De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE, MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE PARTICIPATIE
& Quintelier, 2008). Daarnaast wordt ook vaak gewezen op het feit dat politieke partijen nu
minder dan vroeger zelf nood hebben aan veel leden. Onder meer door bovengenoemde schandalen
heeft men in tal van Europese landen een systeem van overheidsfinanciering voor partijen
op poten gezet, waardoor partijen voor hun inkomsten minder afhankelijk geworden zijn van
lidgelden en private financiering (Katz & Mair, 1995). Ook de rol van individuele partijleden in
de communicatie en campagnevoering ten dienste van de partij is drastisch veranderd doordat
de invloed van de massamedia en professionalisering van de partijcommunicatie op dit vlak
sterk is toegenomen (Norris, 2002b).
3.2.3. Niet-geïnstitutionaliseerde vormen van politieke participatie
Terwijl de deelname aan de meer geïnstitutionaliseerde vormen van politieke participatie er op
achteruit lijkt te gaan, wordt in de literatuur vaak gewezen op het feit dat deze vormen vervangen
– of minstens aangevuld – worden door niet-geïnstitutionaliseerde vormen van participatie
die beter aansluiten bij de eisen en verlangens van de hedendaagse postmateriële en meer kritische
maar niet cynische burger. Deze burger is nog steeds – of zelfs meer dan ooit – voorstander
van democratie maar volgt de concrete werking ervan kritisch op. Als hij het nodig
vindt, participeert hij op een door hemzelf gekozen wijze, los van de formeel electorale of klassiek
politieke inspraakkanalen (Schudson, 1998; Norris, 2002a). Vaak worden hier ook activiteiten
zoals het bewust kopen of niet kopen van bepaalde goederen vanuit politieke, sociale of
ecologische overwegingen onder verstaan (Stolle e.a., 2005). Zoals gezegd, worden deze
activiteiten hier echter niet behandeld.
Figuur 11.
50
Procentueel aandeel van de bevolking van 18 jaar en ouder dat het voorbije jaar een petitie heeft
getekend, een demonstratie heeft bijgewoond, zijn mening heeft geuit in de media en/of heeft
deelgenomen aan een politiek forum op internet, Vlaamse Gemeenschap en 19 EU-landen, 2004
40
in %
30
20
10
0
Zweden
Spanje
Frankrijk
Bron: ISSP 2004.
VK
Vlaamse Gem.
Nederland
Denemarken
Oostenrijk
Ierland
Duitsland
Finland
Slovakije
Slovenië
Tsjechië
Letland
Portugal
Polen
Hongarije
Cyprus
Bulgarije
In de SCV 2010 werden vijf mogelijke vormen van niet-geïnstitutionaliseerde participatie aan
de respondenten voorgelegd: tekenen van een petitie, deelname aan een demonstratie, zijn of
haar mening uiten in de media, deelname aan een politiek forum op internet en lidmaatschap
van een actiegroep, buurtcomité of bewonersgroep. In 2010 zegt 32% van de Vlamingen ouder
dan 18 jaar minstens één van deze activiteiten in het voorbije jaar te hebben gesteld. Het tekenen
van een petitie is daarbij veruit het meest populair (participatiegraad van 27%) wat weinig
verwonderlijk is, gezien de laagdrempeligheid van deze activiteit zowel inzake de inzet van
middelen (tijdsbesteding en vereiste kennis) als de publieke zichtbaarheid van de activiteit. Bij
289