De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE, MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE PARTICIPATIE
9% van de onderlinge verschillen tussen individuen verklaard worden door verschillen op landenniveau,
bij de tweede variabele 6%. De verschillen tussen individuen zijn echter altijd veel
belangrijker.
Op individueel niveau heeft leeftijd duidelijk het sterkste effect op de sociale contactfrequentie.
De jongste leeftijdsgroepen hebben een veel grotere kans om minstens wekelijks sociale contacten
te hebben. Bij vrouwen, mensen die samenwonen met een partner en mensen die betaald
werk hebben, is die kans een beetje kleiner, bij hogeropgeleiden een beetje groter.
Het hebben van een vertrouwenspersoon wordt vooral verklaard door leeftijd, opleidingsniveau,
geslacht, het hebben van een partner en het hebben van betaald werk. Het zijn opnieuw de
jongeren die het vaakst een vertrouwenspersoon hebben. Het verschil tussen hogeropgeleiden
en lageropgeleiden is groter dan bij de sociale contactfrequentie maar lopen ook hier in het
voordeel van de hogeropgeleiden. De effecten van geslacht, betaald werk en het hebben van een
partner zijn eveneens groter, maar lopen in de andere richting dan bij contactfrequentie.
Vrouwen, mensen met betaald werk en mensen die samenwonen met een partner hebben
beduidend vaker een vertrouwenspersoon. Ook de huishoudomvang heeft nog een klein positief
effect.
Van de variabelen op landenniveau heeft alleen het bbp per inwoner een duidelijk positief
effect, zowel op de sociale contactfrequentie als op de kans om een vertrouwenspersoon te
hebben. Variabelen die de politieke vrijheden of de lengte van de democratische traditie meten,
hebben geen significante effecten, net zo min als het niveau van de uitgaven voor sociale
zekerheid en andere sociaaleconomische indicatoren als de werkloosheidsgraad of het industrialisatieniveau.
In zekere zin kunnen deze resultaten als een bevestiging van de ‘socio-economic security’-
theorie gezien worden. Een hoger bbp per inwoner kan gezien worden als een indicatie dat de
basisbehoeften in ruimere mate vervuld zijn en geeft de burgers de mogelijkheid om hogere
behoeften zoals sociale verbondenheid na te streven. Toch kijkt de ‘socio-economic security’-
theorie voor de vervulling van de basisbehoeften eerder naar de omvang van de sociale
bescherming en minder naar het bbp. Daarvoor wordt geen bevestiging gevonden gegeven de
afwezigheid van effecten van het uitgavenniveau voor de sociale zekerheid. Voor de andere
theorieën is er zelfs geen gedeeltelijke bevestiging. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat
het aantal landen in de analyse eerder beperkt is en dat de groep van EU-landen waarschijnlijk
al relatief homogeen is voor een aantal variabelen. Toch kan geconcludeerd worden dat de verschillen
op landenniveau – de verschillen dus die tussen de landen blijven bestaan als voor hun
verschillende bevolkingssamenstelling wordt gecontroleerd – niet zomaar te verklaren zijn
vanuit de elementen die door de verschillende theorieën worden aangereikt.
De multilevel analyses geven aan welke variabelen op individueel en landenniveau meespelen
in het verklaren van de verschillen in sociale participatie tussen individuen. Maar daarmee
wordt nog geen verklaring gegeven voor de middenpositie van Vlaanderen in de Europese
rangschikking (zie figuren 3 en 4). Dat is gezien de beperkte verklaringskracht van de landenvariabelen
opgenomen in de analyses niet evident. Verdere analyse van de multilevel resultaten
geeft alvast aan dat de persoonskenmerken van de Vlamingen hierin geen rol spelen 11 . Dat kan
afgeleid worden uit het feit dat de positie van Vlaanderen als middenmoter gelijk blijft voor en
na controle voor de individuele variabelen. Het relatief hoge bbp blijkt wel een positief effect
te hebben op de plaats van Vlaanderen in de rangschikking van EU-landen. Als gecontroleerd
wordt voor deze factor (dat wil zeggen als deze variabele over alle landen heen constant wordt
gehouden), zakt Vlaanderen een aantal plaatsen.
269