De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
impact van het welvaarts- en sociale beschermingsniveau van een land, de specifieke politiekinstitutionele
setting, de heersende dominante religie of de uitbouw en maatschappelijke rol van
de civiele samenleving. Uit de analyses in deze bijdrage is gebleken dat een aantal van deze
elementen wel degelijk een rol spelen.
Vooreerst heeft het welvaartsniveau van een land een positieve invloed op de mate en de aard
van de sociale contacten. Hoe hoger het bbp per inwoner, hoe groter de kans op sociale contacten
en het hebben van een vertrouwenspersoon. Het positieve effect van het bbp is eveneens
terug te vinden bij de maatschappelijke participatie en bij de niet-geïnstitutionaliseerde vormen
van politieke participatie. In landen met een hoger bbp zijn inwoners vaker lid van een vereniging
of vrijwilliger en nemen ze vaker deel aan niet-geformaliseerde vormen van politieke
participatie. Bij de maatschappelijke participatie is er ook een positief effect van het industrialisatieniveau
en de werkloosheidsgraad. Dat laatste is ook het geval bij het lidmaatschap van
politieke partijen: hoe lager de werkloosheid, hoe meer partijleden.
Ook het sociale beschermingsniveau van een land heeft een positieve invloed op de participatie,
zij het enkel bij de deelname aan het verenigingsleven. Hoe hoger de sociale zekerheidsuitgaven
in een land, hoe groter de kans dat inwoners van dat land lid of vrijwilliger zijn.
Een lage corruptiegraad blijkt een positief effect te hebben op de maatschappelijke participatie
en op het gaan stemmen. Bij de verschillende vormen van politieke participatie is er ook een
effect van de duur van het democratische regime. Hoe langer de democratische traditie, hoe
meer mensen gaan stemmen, hoe meer mensen lid zijn van een partij en hoe meer mensen op
een niet-institutionele manier politiek participeren. Ook het bestaande kiesstelsel heeft een
effect op de politieke participatie: in landen met een meerderheidsstelsel zijn minder mensen
lid van een politieke partij, maar participeren meer mensen op een niet-institutionele manier.
Tot slot is er bij enkele participatievormen sprake van een effect van dominante religie. In
protestante landen participeren inwoners het meest aan het verenigingsleven. In orthodoxe landen
het minst. Het negatieve effect van de orthodoxe godsdienst blijkt ook bij de niet-institutionele
politieke participatie.
Als gezocht wordt naar de elementen die de specifieke positie van Vlaanderen in de Europese
rangschikking helpen verklaren, dan blijkt vooreerst dat de Vlaamse bevolkingssamenstelling
hierop weinig impact heeft omdat deze sterk overeenkomt met de bevolkingssamenstelling in
de beter scorende Europese landen. Bij sociale participatie en het vrijwilligerswerk in verenigingen
is er daarentegen wel sprake van een positief effect van het bbp per inwoner. Bij vrijwilligerswerk
wordt dat aangevuld met een positief effect van de relatief hoge sociale uitgaven in
Vlaanderen. De positie van Vlaanderen inzake het lidmaatschap van verenigingen wordt positief
beïnvloed door de lage corruptiegraad, maar negatief beïnvloed door de dominante religie.
Bij politieke participatie blijkt er een positief effect uit te gaan van de lange democratische traditie
in Vlaanderen. Bij het lidmaatschap van politieke partijen wordt dat aangevuld door een
positief effect van de lage werkloosheidsgraad en het bestaande proportionele kiesstelsel.
De huidige Vlaamse Regering heeft zich als doel gesteld om van Vlaanderen in 2020 ‘een solidaire,
open en verdraagzame samenleving’ te maken ‘waarin het sociaal kapitaal minstens op
het niveau ligt van de top van Europese landen’. Bovendien moet die top door alle inwoners
van Vlaanderen bereikt kunnen worden (zie doelstelling 2 van het Pact 2020). In deze bijdrage
is gebleken dat Vlaanderen het voor de verschillende participatievormen in vergelijking met de
andere Europese landen globaal genomen zeker niet slecht doet, al is de top met vooral de
Noord-Europese landen en Nederland nog niet voor alle vormen en bij alle bevolkingsgroepen
bereikt.
302