De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
3.2. Vlaanderen Europees vergeleken
De evolutie van de verschillende vormen van politieke participatie in Vlaanderen, de andere
Belgische regio’s en de Europese landen kan worden geschetst aan de hand van de resultaten
van verschillende surveys. In dit deel wordt gebruik gemaakt van de SCV-survey, de IWEPSsurvey
en de EVS- en ISSP-data. Bij de ISSP-data gaat het om de speciale module over burgerschap
uit 2004. Specifiek voor de opkomst bij verkiezingen en voor het lidmaatschap
van partijen kunnen deze surveygegevens aangevuld worden met administratieve overheids- of
partijgegevens.
In wat volgt, wordt eerst ingegaan op een aantal geïnstitutionaliseerde vormen van politieke
participatie: deelname aan verkiezingen en lidmaatschap van politieke partijen. Daarna komen
de niet-geïnstitutionaliseerde vormen van politieke participatie aan bod.
3.2.1. Deelname aan verkiezingen
De meest verspreide vorm van geïnstitutionaliseerde politieke participatie is ongetwijfeld de
deelname aan verkiezingen. Op dit vlak bevinden België en Vlaanderen zich samen met Cyprus
en Luxemburg door het bestaan van de opkomstplicht in een speciale situatie 19 . Het lijkt logisch
dat de opkomst in deze landen hoger ligt dan in de meeste andere landen, wat uit de cijfers in
figuur 9 ook blijkt. Malta – een land zonder opkomstplicht – scoort het hoogst. Na Malta volgt
het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest staat op de vijfde plaats. In de hoogst scorende landen
ligt de opkomst iets boven of iets onder 90% van de geregistreerde kiezers. In Roemenië waar
de opkomstcijfers het laagst liggen, gaat het om net geen 40%. Het valt op dat de meeste Oost-
Europese landen minder hoge opkomstcijfers kennen dan de gevestigde West-Europese democratieën.
Figuur 9.
Opkomst bij de meest recente parlementsverkiezingen in % van de geregistreerde kiezers,
Belgische gewesten* en EU27-landen
100
80
in %
60
40
20
0
Malta
Vlaams Gewest
Luxemburg
België
Waals Gewest
Cyprus
Denemarken
Brussels Gewest
Zweden
Oostenrijk
Italië
Nederland
Duitsland
Spanje
Griekenland
Ierland
Finland
Tjechië
Hongarije
VK
Slovenië
Estland
Letland
Bulgarije
Frankrijk
Portugal
Slovakije
Polen
Litouwen
Roemenië
* Opkomst bij de meest recente gewestelijke verkiezingen.
Bron: International Institute for Democracy and Electoral Assistance (IDEA); Algemene Directie Instellingen
en Bevolking (ADIB).
De opkomst bij de verkiezingen blijkt in grote mate afhankelijk van het politieke niveau waarvoor
men naar de stembus trekt. Verkiezingen voor het Europees Parlement, lokale en regionale
verkiezingen gaan meestal gepaard met lagere opkomstcijfers dan de nationale of federale
286