De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE, MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE PARTICIPATIE
Vlaanderen is de voorbije decennia opgeklommen in de EU-rangschikking: van de 7de plaats
in 1990 voor lidmaatschap en vrijwilligerswerk naar respectievelijk een 3de en 2de plaats in
2008. De toename in Vlaanderen doet zich voornamelijk voor in de jaren 1990, daarna stagneren
de aandelen. De stagnatie tussen 1999 en 2008 wordt bevestigd in de SCV-data. De goede
score op het vlak van vrijwilligerswerk voor Vlaanderen wordt bevestigd in de ESS 2008. Enkel
Finland telt volgens ESS 2008 meer vrijwilligers dan Vlaanderen.
Het aantal lidmaatschappen en het aantal organisaties waarin of waarvoor men vrijwilligerswerk
doet, geeft een aanduiding van de omvang van het sociale netwerk waarover mensen
beschikken. In Vlaanderen nam dit in de jaren 1990 toe maar de jongste jaren is er een terugval.
Europees gezien scoren de Scandinavische landen, Nederland en Vlaanderen het hoogst.
Het gemiddeld aantal lidmaatschappen en organisaties waarvoor men vrijwilligerswerk doet, is
voor alle landen samen tijdens de jaren 1990 gestagneerd en daarna lichtjes afgenomen.
2.2.2. Soort vereniging
De globale evolutie kan grote onderlinge verschuivingen maskeren waarbij bepaalde verenigingen
het beter doen dan andere. Smits & Elchardus (2009) stelden op basis van een analyse van
verschillende databanken tussen 1996 en 2007 dat de toename van het actief lidmaatschap aan
het verenigingsleven in Vlaanderen zich voordoet bij nagenoeg alle soorten verenigingen 13 . Het
zijn wel de sportverenigingen die de grootste vooruitgang boeken 14 .
De EVS-data van 1990 tot 2008 geven een iets ander beeld voor Vlaanderen. Bij nagenoeg alle
soorten verenigingen is er een stagnatie of vooruitgang in de jaren 1990 maar sindsdien een
terugval. De sportverenigingen vormen hierop de uitzondering. Daar zet een forse groei zich
ook in de jaren 2000 door: van 22% in 1990 tot 40% in 2008.
Figuur 7.
50
Procentueel aandeel van de bevolking van 18 jaar en ouder dat lid is van een vereniging naar
type vereniging, Vlaamse Gemeenschap, periode 1990-2008
40
in %
30
20
10
0
Sport/recreatie
Cultuur
Vakbond
Milieu
Welzijn
Andere
Vrouwen
Beroep
Jeugdwerk
1990 1999 2008
Godsdienst
Mensenrechten
Lokaal
Gezondheid
Vredesbeweging
Bron: EVS 1990-2008.
De evolutie in Vlaanderen loopt niet voor alle soorten verenigingen parallel met de evolutie in
de andere Europese landen. Als de cijfers van de 23 landen die zowel in 1990 als in 2008 werden
bevraagd worden samengenomen, blijkt dat een aantal verenigingen (vakbonden, beroepsorganisaties,
vrouwen- en vredesbewegingen) sinds begin jaren 1990 een terugval kennen.
275