De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE, MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE PARTICIPATIE
laaggeschoolden toeneemt. Ze stelden ook genderverschillen vast, al kan de lagere participatie
van vrouwen vooral aan hun lagere participatie aan sportverenigingen worden toegeschreven.
De stelling dat het verenigingsleven onder een toenemende tijdsdruk lijdt, wordt door hen
genuanceerd. Werkenden participeren meer dan niet-werkenden, frequente internetgebruikers
participeren ook meer dan mensen die weinig gebruik maken van internet en het hebben van
kinderen heeft geen invloed op het participatieniveau van de ouders. In tegenstelling tot internet
participeren intense TV-kijkers wel minder. Zoals Gijselinckx & Loose stellen ze vast dat
kerkse gelovigen sterk participeren. Het zijn vooral de onverschilligen die minder participeren.
Deze vaststellingen worden bevestigd in de analyse van de participatiesurvey 2009 (Smits,
2010). Er wordt ook vastgesteld dat het sociale netwerk waarover iemand kan beschikken een
belangrijke rol speelt. Hoe meer mensen sociaal verbonden zijn met anderen, hoe hoger de
participatie. Ook de participatiecultuur in het gezin speelt een rol: opgroeien in een gezin met
ouders die actief zijn in het verenigingsleven, blijkt de participatie van kinderen te bevorderen.
Ongelijke participatie is geen exclusief Vlaams fenomeen. Deze vaststellingen komen ook naar
voren in internationaal onderzoek (Pilivian & Siegl, 2007; Lin, 1999; Van der Meer, 2009). De
EVS-data van 2008 bevestigen deze resultaten. Daartoe werden, zoals in het deel over sociale
participatie, per land participatiekloven berekend. Deze kloven geven de verhouding weer van
de aandelen leden of vrijwilligers naar geslacht, leeftijd en opleiding. Een kloof groter dan 1
geeft aan dat de eerste groep meer participeert, een kloof kleiner dan 1 geeft aan dat de eerste
groep minder participeert. Hoe dichter de breuk bij 1 ligt, hoe kleiner de kloof tussen de
betrokken bevolkingsgroepen.
In Vlaanderen blijken mannen net als in de meeste andere Europese landen inderdaad meer te
participeren dan vrouwen. Hetzelfde geldt voor hoogopgeleiden: zij participeren nagenoeg overal
meer dan laagopgeleiden. Naar leeftijd blijkt de middelste leeftijdsgroep in de meeste landen
actiever te zijn dan de jongste en oudste leeftijdsgroepen. In Vlaanderen is er geen significant
verschil tussen de middelste en de jongste leeftijdsgroep, noch voor lidmaatschappen, noch voor
vrijwilligerswerk. In de Scandinavische landen en Nederland is er geen genderkloof, zowel voor
lidmaatschap als vrijwilligerswerk. De opleidingskloof is in alle landen behoorlijk groot. Naar
leeftijdsgroepen is het beeld zeer verscheiden en valt moeilijk een algemene lijn te trekken.
Eenzelfde analyse op het al dan niet hebben van betaald werk en de mate van vertrouwen in de
medemens geeft aan dat ook hier grote verschillen bestaan. Werkenden participeren beduidend
meer dan niet-werkenden, zij die vertrouwen stellen in anderen duidelijk meer dan zij die
anderen eerder wantrouwen.
De globale ongelijke participatie roept de vraag op of deze verschillen zich in alle soorten verenigingen
voordoen. De genderverschillen gaan niet voor alle organisaties op. Zo zijn vrouwen
iets meer lid van sociale, gezondheids- en religieuze organisaties, wel zijn ze minder actief in
belangenorganisaties en vooral in sportorganisaties. Op godsdienstige organisaties na speelt het
opleidingsverschil in alle verenigingen. Naar leeftijd zijn er ook heel wat verschillen. Religieuze
en welzijnsorganisaties trekken meer ouderen aan, terwijl jongeren proportioneel meer
lid zijn van cultuur-, jeugd- en sportverenigingen. Beroeps- en milieuverenigingen tellen meer
leden uit de middelste leeftijdsgroep. Deze groep is samen met de oudste leeftijdsgroep ook
goed vertegenwoordigd in gezondheidsorganisaties.
277