De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE, MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE PARTICIPATIE
Besluit
In deze bijdrage werd ingegaan op drie specifieke vormen van deelname aan het maatschappelijke
leven: persoonlijke contacten met vrienden, familie en buren (sociale participatie),
deelname aan het verenigingsleven via lidmaatschap en vrijwilligerswerk (maatschappelijke
participatie) en deelname aan politieke activiteiten (politieke participatie). Voor elk van deze
participatievormen werd de huidige algemene situatie in Vlaanderen, de evolutie doorheen de
tijd en de specifieke situatie van kansengroepen vergeleken met de situatie en evolutie in de
andere landen van de Europese Unie.
Globaal genomen haalt Vlaanderen voor een aantal participatievormen (bijna) het niveau van de
best presterende EU-landen, op andere aspecten zakt Vlaanderen weg in de Europese middenmoot.
Inzake maatschappelijke participatie moet Vlaanderen enkel Denemarken en Nederland laten
voorgaan. De Zuid- en Oost-Europese landen scoren hier opvallend minder goed, de Noord-
Europese landen duidelijk beter.
Wat politieke participatie betreft, behoort Vlaanderen tot de betere Europese middenmoot. Bij
de opkomst bij verkiezingen scoort Vlaanderen dankzij de opkomstplicht bij de top. In de
meeste Oost-Europese landen en vooral in Roemenië vallen de opkomstcijfers lager uit in vergelijking
met de gevestigde West-Europese democratieën. Betreffende het lidmaatschap van
politieke partijen behoort Vlaanderen tot de betere middenmoot. De score van Vlaanderen is op
dit vlak vergelijkbaar met verschillende andere kleinere West-Europese landen, maar is opvallend
minder hoog dan de score van de Noord-Europese landen en Nederland. De Oost-Europese
landen laten ook hier de laagste cijfers optekenen. Voor de niet-geïnstitutionaliseerde vormen
van politieke participatie behoort Vlaanderen tot de landen met de hoogste scores. Vlaanderen
evenaart hiermee de positie van de Noord-Europese landen en Nederland. Ook hier is de minder
goede positie van de Oost-Europese landen opvallend.
Op het vlak van sociale participatie is Vlaanderen een normale middenmoter. Vlaanderen neemt
inzake de contactfrequentie geen duidelijk betere of slechtere positie in dan de andere EUlanden.
De verschillen tussen landen voor het al dan niet hebben van een vertrouwenspersoon
zijn opvallend minder groot. Een zeer ruime meerderheid van de Europeanen kan terecht bij
iemand om over intieme en persoonlijke zaken te spreken. Enkel de Roemenen scoren op dit
vlak iets minder goed.
De sociale, maatschappelijke en politieke participatie is niet gelijk in alle EU-landen. Daarbij
is veelal een duidelijk patroon te onderscheiden: de Noord-Europese landen en Nederland
bezetten vaak de beste posities, de Oost-Europese landen de minst goede posities. Het is dan
ook weinig verwonderlijk dat er op landenniveau sprake is van een significante samenhang
tussen verschillende participatievormen. In landen waar er meer mensen minstens wekelijks
contact hebben met vrienden, familieleden of collega’s, hebben ook meer mensen een vertrouwenspersoon,
zijn meer mensen lid van of vrijwilliger bij een vereniging, zijn er meer
mensen die gaan stemmen bij verkiezingen en zijn er meer mensen die politiek participeren op
een niet-institutionele manier. Een hoger niveau van sociale participatie gaat dus samen met een
hoger niveau van maatschappelijke en politieke participatie. Institutionele politieke participatie
staat hier ietwat apart, al gaat een hogere mate van partijlidmaatschap wel samen met een
hogere mate van maatschappelijke participatie.
299