De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
Tot slot werden een aantal aspecten van de bovenvermelde theorieën getest via multilevel analyses
op basis van de EVS 2008-data 17 .
In de analyse werd vrijwilligerswerk als een intense vorm van lidmaatschap beschouwd. Dit liet
toe een afhankelijke variabele te maken waarbij de intensiteit van de maatschappelijke participatie
varieert over drie categorieën: noch lid/noch vrijwilliger, lid van minstens één vereniging
maar geen vrijwilliger en vrijwilliger in minstens één vereniging.
De analyse geeft aan dat een relatief groot deel van de onderlinge verschillen tussen individuen
verklaard kunnen worden door verschillen op landenniveau (15% bij al dan niet lid zijn, 8% bij
vrijwilligerswerk). Maar het verschil tussen de landen verklaart uiteraard niet alles. Maatschappelijke
participatie wordt grotendeels bepaald door de individuele kenmerken van de respondenten
zelf. Volgende controlevariabelen op individueel niveau werden in de analyse
opgenomen: geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, al dan niet hebben van betaald werk en kerkelijke
praktijk. Ook vertrouwen in de medemens werd toegevoegd wegens de meermaals aangetoonde
samenhang tussen lidmaatschap, vrijwilligerswerk en vertrouwen in de medemens
(Putnam, 1993; Elchardus e.a., 2001).
Zowel voor lidmaatschap als vrijwilligerswerk geven de resultaten aan dat alle opgenomen
persoonskenmerken - op leeftijd na - een duidelijke invloed hebben op de participatie. Mannen
participeren meer dan vrouwen, hoogopgeleiden meer dan laagopgeleiden, wie betaald werk
heeft meer dan wie dat niet heeft, wie vertrouwen heeft in zijn medemens meer dan wie weinig
vertrouwen heeft. Praktiserende gelovigen en randkerkelijken hebben meer kans om te participeren
dan zij die nooit een eredienst bijwonen. Leeftijd heeft enkel een effect op vrijwilligerswerk.
De kans om vrijwilliger te zijn, is groter bij de middelste leeftijdsgroep (35 tot 64 jaar).
Belangrijk is dat ook onder controle van deze persoonskenmerken een duidelijke variatie tussen
de landen aanwezig blijft.
Op landenniveau werden volgende variabelen in de analyse opgenomen: uitgaven voor sociale
zekerheid, type welvaartsstaat, duurtijd democratisch regime, score op de corruptie-index, bbp
per inwoner, werkloosheidsgraad, industrialisatieniveau en dominante religie 18 . Enkel de
omvang van de civiele samenleving (de non-profitsector) kon bij gebrek aan data voor alle
landen niet meegenomen worden.
Uit de analyses blijkt dat de welvaartsindicatoren (een hoog bbp, een lage werkloosheidsgraad
en een hoog industrialisatieniveau) elk afzonderlijk een positief effect hebben op de maatschappelijke
participatie. Dat geldt ook voor de sociale uitgaven: hoe hoger de sociale zekerheidsuitgaven
in een land, hoe groter de kans dat de inwoners van dat land lid of vrijwilliger zijn.
Corruptie heeft zoals verwacht een negatief effect. Hoe meer corruptie in een land, hoe minder
kans dat mensen participeren. Ten slotte heeft ook de religie een uniek effect op landenniveau.
In landen met het protestantisme als dominante religie, participeren inwoners het meest, in
orthodoxe landen het minst.
De hierboven beschreven resultaten van de multilevel analyses geven een antwoord op de vraag
welke variabelen op individueel en landenniveau zorgen voor verschillen in het participatiegedrag
van individuen. Maar dat geeft nog geen antwoord op de vraag welke factoren zorgen
voor de relatief hoge positie van Vlaanderen in de Europese rangschikking voor zowel lidmaatschap
als vrijwilligerswerk (zie figuur 5). Daarom werden op dezelfde manier als in deel
1 de multilevel resultaten verder geanalyseerd. Daaruit blijkt dat de hoge positie van Vlaanderen
niet meteen kan worden toegeschreven aan de persoonskenmerken van de Vlamingen. Dat
wordt duidelijk doordat na controle voor de persoonskenmerken de relatieve positie van
Vlaanderen in de Europese rangschikking niet verandert. Dat is niet zo verwonderlijk aangezien
282