschillen in Nederland en Denemarken. Ouderen hebben in die twee landen een
veel grotere kans dat ze geen beroep op hulp kunnen doen. Ook in tabel 1 blijkt de minder geprivilegieerde positie
van ouderen in beide landen, maar in tien andere landen en in Vlaanderen is het verschil volgens leeftijd nog
groter. Dit bevestigt opnieuw dat de mate van ongelijkheid afhankelijk is van de gekozen indicator.
10 Deze analyses worden hier niet gerapporteerd, maar zijn opvraagbaar bij de auteurs.
11 Om de impact van de verschillende kenmerken op de positie van Vlaanderen in de rangschikking van EU-landen
na te gaan, werd in de multilevel analyses gekeken naar de residuen op niveau 2. Die residuen geven meer informatie
over de positie van de verschillende landen en van de Vlaamse en Franse Gemeenschap na controle voor de
verschillende variabelen in het model. Uit het feit dat de plaats die Vlaanderen bekleedt, verandert bij opname of
weglating van één of meerdere variabelen, kan afgeleid worden dat die variabelen een positieve of negatieve impact
hebben op de relatieve positie van Vlaanderen.
12 In eigen land bijvoorbeeld maken de Franstaligen onderscheid tussen ‘volontariat’ en ‘bénévolat’ (Loose &
Gijselinckx, 2007). Met ‘volontariat’ verwijst men naar een type activiteit die zich tussen loonarbeid en ‘bénévolat’
in bevindt: burgerdienst, vrijwillige brandweer, vrijwilligerswerk in het kader van internationale solidariteit...
13 Dit wordt bevestigd door de beschikbare cijfers uit ledenregistraties van organisaties en verenigingen. Na een
terugval in de jaren 1970 nam het aantal leden van klassieke jeugdbewegingen in Vlaanderen de voorbije twee
decennia fors toe om de voorbije jaren te stagneren rond 240.000 leden (Studiedienst van de Vlaamse Regering,
2010). Het landelijk erkend sociaal cultureel volwassenenwerk telt in Vlaanderen circa 2,3 miljoen leden waarvan
180.000 bestuursleden. De jongste jaren neemt het aantal activiteiten en bereik eerder toe dan af (FOV, 2010).
14 De grote vooruitgang van de sportverenigingen wordt bevestigd door de ledenregistraties die sinds midden jaren
1980 worden bijgehouden door de sportfederaties (Scheerder & Pauwels, 2011).
303